The Next Global Superpower Isn't Who You Think | Ian Bremmer | TED

Translator: Ve Niko Reviewer: Sanntint Tint

I have a big question.

ကျွန်တော်တစ်ခုလောက်မေးချင်ပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးကို ဘယ်သူကခြယ်လှယ်နေတာလဲ။

Which is, who runs the world?

It used to be an easy question to answer.

ဒီမေးခွန်းကို ဖြေဖို့ လွယ်ကူမှာပါ။

If you're over 45 like me,

အကယ်၍ သင်က ကျွန်တော့်လို ၄၅ နှစ်ကျော်ပြီဆိုရင်

you grew up in a world that was dominated by two giants.

သင်ဟာအင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံ ကြီးစိုးတဲ့ကာလမှာကြီးပြင်းခဲ့ရတယ်။

The United States called the shots on one side of the Wall,

နံရံရဲ့တစ်ဖက်မှာ အမေရိကန်တွေက ကြီးစိုးပြီး

the Soviets set the rules on the other.

ဆိုဗီယက်တွေက တစ်ဖက်မှာအားကောင်းခဲ့တယ်။

And that was a bipolar world.

ဒါကို bipolar worldခလို့ ခေါ်တယ်

It's very simple.

အလွန် ရိုးရှင်းပါတယ်။

If you're under 45,

အကယ်၍ သင်ဟာ အသက် ၄၅ နှစ်အောက်ဆိုရင်

you grew up when the Soviet Union had already collapsed,

သင်ကြီးပြင်းလာတဲ့အချိန်မှာ

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုဟာ ပြိုကွဲခဲ့ပြီးဖြစ်လိမ့်မယ်။

and that left the United States as the sole superpower,

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသာတစ်ခုတည်းသော အင်အားကြီးနိုင်ငံအဖြစ်ကျန်ခဲ့ပြီး

dominating global institutions and also exerting raw power.

ကမ္ဘ့ာအဖွဲ့အစည်းတွေကို လွှမ်းမိုးရင်း အင်အားကြီးထွားလာခဲ့တယ်။

And that was a unipolar world.

ဒါဟာ unipolar world ဖြစ်ပါတယ်။

And then about 15 years ago,

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၅ နှစ်ကစပြီး

things got a little more complicated.

အရာအားလုံးက ပိုမိုရှုပ်ထွေးလာခဲ့တယ်။

The United States increasingly didn't want to be the world's policeman

အမေရိကန်က တစ်ကမ္ဘာလုံးရဲ့ ရဲသားကြီးအဖြစ်ရော

or the architect of global trade

ဒါမှမဟုတ်ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုရဲ့ စီမံဖန်တီးသူအဖြစ်ရော

or even the cheerleader for global values.

ဒါမှမဟုတ်ကမ္ဘာအနှံ့အကျိုးဖြစ်ပွားမှုတွေကို အားပေးကူညီသူ‌ရောမဖြစ်ချင်တော့ဘူး။

Other countries were becoming more powerful,

တခြားနိုင်ငံတွေက ပိုပြီးအင်အားကြီးလာခဲ့တယ်၊

and they could increasingly ignore many of the rules they didn't like,

ဒါ့အပြင်သူတို့မနှစ်သက်တဲ့ စည်းမျဉ်းတွေကို ငြင်းဆိုလာပြီး

sometimes even setting new rules themselves.

တစ်ခါတစ်ရံ စည်းမျဉ်းအသစ်တွေကိုပါ သူတို့ဘာသာသူတို့ချမှတ်လာခဲ့တယ်။

What happened?

ဘာတွေဖြစ်သွားတာလဲ။

Three things.

အချက် သုံးချက်ရှိတယ်။

Number one,

ပထမအချက်က

Russia was not integrated into Western institutions.

ရုရှားနိုင်ငံကအနောက်တိုင်းအဖွဲ့အစည်းတွေမှာ မပါဝင်ခဲ့ဘူး။

A former great power now in very serious decline

အရင်ကအင်အားကြီးခဲ့တဲ့နိုင်ငံက အခုအချိန်မှာ တဖြည်းဖြည်းအင်အားကျဆင်းလာခဲ့တယ်။

and they are angry about it.

ရုရှားက ဒါကို မကျေနပ်ဘူး။

We can argue about whose fault that is, but we are where we are.

