3 ways to make better decisions -- by thinking like a computer | Tom Griffiths

Tłumaczenie: Barbara Guzik Korekta: Marta Konieczna

If there's one city in the world

Jeśli istnieje miasto,

where it's hard to find a place to buy or rent,

w którym trudno znaleźć lokum do kupienia lub wynajęcia,

it's Sydney.

to musi być Sydney.

And if you've tried to find a home here recently,

Jeśli ostatnio próbowaliście znaleźć tu dom,

you're familiar with the problem.

to wiecie, o czym mówię.

Every time you walk into an open house,

Zawsze kiedy wchodzicie do domu na sprzedaż,

you get some information about what's out there

jesteście informowani o różnych ofertach

and what's on the market,

i o sytuacji na rynku,

but every time you walk out,

ale zawsze wychodząc z niego,

you're running the risk of the very best place passing you by.

ryzykujecie, że okazja może przejść wam koło nosa.

So how do you know when to switch from looking

Skąd wiadomo, kiedy od zwykłego oglądania

to being ready to make an offer?

przejść do złożenia oferty?

This is such a cruel and familiar problem

To tak bolesny i znany nam problem,

that it might come as a surprise that it has a simple solution.

że zaskakujące może być to, że jest rozwiązanie tego problemu.

37 percent.

37 procent.

(Laughter)

(Śmiech)

If you want to maximize the probability that you find the very best place,

Żeby zwiększyć prawdopodobieństwo znalezienia najlepszego miejsca,

you should look at 37 percent of what's on the market,

trzeba zobaczyć 37% tego, co jest na rynku

and then make an offer on the next place you see,

i złożyć ofertę przy następnym oglądanym miejscu,

which is better than anything that you've seen so far.

które jest lepsze niż to, co już widzieliście.

Or if you're looking for a month, take 37 percent of that time --

Kiedy szukacie czegoś od miesiąca, obliczcie 37% tego czasu,

11 days, to set a standard --

będzie to około 11 dni,

and then you're ready to act.

i wtedy jesteście gotowi do działania.

We know this because trying to find a place to live

Wiemy to, bo znalezienie miejsca do życia

is an example of an optimal stopping problem.

jest przykładem problemu optymalnego zatrzymania.

A class of problems that has been studied extensively

Gama problemów szeroko badanych

by mathematicians and computer scientists.

przez matematyków i informatyków.

I'm a computational cognitive scientist.

Jestem specjalistą od kognitywistyki obliczeniowej.

I spend my time trying to understand

Poświęcam czas na zrozumienie tego,

how it is that human minds work,

jak działa umysł ludzki,

from our amazing successes to our dismal failures.

od sukcesów po wielkie niepowodzenia.

To do that, I think about the computational structure

Muszę myśleć w kategoriach struktury obliczeniowej problemów,

of the problems that arise in everyday life,

które pojawiają się w życiu

and compare the ideal solutions to those problems

i porównywać idealne rozwiązania tych problemów

to the way that we actually behave.

do naszego zachowania.

As a side effect,

Efektem ubocznym jest to,

I get to see how applying a little bit of computer science

że widzę, jak niewielkie zastosowanie informatyki

can make human decision-making easier.

może ułatwić ludziom podejmowanie decyzji.

I have a personal motivation for this.

Mam osobistą motywację do tej pracy.

Growing up in Perth as an overly cerebral kid ...

Dorastając w Perth jako przeintelektualizowane dziecko,

(Laughter)

(Śmiech)

I would always try and act in the way that I thought was rational,

zawsze starałem się postępować racjonalnie,

reasoning through every decision,

analizując każdą podjętą decyzję,

trying to figure out the very best action to take.

próbując wybrać najlepsze rozwiązanie.

But this is an approach that doesn't scale up

Takie podejście nie ma zastosowania,

when you start to run into the sorts of problems

kiedy natrafia się na problemy dorosłego życia.

that arise in adult life.

At one point, I even tried to break up with my girlfriend

W pewnym momencie nawet próbowałem zerwać z dziewczyną,

because trying to take into account her preferences as well as my own

bo próbowałem liczyć się z jej, ale też z moimi preferencjami,

and then find perfect solutions --

i znaleźć doskonałe rozwiązanie,

(Laughter)

(Śmiech)

was just leaving me exhausted.

co mnie wykańczało.

