The Next Global Superpower Isn't Who You Think | Ian Bremmer | TED

Translator: Minh Anh Nguyễn Reviewer: Trang Phạm

I have a big question.

Tôi có một câu hỏi lớn.

Which is, who runs the world?

đó là ai thống trị thế giới?

It used to be an easy question to answer.

Nó từng là một câu hỏi rất dễ trả lời.

If you're over 45 like me,

Nếu bạn hơn 45 tuổi như tôi,

you grew up in a world that was dominated by two giants.

bạn lớn lên trong một thế giới bị thống trị bởi hai gã khổng lồ.

The United States called the shots on one side of the Wall,

Hoa Kỳ đã nắm quyền ở một bên của Bức tường,

the Soviets set the rules on the other.

Liên Xô đặt ra các quy tắc ở bên còn lại.

And that was a bipolar world.

Và đó là một thế giới lưỡng cực.

It's very simple.

Rất đơn giản.

If you're under 45,

Nếu bạn dưới 45,

you grew up when the Soviet Union had already collapsed,

bạn lớn lên khi Liên Xô đã sụp đổ,

and that left the United States as the sole superpower,

và điều đó khiến Hoa Kỳ trở thành siêu cường duy nhất,

dominating global institutions and also exerting raw power.

thống trị các tổ chức toàn cầu và cũng phát huy sức mạnh thô bạo.

And that was a unipolar world.

Và đó là một thế giới đơn cực.

And then about 15 years ago,

Và rồi khoảng 15 năm trước,

things got a little more complicated.

mọi thứ trở nên phức tạp hơn một chút.

The United States increasingly didn't want to be the world's policeman

Hoa Kỳ ngày càng không muốn giám sát thế giới

or the architect of global trade

hay kiến trúc sư của thương mại toàn cầu

or even the cheerleader for global values.

hoặc thậm chí là người cổ vũ cho các giá trị toàn cầu.

Other countries were becoming more powerful,

Các quốc gia khác đang trở nên hùng mạnh hơn,

and they could increasingly ignore many of the rules they didn't like,

và họ có thể bỏ qua nhiều quy tắc mà họ không thích,

sometimes even setting new rules themselves.

thậm chí đôi khi còn tự đặt ra các quy tắc mới

What happened?

Chuyện gì đã xảy ra?

Three things.

3 điều.

Number one,

Thứ nhất,

Russia was not integrated into Western institutions.

Nga không được tích hợp vào các thể chế phương Tây.

Một cường quốc trước đây giờ đang suy tàn nghiêm trọng

A former great power now in very serious decline

and they are angry about it.

họ tức giận về điều đó.

We can argue about whose fault that is, but we are where we are.

Ta có thể tranh luận xem đó là lỗi của ai, nhưng chúng ta đang ở vị trí của chúng ta.

Number two,

Thứ 2,

China was integrated into US-led institutions

Trung Quốc đã được tích hợp vào các tổ chức do Hoa Kỳ lãnh đạo

on the presumption that as they got wealthier and more powerful,

với giả định rằng khi họ trở nên giàu có và quyền lực hơn,

they would become Americans.

họ sẽ trở thành người Mỹ.

Turns out, they're still Chinese.

Hóa ra, họ vẫn là người Trung Quốc.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And the United States is not particularly comfortable with that.

Và Hoa Kỳ không đặc biệt thoải mái với điều đó.

Number three,

Thứ 3,

tens of millions of citizens in the United States

hàng chục triệu công dân tại Hoa Kỳ

and other wealthy democracies

và các nền dân chủ giàu có khác

felt left behind by globalization.

cảm thấy bị bỏ lại phía sau bởi toàn cầu hóa.

This has been ignored for decades.

Điều này đã bị bỏ qua trong nhiều thập kỷ.

But as a consequence,

Nhưng như một hệ quả,

they felt that their governments and their leaders were more illegitimate.

họ cảm thấy rằng chính phủ và các nhà lãnh đạo của họ bất hợp pháp hơn.

Now if you look at all the headlines in the world today,

Bây giờ nếu bạn nhìn vào tất cả các tiêu đề nóng trên thế giới hiện nay,

driving all of this geopolitical tension and conflict,

thúc đẩy tất cả những căng thẳng và xung đột địa chính trị này,

over 90 percent of them are because of these three reasons.

hơn 90 phần trăm trong số đó là vì ba lý do này.