ဒါဘယ်သူ့အမှားလဲလို့ ငြင်းခုံနိုင်ပေမဲ့

ကျွန်တော်တို့က ကိုယ့်နေရာနဲ့ကိုယ် နေရမှာပဲလေ။

Number two,

ဒုတိယအချက်က

China was integrated into US-led institutions

တရုတ်က အမေရိကန်ဦးဆောင်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေထဲ ပါဝင်လာခဲ့တယ်။

on the presumption that as they got wealthier and more powerful,

ဒီအချက်ကြောင့်ပဲ တရုတ်က ပိုချမ်းသာလာပြီး ပိုအင်အားကြီးလာခဲ့တယ်။

they would become Americans.

သူတို့က အမေရိကန်တွေတောင်ဖြစ်လာနိုင်တယ်။

Turns out, they're still Chinese.

တကယ်တမ်းတော့ သူတို့ကတရုတ်ပဲ ဖြစ်နေပုံရပါသေးတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

And the United States is not particularly comfortable with that.

အမေရိကန်ကလည်းလ အဲ့ဒါနဲ့ပက်သတ်ပြီး သိပ်အဆင်မပြေပါဘူး။

Number three,

တတိယ အချက်က

tens of millions of citizens in the United States

အမေရိကန်နိုင်ငံအတွင်းက သန်းပေါင်းများစွာသော ပြည်သူတွေနဲ့

and other wealthy democracies

တခြားဒီမိုကရေစီကို ချစ်မြတ်နိုးသူတွေက

felt left behind by globalization.

ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းအရွေ့မှာ နောက်ကျကျန်ခဲ့တယ်လို့ခံစားခဲ့ကြရတယ်။

This has been ignored for decades.

ဒါဟာ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ လျစ်လျူရှုခံထားခဲ့ရတယ်။

But as a consequence,

ဒါပေမဲ့ အကျိုးဆက်အနေနဲ့

they felt that their governments and their leaders were more illegitimate.

သူတို့က သူတို့ရဲ့အစိုးရတွေ၊ခေါင်းဆောင်တွေက တရားမဝင်ခဲ့ဘူးလို့ခံစားလာခဲ့ရတယ်။

Now if you look at all the headlines in the world today,

ယနေ့ခေတ်ကမ္ဘာ့သတင်းခေါင်းစဉ်တွေကို ကြည့်လိုက်ရင်၊

driving all of this geopolitical tension and conflict,

ပထဝီနိုင်ငံရေး တင်းမာမှုတွေ အငြင်းပွားမှု။ပဋိပက္ခတွေချည်းပါ

over 90 percent of them are because of these three reasons.

ဒါတွေရဲ့ ၉၀ရာခိုင်နှုန်းလောက်က ဒီအချက် သုံးချက်ကြောင့်ပါပဲ။

And that's why today we live in a leaderless world.

ဒါက ဘာလို့လဲဆိုတော့ကျွန်တော်တို့က အခု ခေါင်းဆောင်မဲ့တဲ့ ကာလမှာ နေထိုင်နေရလို့ပါ။

But as we know,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ သိတဲ့အတိုင်းပဲ

that's not going to be with us for long.

ဒီလိုအခြေအနေဟာအကြာကြီးဖြစ်နေမှာမဟုတ်ပါဘူး။

So what comes next?

ဒါဆိုရှေ့ဆက်ပြီး ဘာတွေဖြစ်လာမှာလဲ။

What kind of a world order might we expect

နောက်ဆယ်နှစ်ကျော်ကြာရင် ကမ္ဘာကြီးမှာဘယ်လိုအရာတွေ

over the next ten years?

ထပ်ဖြစ်လာမယ်ဆိုတာ ကြိုတွေးထားလို့ရမလဲ။

Some of what I might say I think will surprise you.

တစ်ချို့အရာတွေကို ကျွန်တော်ပြောလိုက်ရင် သင်အံ့ဩသွားမယ်လို့ထင်တယ်။

Because we're not going to have

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ဟာ

a bipolar or a unipolar or even a multipolar world.

bipolar unipolarသာမက multipolarဆိုတာပါ ရှိလာတော့မှာမဟုတ်ဘူး။

If we don't have one or two superpowers,

အကယ်၍ အင်အားကြီးတစ်နိုင်ငံ သို့မဟုတ် နှစ်နိုင်ငံမရှိတော့ရင်

we don't have a single global order.