(Laughter)

(Śmiech)

She pointed out that I was taking the wrong approach

Pokazała mi, że moje podejście nie było właściwe,

to solving this problem --

żeby rozwiązać ten problem,

and she later became my wife.

a potem została moją żoną.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

Whether it's as basic as trying to decide what restaurant to go to

Obojętne czy chodzi o wybór restauracji,

or as important as trying to decide who to spend the rest of your life with,

czy o coś ważniejszego, jak wybór partnera życiowego,

human lives are filled with computational problems

życie ludzkie wypełnione jest zadaniami rachunkowymi,

that are just too hard to solve by applying sheer effort.

zbyt trudnymi, żeby je rozwiązać za pomocą samych starań.

For those problems,

Przy takich problemach

it's worth consulting the experts:

warto jest skonsultować się z ekspertem,

computer scientists.

informatykiem.

(Laughter)

(Śmiech)

When you're looking for life advice,

Kiedy szukacie życiowych porad,

computer scientists probably aren't the first people you think to talk to.

informatyk pewnie nie jest pierwszą osobą, którą poprosilibyście o pomoc.

Living life like a computer --

Życie jak z komputera,

stereotypically deterministic, exhaustive and exact --

stereotypowo deterministyczne, drobiazgowe, precyzyjne,

doesn't sound like a lot of fun.

nie brzmi zachęcająco.

Jednak łączenie informatyki z podejmowaniem decyzji przez człowieka,

But thinking about the computer science of human decisions

reveals that in fact, we've got this backwards.

pokazuje, że tak naprawdę jest odwrotnie.

When applied to the sorts of difficult problems

Rozwiązywanie trudnych problemów

that arise in human lives,

pojawiających się w życiu,

w sposób, w jaki robią to komputery,

the way that computers actually solve those problems

looks a lot more like the way that people really act.

przypomina ludzkie działanie.

Take the example of trying to decide what restaurant to go to.

Weźmy przykład wyboru restauracji.

This is a problem that has a particular computational structure.

Ten problem zawiera konkretną strukturę obliczeniową.

You've got a set of options,

Mamy kilka opcji,

you're going to choose one of those options,

chcecie wybrać jedną z nich,

and you're going to face exactly the same decision tomorrow.

i tę samą decyzję będziecie musieli podjąć kolejnego dnia.

In that situation,

W tej sytuacji

you run up against what computer scientists call

napotykacie na coś, co informatycy nazywają

the "explore-exploit trade-off."

kompromisem między eksploracją a eksploatacją.

You have to make a decision

Trzeba podjąć decyzję,

about whether you're going to try something new --

czy zamierzacie spróbować czegoś nowego,

exploring, gathering some information

to eksploracja, zbieranie informacji,

that you might be able to use in the future --

które mogą być przydatne w przyszłości,

or whether you're going to go to a place that you already know is pretty good --

czy też zamierzacie pójść do znanej wam i dobrej restauracji,

exploiting the information that you've already gathered so far.

to eksploatowanie informacji, którą już zgromadziliście.

The explore/exploit trade-off shows up any time you have to choose

Kompromis między eksploracją a eksploatacją pojawia się zawsze wtedy,

between trying something new

kiedy wybieramy między nowym,

and going with something that you already know is pretty good,

a tym, co wiemy, że jest dobre.

whether it's listening to music

Może to dotyczyć wyboru muzyki

or trying to decide who you're going to spend time with.

lub tego, z kim chcecie spędzić czas.

It's also the problem that technology companies face

Ten problem napotykają też firmy technologiczne,

when they're trying to do something like decide what ad to show on a web page.

kiedy na przykład decydują, jaką reklamę umieścić na na stronie internetowej.

Should they show a new ad and learn something about it,

Umieścić nową reklamę i czegoś się o niej dowiedzieć,

czy pokazać reklamę,

or should they show you an ad

that they already know there's a good chance you're going to click on?

która daje spore szanse na to, że klikniecie na nią?

Over the last 60 years,

W ciągu ponad 60 lat

computer scientists have made a lot of progress understanding

informatycy uczynili duży postęp w procesie rozumienia

the explore/exploit trade-off,

opisanego kompromisu.

and their results offer some surprising insights.

Wynikiem tego są zaskakujące spostrzeżenia.