And that's why today we live in a leaderless world.

đó là lý do tại sao ngày nay ta đang sống trong một thế giới không có lãnh đạo.

But as we know,

Nhưng như chúng ta đã biết,

that's not going to be with us for long.

điều đó sẽ không tồn tại lâu đâu.

So what comes next?

Vì vậy, những gì sắp xảy đến?

What kind of a world order might we expect

Những loại trật tự thế giới ta có thể mong đợi

over the next ten years?

trong mười năm tới?

Some of what I might say I think will surprise you.

Một số điều tôi có thể nói sẽ làm bạn ngạc nhiên đấy.

Because we're not going to have

Bởi vì chúng ta sẽ không có

a bipolar or a unipolar or even a multipolar world.

một thế giới lưỡng cực hay đơn cực hay thậm chí là đa cực.

If we don't have one or two superpowers,

Nếu chúng ta không có một hoặc hai siêu cường quốc

we don't have a single global order.

thì ta sẽ không có một trật tự toàn cầu đơn cực đâu.

No, instead, we will have three different orders,

Không, thay vào đó, chúng ta sẽ có ba trật tự khác nhau,

a little overlapping,

có chút chồng chéo,

and the third will have immense importance for how we live,

và cái thứ ba sẽ có tầm quan trọng to lớn đối với cách chúng ta sống,

what we think,

cách ta nghĩ,

what we want,

cách ta muốn,

and what we're prepared to do to get it.

và cách chúng ta chuẩn bị làm để có nó.

But first things first.

Nhưng trước tiên.

Today, we have a global security order.

Ngày nay, ta có trật tự an ninh toàn cầu.

And as you see from the map,

Và như các bạn thấy trên bản đồ,

the United States and its allies are the most powerful players on it.

Hoa Kỳ và các đồng minh của họ là những người chơi mạnh mẽ nhất trên đó.

The US is the only country in the world

Mỹ là quốc gia duy nhất trên thế giới

that can send its soldiers

có thể gửi binh lính của mình

and its sailors and its military equipment to every corner of that world.

và các thủy thủ và thiết bị quân sự đến mọi nơi trên thế giới đó.

No one else is close.

Không có ai gần gũi.

China is growing in its military capabilities in Asia,

Trung Quốc tăng cường khả năng quân sự ở mỗi Châu Á,

though nowhere else.

Lots of American allies in Asia are concerned about that.

Rất nhiều đồng minh của Mỹ ở Châu Á đang lo ngại vì điều đó.

And as a consequence, they're becoming more dependent

Và, kết quả là họ ngày càng trở nên phụ thuộc

on the United States for a security umbrella.

vào Hoa Kỳ, một cái ô an ninh.

With the Russian invasion of Ukraine,

Với cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine,

US allies in Europe are becoming more concerned and dependent

Các đồng minh của Mỹ ở châu Âu ngày càng lo ngại và phụ thuộc

on the United States and a US-led NATO.

vào Hoa Kỳ và NATO do Hoa Kỳ lãnh đạo.

The Russian military, of course, has been a greater global concern,

Quân đội Nga, tất nhiên, là một mối quan tâm toàn cầu lớn hơn,

much less so today,

ít hơn nhiều so với ngày nay,

especially as they've lost over 200,000 troops

đặc biệt là khi họ đã mất hơn 200.000 quân

and all of that equipment

và tất cả trang thiết bị đó

and with sanctions making it extremely hard for them to rebuild.

và với các lệnh trừng phạt khiến họ rất khó xây dựng lại.

Now, Russia and China and others have nuclear weapons,

Bây giờ, Nga, Trung Quốc và những nước khác có vũ khí hạt nhân,

but thank God it is still suicide to use them.

nhưng tạ ơn Chúa, sử dụng chúng chẳng khác nào tự sát.

và như một hệ quả,

And as a consequence,

our security order is a unipolar order

trật tự an ninh của ta là một trật tự đơn cực

and it is likely to remain so for the next decade.

và nó có thể sẽ tiếp tục như vậy trong thập kỷ tới.

Now at the same time that there's a security order,

Bây giờ có một trật tự an ninh,

there's also a global economic order.

cũng có một trật tự kinh tế toàn cầu.