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလွှမ်းမိုးမှုက တစ်ခုတည်းရှိတော့မှာမဟုတ်ဘူး

No, instead, we will have three different orders,

ဒါအစားကျွန်တော်တို့မှာ မတူညီတဲ့ လွမ်းမိုးမှု သုံးခုလောက်ရှိလာမယ်။

a little overlapping,

အနည်းငယ်တော့ ထပ်နေမှာပေါ့။

and the third will have immense importance for how we live,

တတိယတစ်ခုက ကျွန်တော်တို့ရှင်သန်နေထိုင်မှု အတွက်အလွန်အရေးကြီးလာလိမ့်မယ်။

what we think,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့အတွေးတွေရော

what we want,

ကျွန်တော်တို့လိုချင်တာတွေရော

and what we're prepared to do to get it.

ကျွန်တော်တို့ ဒါတွေကိုရဖို့ ဘာလုပ်ဖို့ပြင်ဆင်နေလဲဆိုတာတွေကိုပါ။

But first things first.

ဒါပေမဲ့ အရင်က အရင်ပါပဲ။

Today, we have a global security order.

ယနေ့ခေတ်ကျွန်တော်တို့မှာကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးဖွဲ့စည်းပုံရှိပါတယ်။

And as you see from the map,

အခု သင်မြေပုံမှာမြင်နေရတဲ့အတိုင်းပဲ

the United States and its allies are the most powerful players on it.

အမေရိကန်နိုင်ငံနဲ့သူ့ရဲ့မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေက အင်အားအကြီးဆုံးတွေပါ။

The US is the only country in the world

အမေရိကန်နိုင်ငံက ကမ္ဘာပေါ်မှာ သူ့ရဲ့စစ်သားတွေ

that can send its soldiers

သင်္ဘောသားတွေ၊

and its sailors and its military equipment to every corner of that world.

စစ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေကို ကမ္ဘာအနှံ့ ပို့ဆောင်လို့ရတဲ့ တစ်ခုတည်းသောနိုင်ငံပါ။

No one else is close.

ဘယ်သူကမှ သူ့ကိုမမှီနိုင်ဘူး။

China is growing in its military capabilities in Asia,

တရုတ်ရဲ့စစ်အင်အားက အာရှမှာ ချဲ့ထွင်လာတယ်၊

though nowhere else.

တခြားနေရာတွေမှာတော့မရှိဘူး။

Lots of American allies in Asia are concerned about that.

အာရှမှာရှိတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ဘမဟာမိတ်များစွာက ဒါကိုစိုးရိမ်လာကြတယ်။

And as a consequence, they're becoming more dependent

ပြီးတော့အကျိုးဆက်အနေနဲ့ သူတို့တွေကအမေရိကန်အပေါ်

on the United States for a security umbrella.

သူတို့ရဲ့လုံခြုံရေးအတွက် ပိုပြီးမှီခိုလာကြတယ်။

With the Russian invasion of Ukraine,

ရုရှာက ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်မှုနဲ့အတူ

US allies in Europe are becoming more concerned and dependent

ဥရောပမှာရှိတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့မဟာမိတ်တွေရဲ့ စိုးရိမ်မှုကပိုမိုကြီးထွားလာပြီး

on the United States and a US-led NATO.

အမေရိကန်နဲ့ ၄င်းဦးဆောင်တဲ့ နေတိုးအဖွဲ့ပေါ် ပိုမိုမှီခိုလာတယ်။

The Russian military, of course, has been a greater global concern,

ရုရှားစစ်တပ်က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်စရာဖြစ်နေခဲ့တာအသေအချာပါပဲ။

much less so today,

ယခုအတော်လေး လျေ့ာကျသွားပါပြီ။

especially as they've lost over 200,000 troops

အထူးသဖြင့် ရုရှားစစ်တပ်က စစ်အင်အား၂သိန်းကျော်ကျဆုံးပြီး

and all of that equipment

စစ်လက်နက်တွေ ဆုံးရှုံးတဲ့အပြင်

and with sanctions making it extremely hard for them to rebuild.

နိုင်ငံတကာပိတ်ဆို့မှုတွေကပြန်လည် တည်ဆောက်ရေးအတွက်အလွန်ခက်ခဲစေပါတယ်။

Now, Russia and China and others have nuclear weapons,

အခု ရုရှား၊ တရုတ်နဲ့တခြားနိုင်ငံတွေမှာ နျူကလီးယားလက်နက်တွေရှိပါတယ်။

but thank God it is still suicide to use them.

ဒါပေမဲ့အဲ့ဒါတွေဟာပိတ်ပင်ထားဆဲဖြစ်တဲ့အတွက် ဘုရားသခင်ကိုကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

And as a consequence,

ပြီးတော့ တစ်ဆက်တည်းမှာပဲ

our security order is a unipolar order

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လုံခြုံရေးဖွဲ့စည်းပုံက unipolarဖြစ်ပြီး

and it is likely to remain so for the next decade.