When you're trying to decide what restaurant to go to,

Myśląc nad tym, do jakiej restauracji pójść,

the first question you should ask yourself

po pierwsze zadajcie sobie pytanie,

is how much longer you're going to be in town.

jak długo chcecie być w mieście.

If you're just going to be there for a short time,

Jeśli tylko na krótko,

then you should exploit.

powinniście wybrać to, co znane.

There's no point gathering information.

Nie ma sensu zbierać informacji.

Just go to a place you already know is good.

Idźcie tam, gdzie wiecie, że jest dobrze.

But if you're going to be there for a longer time, explore.

Jeśli zamierzacie zostać w mieście na dłużej - eksplorujcie.

Try something new, because the information you get

Próbujcie czegoś nowego, bo informacja, którą zbierzecie

is something that can improve your choices in the future.

może udoskonalić wasze przyszłe wybory.

The value of information increases

Wartość informacji wzrasta,

the more opportunities you're going to have to use it.

kiedy jest więcej okoliczności na wykorzystanie jej.

This principle can give us insight

Ta zasada pokazuje też,

into the structure of a human life as well.

jak działa ludzkie życie.

Babies don't have a reputation for being particularly rational.

Niemowlaki nie uchodzą za zbyt rozsądne istoty.

They're always trying new things,

Zawsze próbują czegoś nowego,

and you know, trying to stick them in their mouths.

wsadzając wszystko do buzi.

But in fact, this is exactly what they should be doing.

Właśnie tak powinny robić.

They're in the explore phase of their lives,

Są w fazie eksploracji życia

and some of those things could turn out to be delicious.

i mogą odkryć, że pewne rzeczy są pyszne.

At the other end of the spectrum,

Z drugiej strony mamy starszego człowieka,

the old guy who always goes to the same restaurant

który zawsze chodzi do tej samej restauracji

and always eats the same thing

i zawsze je to samo.

isn't boring --

On nie jest nudny,

he's optimal.

tylko podejmuje optymalną decyzję.

(Laughter)

(Śmiech)

He's exploiting the knowledge that he's earned

Wykorzystuje wiedzę,

through a lifetime's experience.

zdobytą dzięki swojemu doświadczeniu.

More generally,

Ogólnie mówiąc,

knowing about the explore/exploit trade-off

wiedząc o kompromisie między eksploracją a eksploatacją,

can make it a little easier for you to sort of relax and go easier on yourself

łatwiej jest spokojnie podejmować decyzje.

when you're trying to make a decision.

Nie musicie chodzić co wieczór do najlepszej restauracji.

You don't have to go to the best restaurant every night.

Take a chance, try something new, explore.

Spróbujcie czegoś nowego, eksplorujcie.

You might learn something.

Możecie się czegoś nauczyć.

And the information that you gain

A zdobyta informacja

is going to be worth more than one pretty good dinner.

może być warta więcej niż dobra kolacja.

Computer science can also help to make it easier on us

Informatyka może też być pomocna

in other places at home and in the office.

w innych miejscach w domu czy w biurze.

If you've ever had to tidy up your wardrobe,

Jeśli kiedykolwiek musieliście posprzątać szafę,

you've run into a particularly agonizing decision:

zetknęliście się z wyjątkowo trudnym wyborem:

you have to decide what things you're going to keep

które rzeczy zatrzymać,

and what things you're going to give away.

a których się pozbyć.

Martha Stewart turns out to have thought very hard about this --

Martha Stewart bardzo dużo rozmyślała o tym

(Laughter)

(Śmiech)

and she has some good advice.

i doszła do pewnych wniosków.

She says, "Ask yourself four questions:

Radzi, żeby zadać sobie cztery pytania:

How long have I had it?

Od kiedy to mam?

Does it still function?

Czy to się nadal nosi?

Is it a duplicate of something that I already own?

Czy to jest kopia tego, co już mam?

And when was the last time I wore it or used it?"

Kiedy ostatni raz to nosiłam lub używałam?

But there's another group of experts

Są jednak inni eksperci,

who perhaps thought even harder about this problem,

którzy może nawet więcej o tym myśleli,

and they would say one of these questions is more important than the others.

i stwierdzili, że jedno z tych pytań jest ważniejsze od pozostałych.

Those experts?

Ci eksperci?

The people who design the memory systems of computers.

Ludzie projektujący systemy pamięci komputerów.

Most computers have two kinds of memory systems:

Istnieją dwa główne rodzaje systemów pamięci:

a fast memory system,

szybka pamięć,

like a set of memory chips that has limited capacity,

jak zbiór kart pamięci z ograniczoną pojemnością,

because those chips are expensive,

bo są drogie,

and a slow memory system, which is much larger.

i pamięć wolna, która jest o wiele pojemniejsza.

In order for the computer to operate as efficiently as possible,

Żeby komputer działał jak najefektywniej

you want to make sure

upewniacie się,

that the pieces of information you want to access

że informacja, do której chcecie dotrzeć

are in the fast memory system,

jest w pamięci szybkiej,

so that you can get to them quickly.

żeby można szybko do niej dotrzeć.

Each time you access a piece of information,

Zawsze kiedy docieramy do informacji,

it's loaded into the fast memory

jest ona ładowana w szybkiej pamięci

and the computer has to decide which item it has to remove from that memory,

i komputer musi wybrać, co wyrzucić z pamięci,

because it has limited capacity.

bo ma ograniczoną pojemność.

Over the years,

Przez wiele lat

computer scientists have tried a few different strategies

informatycy próbowali różnych metod wyboru tego,

for deciding what to remove from the fast memory.

co ma być usuwane z pamięci.

They've tried things like choosing something at random

Próbowali wybierać na chybił trafił

or applying what's called the "first-in, first-out principle,"

lub stosować zasadę "pierwsze weszło, pierwsze wyszło",

which means removing the item

czyli wyrzucenie tego,

which has been in the memory for the longest.

co w pamięci jest najdłużej.

But the strategy that's most effective

Ale najskuteczniejsza metoda

focuses on the items which have been least recently used.

skupia się na tym, co było najdawniej modyfikowane.

This says if you're going to decide to remove something from memory,

Jeśli trzeba zdecydować, co usunąć z pamięci,

you should take out the thing which was last accessed the furthest in the past.

należy wybrać to, co było modyfikowane najdalej w przeszłości.

And there's a certain kind of logic to this.

Jest w tym pewna logika.

If it's been a long time since you last accessed that piece of information,

Jeśli minęło dużo czasu od kiedy korzystano z tej informacji,

it's probably going to be a long time

pewnie upłynie sporo czasu,

before you're going to need to access it again.

zanim znowu się z niej skorzysta.

Your wardrobe is just like the computer's memory.

Wasza szafa jest jak pamięć komputera.

You have limited capacity,

Macie ograniczoną pojemność.

and you need to try and get in there the things that you're most likely to need

Musicie mieć dostęp do rzeczy, których najczęściej potrzebujecie,

so that you can get to them as quickly as possible.

żeby jak najszybciej je wyjąć.

Recognizing that,

Wiedząc to,

maybe it's worth applying the least recently used principle

może zastosować zasadę "najdawniej używane"

to organizing your wardrobe as well.

do organizacji swojej szafy.

So if we go back to Martha's four questions,

Wracając do czterech pytań Marthy,

the computer scientists would say that of these,

informatyk powiedziałby,

the last one is the most important.

że ostatnio używane jest najważniejsze.

This idea of organizing things

Taki pomysł na organizowanie,

so that the things you are most likely to need are most accessible

czyli rzeczy najpotrzebniejsze są najłatwiej dostępne,

can also be applied in your office.

można też zastosować w biurze.

The Japanese economist Yukio Noguchi

Japoński ekonomista Yukio Noguchi

actually invented a filing system that has exactly this property.

wymyślił system katalogowania oparty na tej zasadzie.

He started with a cardboard box,

Zaczął od tekturowego pudełka,

and he put his documents into the box from the left-hand side.

do którego wkładał dokumenty od lewej strony.

Each time he'd add a document,

Kiedy dodawał dokument,

he'd move what was in there along

przesuwał ten, który był pierwszy

and he'd add that document to the left-hand side of the box.

i wkładał nowy z lewej strony pudełka.

And each time he accessed a document, he'd take it out,

Kiedy wyciągał dokument,

consult it and put it back in on the left-hand side.

zaglądał do niego i wkładał go z lewej strony pudełka.

As a result, the documents would be ordered from left to right

W wyniku tego dokumenty były ułożone od lewej strony

by how recently they had been used.

w kolejności "ostatnio używane".