ဒါကလည်းနောက်ထပ်ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုထိ တည်ရှိနေအုံးမဲ့ပုံပါပဲ။

Now at the same time that there's a security order,

အခုက တစ်ချိန်တည်းမှာ လုံခြုံရေးဖွဲ့စည်းပုံရော

there's also a global economic order.

ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖွဲ့စည်းပုံရောရှိပါသေးတယ်။

And here, power is shared.

ပြီးတော့ အင်အားကလည်း အားလုံးကမျှဝေထားရတာပါပဲ။

The United States is still a very robust global economy.

အမေရိကန်ကလည်းအလွန်တောင့်တင်းခိုင်မာတဲ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဈေးကွက်ဖြစ်နေတုန်းပါပဲ။

But the US can't use its dominant position militarily

ဒါပေမဲ့အမေရိကန်ကစစ်ရေးအရလွှမ်းမိုးပြီး

to tell other countries what to do economically.

တခြားနိုင်ငံတွေရဲ့ စီးပွားရေးတွေကို ခြယ်လှယ်ပိုင်ခွင့်မရှိပါဘူး။

The United States and China are enormously economically interdependent

အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်ဟာစီးပွားရေးအရ အပြန်အလှန်အကြီးအကျယ်မှီခိုနေကြရတော့

and so they can't control each other.

သူတို့က အချင်းချင်း ထိန်းချုပ်လို့မရပါဘူး။

You may be surprised to hear this,

သင် ဒါကို ကြားရင် အံ့ဩသွားလောက်မယ်။

but today US-China trade relations are actually at their highest level

ယနေ့ခေတ် အမေရိကန်-တရုတ်ကုန်သွယ်မှုက

သမိုင်းတစ်လျှောက် အမြင့်ဆုံးအနေအထားကိုရောက်နေပါတယ်။

in history.

Now, other countries in the world,

အခု ကျန်တဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေက

a lot of them want access to US military muscle,

အမေရိကန်ရဲ့ စစ်တပ်အင်အားကို ခိုလှုံခွင့်ရချင်ပြီး

but they also want access to the Chinese market,

တရုတ်ရဲ့စီးပွားရေးဈေးကွက်ကိုလည်း ဝင်ချင်ကြပါတယ်။

soon, by 2030, likely to be the largest in the world.

မကြာမီ ၂၀၃၀အရောက်မှာ အကျယ်ပြန့်ဆုံးဖြစ်လာမဲ့ပုံပါပဲ။

And you can't very well have a cold war

ပြီးရင် စစ်အေးတိုက်ပွဲအကြောင်း ကြားရတော့မှာမဟုတ်ဘူး

if the US and the Chinese are the only two that are prepared to fight it.

အကယ်၍အမေရိကန်နဲ့တရုတ်နှစ်နိုင်ငံ တိုက်ခိုက်ဖို့ပြင်ဆင်ပြီးသွားပြီဆိုရင်

Yes?

အမှန်ပဲလား။

Yes.

ဟုတ်ပါတယ်။

So the European Union has the largest common market

European Union ဟာအကြီးမားဆုံး ဘုံဈေးကွက်ရှိပြီး

and they set the rules.

စည်းမျဉ်းတွေချမှတ်ထားတယ်။

And if you want to do profitable business there,

အကယ်၍သင်က အဲ့ဒီမှာအကျိုးအမြတ်အတွက် စီးပွားရေးလုပ်ချင်ရင်၊

you listen to those rules.

သင်ကထိုစဉ်းမျဉ်းတွေကိုလိုက်နာရမယ်။

India is playing a greater role economically on the global stage.

အိန္ဒိယကကမ္ဘာ့အဆင့်စီးပွားရေးမှာအရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှာပါဝင်လာတယ်။

Japan still matters, too.

ဂျပန်ကလည်း အရေးပါနေတုန်းပဲ။

And over the next ten years,

နောက်ဆယ်နှစ်ကျော်ကြာရင်

there will be a rise and fall

ဒီနိုင်ငံတွေရဲ့စီးပွားရေးစွမ်းဆောင်အားတွေက အတက်အကျတွေရှိလာလိမ့်မယ်။

of the relative capacities of these economies.

But the global economic order is and will remain a multipolar order.

ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖွဲ့စည်းပုံကတော့ multipolar အဖြစ်ဆက်လက်တည်ရှိမှာပါ။

Now, between these two orders are tensions

ဒီလွှမ်းမိုးမှုနှစ်ခုအကြား တင်းမာမှုတွေရှိနေပါတယ်။

because the United States will use its power in national security

ဘာလို့လဲဆိုတော့ အမေရိကန်ကသူ့ရဲ့အင်အားကို နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေးမှာအသုံးပြုပြီး

to try to bring more of the world's economies towards it.

ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးတွေကို သူ့ဆီရောက်လာဖို့ကြိုးစားလာမှာပါ။

And we already see this starting to happen in semiconductors

ဒါက စနေပြီဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ စီမီးကွန်ဒရက်တာ ကိစ္စမှာတွေ့ခဲ့ပြီးပါပြီ။

and in critical minerals and maybe soon in TikTok.

ပြီးရင်အဓိကကျတဲ့သတ္ထုတွေ၊ မကြာမီမှာ Tiktok မှာတွေ့ရပါလိမ့်မယ်။

The Chinese are trying to use their dominant commercial position

တရုတ်တွေကကမ္ဘာအနှံ့မှာ သံတမန်ရေးအရချိတ်ဆက်နိုင်စေဖို့

သူတို့ရဲ့စီးပွားရေးကိုလွှမ်းမိုးနိုင်တဲ့ အနေအထားဖြစ်နိုင်အောင်ကြိုးစားနေတယ်။

to align more of the world diplomatically.

And Japan and Europe and India

ပြီးတော့ ဂျပန်၊ ဥရောပ၊ အိန္ဒိယနဲ့

and everyone else will do their damnedest

နိုင်ငံတွေအကုန်လုံးကလည်း ဒီလွှမ်းမိုးမှုနှစ်ခုမခံရအောင်

to ensure that neither of these two orders dominate the other.

အလွန်အံ့ဩဖွယ်ကောင်းတဲ့ အရာတွေကိုလုပ်ကြမှာပါ။

And they will mostly succeed.

သူတို့တွေဟာ အများအားဖြင့်လည်း အောင်မြင်ကြမှာပါ။

Now, so far I have spoken with you

အခု ကျွန်တော်သင်တို့ကို သင်တို့အားလုံးမြင်ခဲ့ကြရပြီးသား

about the two world orders we already see,

လွှမ်းမိုးမှုနှစ်ခုအကြောင်းကို ပြောခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

but there's a third that is coming soon that's even more important.

ဒါပေမဲ့ တတိယတစ်ခုက မကြာမီလာတော့မယ်၊ ဒါက ပိုပြီးတော့တောင်အရေးကြီးသေးတယ်။

And that is the digital order.

ဒါပ ဒစ်ဂျစ်တယ်လွှမ်းမိုးမှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

And the digital order is not run by governments

ဒစ်ဂျစ်တယ်လွှမ်းမိုးမှုကအစိုးရက ချုပ်ကိုင်တာမဟုတ်ဘဲ

but by technology companies.

နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေကဦးစီးမှာပါ။

We all know how much military support

နေတိုးအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေက ယူကရိန်းနိုင်ငံကိုစစ်ပွဲအတွင်းမှာ

ဘယ်လောက်တောင် ထောက်ပံ့ပေးခဲ့လဲဆိုတာ ကျွန်တော်တို့အားလုံးသိကြပါတယ်။

NATO countries have provided Ukraine

during the war.

But it's technology companies that provided the tools

ဒါပေမဲ့ရုရှားရဲ့ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုကနေ သူ့ဘာသာကာကွယ်နိုင်အောင်

allowing Ukraine to defend itself from Russian cyber attack.

လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းကိရိယာတွေကိုထောက်ပံ့ပေးတာ နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။

It's technology companies that gave the Ukrainian leaders

နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေကပဲ ယူကရိန်းခေါင်းဆောင်တွေကို

the ability to speak with their generals and their soldiers on the front lines.

ဗိုလ်ချုပ်တွေ၊ ရှေ့တန်းကစစ်သားတွေနဲ့ စကားပြောနိုင်အောင်ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ကြတာပါ။

If it wasn't for those technology companies,

အကယ်၍ ဒီကုမ္ပဏီတွေသာ မကူညီပေးခဲ့ရင်

Ukraine would have been fully offline within weeks of the war.

စစ်ပွဲစပြီးရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်တွင်းမှာပဲ ယူကရိန်းဟာ လိုင်းလုံးဝပြတ်တောက်သွားမှာပါ။

And I don't believe President Zelensky would still be there today.