And he found he could quickly find what he was looking for

W ten sposób szybko mógł znaleźć to, czego potrzebował,

by starting at the left-hand side of the box

szukając od lewej strony

and working his way to the right.

i idąc w kierunku prawej.

Before you dash home and implement this filing system --

Zanim popędzicie do domu, żeby zastosować tę metodę,

(Laughter)

(Śmiech)

it's worth recognizing that you probably already have.

warto rozważyć, czy już tego nie zrobiliście.

(Laughter)

(Śmiech)

That pile of papers on your desk ...

Sterta papierów na biurku,

typically maligned as messy and disorganized,

zazwyczaj określana jako nieład,

a pile of papers is, in fact, perfectly organized --

a w gruncie rzeczy doskonale poukładana,

(Laughter)

(Śmiech)

as long as you, when you take a paper out,

o ile zawsze kiedy bierzecie kartkę,

put it back on the top of the pile,

odkładacie ją na wierzch.

then those papers are going to be ordered from top to bottom

Wówczas papiery są ułożone od góry do dołu

by how recently they were used,

w kolejności "ostatnio używane"

i prawdopodobnie szybko znajdziecie to, czego szukacie,

and you can probably quickly find what you're looking for

by starting at the top of the pile.

zaczynając od góry.

Organizing your wardrobe or your desk

Uporządkowanie szafy czy biurka

are probably not the most pressing problems in your life.

pewnie nie jest najważniejszą sprawą w waszym życiu.

Sometimes the problems we have to solve are simply very, very hard.

Czasami problemy bywają bardzo trudne.

But even in those cases,

Jednak nawet w takich sprawach

computer science can offer some strategies

informatyka może zaproponować działania

and perhaps some solace.

i może być pomocna.

The best algorithms are about doing what makes the most sense

Najlepsze algorytmy wprowadzają najlepsze rozwiązania

in the least amount of time.

w najkrótszym czasie.

When computers face hard problems,

Kiedy komputery napotykają ciężkie problemy,

they deal with them by making them into simpler problems --

radzą sobie z nimi, upraszczając je,

by making use of randomness,

wykorzystując przypadkowość,

by removing constraints or by allowing approximations.

usuwając ograniczenia lub wprowadzając szacowanie.

Solving those simpler problems

Rozwiązując prostsze problemy,

can give you insight into the harder problems,

mamy pogląd na te trudniejsze

and sometimes produces pretty good solutions in their own right.

i czasami możemy dojść do ich rozwiązania.

Knowing all of this has helped me to relax when I have to make decisions.

Wiedząc to, jest mi łatwiej, kiedy muszę podjąć pewne decyzje.

You could take the 37 percent rule for finding a home as an example.

Można zastosować zasadę 37%, żeby znaleźć dom, jak w przykładzie.

There's no way that you can consider all of the options,

Nie ma możliwości, żeby rozważyć wszystkie opcje,

so you have to take a chance.

dlatego trzeba zaryzykować.

And even if you follow the optimal strategy,

Nawet jeśli wybierze się optymalną strategię,

you're not guaranteed a perfect outcome.

nie ma gwarancji uzyskania idealnego rozwiązania.

If you follow the 37 percent rule,

Jeśli wybierzecie zasadę 37%,

the probability that you find the very best place is --

prawdopodobieństwo wybrania najlepszego miejsca,

funnily enough ...

to zabawne,

(Laughter)

(Śmiech)

37 percent.

wynosi 37%.

You fail most of the time.

Zazwyczaj nam się nie udaje.

But that's the best that you can do.

Ale tylko tyle można zrobić.

Ultimately, computer science can help to make us more forgiving

W końcu, informatyka może pomóc nam

of our own limitations.

pokonać własne ograniczenia.

You can't control outcomes, just processes.

Nie można kontrolować wyników, tylko procesy.

And as long as you've used the best process,

Najlepsze co możemy zrobić,

you've done the best that you can.

to wybrać najlepszy proces.

Sometimes those best processes involve taking a chance --

Czasami wymagają one zaryzykowania,

not considering all of your options,

rezygnacji ze sprawdzania wszystkich opcji

or being willing to settle for a pretty good solution.

lub chęci wyboru dobrego rozwiązania.

These aren't the concessions that we make when we can't be rational --

Nie są to ustępstwa, które czynimy, kiedy nie możemy być racjonalni,

they're what being rational means.

one właśnie oznaczają racjonalny wybór.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)