သမ္မတဇလန်စကီလည်း ယနေ့ထိအဲ့မှာရှိနေမနေလို့ ကျွန်တော်မထင်မိဘူး။

Technology companies determine whether Donald Trump is able,

နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေကပဲ ဒေါ်နယ်ထရမ့်က စွမ်းဆောင်နိုင်မလားဆိုတာဆုံးဖြစ်ပါတယ်

in real time and without filter,

အချိန်နဲ့တပြေးညီ ကြားခံမပါဘဲ

to speak with hundreds of millions of people

သမ္မတရာထူးအတွက်ထပ်မံရွေးချယ်ခံရာမှာ သန်းရာချီတဲ့လူတွေနဲ့စကားပြောနိုင်ရန်အတွက်

as he runs again for the presidency.

It's social media platforms

ဒါဟာလူမှုစာမျက်နှာတွေပါပဲ။

and their ability to promote disinformation

ထိုလူမှုစာမျက်နှာတွေက သတင်းအမှားတွေနဲ့

and conspiracy theory.

ဝါဒဖြန့်တာတွေကို အ‌ထောက်အကူပြုမှာပါ။

Without them, we do not have riots in the Capitol on January 6.

သူတို့သာမရှိရင် ဇန်နဝါရီ၆ရက်နေ့က ကပ်ပီတောမှာ အဓိကရုဏ်းလည်းရှိမှာမဟုတ်ဘူး။

We do not have trucker riots in Ottawa.

အိုတာဝါမှာထရက်ကား အဓိကရုဏ်းလည်းရှိမှာမဟုတ်ဘူး။

We do not have a January 8 insurrection in Brazil.

ဇန်နဝါရီ၈ရက်နေ့ကဘရာဇီးမှာ ပုန်ကန်ထကြွမှုလည်းရှိမှာမဟုတ်ဘူး

Technology companies increasingly determine our identities.

နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေကပဲ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဖြစ်တည်မှုကို ပိုပြီးအဆုံးအဖြတ်ပေးလာကြတယ်။

When I was growing up, it's nature or nurture.

ကျွန်တော်ကြီးပျင်းလာတုန်းက မျိုးရိုးဗီဇနဲ့ ပြုစုပျိုးထောင်မှုပဲရှိတယ်

I mean, my deep and abiding emotional problems

ဆိုလိုတာက အတွင်းကျကျခိုင်မာစွဲထင်နေတဲ့ ကျွန်တော်ရဲ့စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြဿနာတွေက

either come from how I was raised --

ကျွန်တော်ဘယ်လိုကြီးပျင်းလာခဲ့သလဲဆိုတာက လာတာဖြစ်နိုင်သလို၊

(Laughter)

(ရယ်သံ)

Or some genetic failure.

မျိုးရိုးဗီဇချို့ယွင်းမှုလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

Could be both.

နှစ်ခုလုံးလည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

But today,

ဒါပေမဲ့ ယနေ့ခတ်

our identities are determined by nature and nurture

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ဖြစ်တည်မှုတွေက မျိုးရိုးဗီဇနဲ့ပြုစုပျိုးထောင်မှုသာမက

and algorithm.

Algorithmကလည်းဆုံးဖြတ်ပေးပါတယ်။

If you want to challenge the system,

အကယ်၍သင်ကစနစ်ကိုစိန်ခေါ်ချင်ရင်

you can't just question authority,

ကျွန်တော်တို့ကြီးပျင်းလာတုန်းကလို အာဏာပိုင်ကိုပဲမေးခွန်းထုတ်လို့မရပါဘူး။

as we were all told when we were growing up.

Today, you have to question the algorithm,

ဒီခေတ်မှာ သင်က အယ်လဂိုရီသမ် ကိုလည်းမေးဖို့လိုလာပါပြီ။

and that is a staggering amount of power

ဒါဟာနည်းပညာကုမ္ပဏီတွေရဲ့လက်ထဲမှာရှိတဲ့ အံ့ဩတုန်လှုပ်ဖွယ်ရာအာဏာတစ်ခုပါပဲ။

in the hands of these technology companies.

What are they going to do with that power?

ဆိုတော့ ထိုအာဏာနဲ့သူတို့ ဘာဆက်လုပ်လာကြမှာလဲ။

And that depends on who they want to be

ဒါကသူတို့ကြီးထွားလာတဲ့အခါ ဘယ်လိုဖြစ်တည်ချင်လဲဆိုတာပေါ်မူတည်မှာပါပဲ။

when they grow up.

So if China and the United States work to exert much more power

အဲ့ဒီတော့ တရုတ်နဲ့အမေရိကန်က ဒစ်ဂျစ်တယ်လောကအပေါ်

ပိုပြီးအာဏာသုံးလာပြီး

over the digital world

and technology companies in those countries

ထိုနှစ်နိုင်ငံရှိနည်းပညာကုမ္ပဏီတွေကလည်း

align with those governments,

ထိုအစိုးရတွေနဲ့ပူးပေါင်းသွားခဲ့မယ်ဆိုရင်

we will end up in a technology cold war.

နည်းပညာစစ်အေးတိုက်ပွဲကြီးဖြစ်လာမှာပါ။

And that means the digital order will be split in two.

ဆိုလိုတာက ဒစ်ဂျစ်တယ်လွှမ်းမိုးမှုက နှစ်ပိုင်းကွဲသွားမှာပါ

If, on the other hand

အကယ်၍တစ်ဖက်မှာလည်း

technology companies persist with global business models,

နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေက ကမ္ဘ့ာစီးပွား‌ရေး ပုံစံမျိုးအဖြစ်ဆက်လက်တည်ရှိနေမယ်ဆိုရင်

and we retain competition between the digital and physical worlds,

ကျွန်တော်တို့က ဒစ်ဂျစ်တယ်နဲ့ပြင်ပလောကကြား ပြိုင်ဆိုင်မှုကို ဆက်ထိန်းသိမ်းထားရမှာပါ။

we will have a new globalization, a digital global order.

ကမ္ဘ့ာဒစ်ဂျစ်တယ်လွှမ်းမိုးမှု‌လို့ခေါ်တဲ့

ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းအသစ်တစ်ခုဖြစ်လာမှာပါ။

Or if the digital order becomes increasingly dominant

ဒါမှမဟုတ် ဒစ်ဂျစ်တယ်လွှမ်းမိုးမှုက အလွန်ကြီးစိုးလာပြီး

and governments erode in their capacity to govern,

အစိုးရတွေရဲ့အုပ်ချုပ်နိုင်စွမ်း လျေ့ာကျစေမယ်

and we've already seen the beginning of this,

ဒါဟာနိဒါန်းပျိုးနေဆိုတာ ကျွန်တော်တို့မြင်ခဲ့ပြီးပါပြီ။

technology companies will become the dominant actors

နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေကကမ္ဘာ့ဇာတ်ခုံပေါ်မှာ နည်းမျိုးစုံနဲ့အဓိကကြီးစိုးသူတွေဖြစ်လာပြီး

on the global stage in every way

and we will have a techno-polar order.

ကျွန်တော်တို့မှာ techno-polarလွှမ်းမိုးမှု ဆိုပြီးရှိလာမှာပါ

And that will determine whether we have a world of limitless opportunity

ဒါကပဲ ကျွန်တော်တို့မှာအဆုံးအစမဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေရှိလာမလား

or a world without freedom.

လွတ်လပ်မှုမရှိတဲ့ကမ္ဘာဖြစ်လာမလား ဆုံးဖြတ်ပေးမှာပါ

Now at this point in my speech,

ကျွန်တော့်ဟောပြောချက်ထဲမှာအခုဒီအချက်က

I'm supposed to talk about the good news.

ကျွန်တော်တကယ်တေ့ာသတင်းကောင်းပြောမလို့ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

But those of you that have heard this

ဒါပေမဲ့သင်တို့ဒါကို ကြားဖူးပြီးသားဖြစ်မှာပါ။

know that that is not coming.

အဲ့ဒါကဖြစ်မလာဘူးဆိုတာသိမှာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံ)

There is no pause button on these explosive and disruptive technologies.

ဒီပေါက်ကွဲပျက်စီးလွယ်တဲ့နည်းပညာတွေမှာ ခနရပ်လို့ရမဲ့ခလုတ်တွေမရှိပါဘူး။

I don't know if you know this,

သင်တို့သိမလား ကျွန်တော်မသိဘူး

there are over 100 people in the world today

ယနေ့ခေတ်ကမ္ဘာမှာနည်းပညာနဲ့ အသိပညာပေါင်းစပ်ပြီး

with the knowledge and the technology to create a new smallpox virus.

ကျောက်ရောဂါဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအသစ်ကို ဖန်တီးနိုင်တဲ့သူအယောက်တစ်ရာမကရှိတယ်။

Honestly, I don't have answers,

အမှန်တိုင်းပြောရရင် ကျွန်တော့မှာအဖြေမရှိပါဘူး။

but I have a few questions for the people that do.

ဒါပေမဲ့အဲ့ဒါကိုလုပ်မဲ့သူတွေကိုတော့ မေးစရာရှိပါတယ်။

Because these technology companies are not just Fortune 50 and 100 actors.

ဘာလို့လဲဆိုတော့ဒီနည်းပညာကုမ္ပဏီတွေက Fortune 50 နဲ့100ကုမ္ပဏီတွေလိုမဟုတ်ဘူး။

These technology titans are not just men worth 50 or 100 billion dollars or more.

ဒီနည်းပညာတိုက်တန်တွေက ဒေါ်လာ၅၀၊ ၁၀၀ ပဲတန်တဲ့လူသားတွေလိုပဲမဟုတ်ဘူး။

They are increasingly the most powerful people on the planet

သူတို့ကကျွန်တော်တို့အနာဂတ်ကို လွှမ်းမိုးနိုင်တဲ့

with influence over our futures.

ကမ္ဘ့ာအင်အားအကြီးဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်တွေဖြစ်ကြတယ်။

And we need to know,

ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့သိရမှာက

are they going to act accountably

သူတို့ရဲ့အသစ်သစ်သောစွမ်းအားမြင့်ဉာဏ်ရည်တု နည်းပညာတွေထုတ်လုပ်လာတာနဲ့အမျှ

as they release new and powerful artificial intelligence?

သူတို့ကတကယ်ပဲမှန်မှန်ကန်ကန် ဆောင်ရွက်လာကြမှာလား

What are they going to do with this unprecedented amount of data

ကျွန်ုပ်တို့နဲ့ကျွန်ုပ်တို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ မရေမတွက်နိုင်တဲ့အချက်အလက်တွေကိုကောက်ယူပြီး

that they are collecting on us and our environment?

သူတို့က ဘာလုပ်ဖို့ ကြိုးစားနေတာလဲ။

And the one that I think should concern us all right now the most:

အခုကျွန်တော်တို့အားလုံးအစိုးရိမ်ဆုံး ဖြစ်မယ်လို့ထင်တာတစ်ခုကတော့

Will they persist with these advertising models

သူတို့တွေကအကျိုးများစွာရရှိပြီး နိုင်ငံသားတွေကိုထုတ်ကုန်အဖြစ်ပြောင်းလဲပြီး

driving so much revenues that are turning citizens into products

အမုန်းတွေကိုတိုးပွားစေပြီးသတင်းအမှားတွေနဲ့

and driving hate and misinformation

ကျွန်တော်တို့ရဲ့လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပြိုကွဲစေတဲ့

and ripping apart our society?

ဒီကြော်ငြာတဲ့နည်းလမ်းတွေကို ဆက်လက်ပြုလုပ်အုံးမလား။

(Applause)

(လက်ခုတ်တီးသံ)

When I was a student back in 1989,

၁၉၈၉ခုနှစ် ကျွန်တော် ကျောင်းသားဘဝတုန်းက

and the Wall fell,

တံတိုင်းကြီးပြိုကျတုန်းက

the United States was the principal exporter of democracy in the world.

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကကမ္ဘာအနှံ့မှာ အဓိကဒီမိုကရေစီဖြန့်ကျက်သူဖြစ်တယ်။

Not always successfully.

အမြဲတမ်း အောင်မြင်တာတော့မဟုတ်ဘူး။

Often hypocritically.

တစ်ခါတစ်ရံအရေခြုံ‌တာ‌ပေ့ါ။

But number one, nonetheless.

သို့ပေမဲ့နံပါတ်တစ်ပါပဲ

Today, the United States has become the principal exporter of tools

ယနေ့ခေတ်အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကဒီမိုကရေစီကို ပျက်စီးစေတဲ့ကိရိယာတွေကို

အဓိက ဖြန့်ကျက်သူဖြစ်လာတယ်။

that destroy democracy.

The technology leaders who create and control these tools,

ဒီကိရိယာတွေကိုဖန်တီးပြီးထိန်းချုပ်တဲ့ နည်းပညာ‌ခေါင်းဆောင်တွေရော

are they OK with that?

အဲ့ဒါနဲ့ပက်သတ်ပြီးအဆင်ပြေရဲ့လား

Or are they going to do something about it?

ဒါမှမဟုတ်သူတို့တစ်ခုခုလုပ်တော့မှာလား။

We need to know.

ကျွန်တော်တို့ သိဖို့လိုအပ်တယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Cheers and applause)

(ဂုဏ်ပြုလက်ခုတ်တီးသံ)