And here, power is shared.

Và ở đây, quyền lực được san sẻ.

The United States is still a very robust global economy.

Hoa Kỳ vẫn là một nền kinh tế toàn cầu rất mạnh mẽ.

But the US can't use its dominant position militarily

Nhưng Hoa Kỳ không thể sử dụng ưu thế của mình về mặt quân sự

to tell other countries what to do economically.

để nói với các nước khác phải làm gì về mặt kinh tế.

The United States and China are enormously economically interdependent

Mỹ và Trung Quốc phụ thuộc lẫn nhau rất lớn về kinh tế

and so they can't control each other.

và vì vậy họ không thể kiểm soát lẫn nhau.

You may be surprised to hear this,

Bạn có thể ngạc nhiên khi nghe điều này,

but today US-China trade relations are actually at their highest level

nhưng ngày nay quan hệ thương mại Mỹ-Trung thực sự đang ở mức cao nhất

in history.

trong lịch sử,

Now, other countries in the world,

Bây giờ, các quốc gia khác trên thế giới,

a lot of them want access to US military muscle,

rất nhiều người muốn tiếp cận với sức mạnh quân đội Hoa Kỳ,

but they also want access to the Chinese market,

nhưng họ cũng muốn tiếp cận thị trường Trung Quốc,

soon, by 2030, likely to be the largest in the world.

sớm thôi, vào năm 2030, nó có khả năng lớn nhất thế giới.

And you can't very well have a cold war

Và không thể có một cuộc chiến tranh lạnh được

if the US and the Chinese are the only two that are prepared to fight it.

nếu Mỹ và Trung Quốc là hai bên duy nhất sẵn sàng chống lại nó..

Yes?

Phải không?

Đúng vậy.

Yes.

So the European Union has the largest common market

Vì vậy Liên minh châu Âu có thị trường chung lớn nhất

and they set the rules.

và họ đặt ra các quy tắc.

And if you want to do profitable business there,

Và nếu bạn muốn kinh doanh có lãi ở đó,

you listen to those rules.

bạn theo những quy tắc đó.

India is playing a greater role economically on the global stage.

Ấn Độ đang đóng một vai trò kinh tế lớn hơn trên toàn cầu.

Japan still matters, too.

Nhật Bản cũng quan trọng không kém.

And over the next ten years,

Và trong mười năm tới,

there will be a rise and fall

sẽ có một sự tăng giảm

of the relative capacities of these economies.

năng lực tương đối của các nền kinh tế này.

But the global economic order is and will remain a multipolar order.

Nhưng trật tự kinh tế toàn cầu đang và sẽ vẫn là một trật tự đa cực.

Now, between these two orders are tensions

Bây giờ hai trật tự này đang căng thẳng

because the United States will use its power in national security

bởi vì Hoa Kỳ sẽ sử dụng sức mạnh của mình trong an ninh quốc gia

to try to bring more of the world's economies towards it.

để cố gắng đưa nhiều nền kinh tế trên thế giới hướng tới nó.

And we already see this starting to happen in semiconductors

Và chúng ta đã thấy điều này bắt đầu xảy ra trong chất bán dẫn

and in critical minerals and maybe soon in TikTok.

và trong các khoáng chất quan trọng và sẽ sớm có trên TikTok.

The Chinese are trying to use their dominant commercial position

Người Trung Quốc đang cố gắng sử dụng vị trí thống lĩnh thương mại của họ

to align more of the world diplomatically.

để gắn kết với nhiều khu vực về mặt ngoại giao.

And Japan and Europe and India

Và Nhật Bản và Châu Âu và Ấn Độ

and everyone else will do their damnedest

và những người khác sẽ làm hết sức mình

to ensure that neither of these two orders dominate the other.

để đảm bảo rằng không có thứ tự nào trong hai thứ tự này lấn át thứ tự kia.

And they will mostly succeed.

Và hầu hết họ sẽ thành công.

Now, so far I have spoken with you

Bây giờ,tôi đã chia sẻ với bạn

about the two world orders we already see,

về hai trật tự thế giới mà chúng ta đã thấy,

but there's a third that is coming soon that's even more important.

nhưng có cái thứ ba sắp điễn ra thậm chí còn quan trọng hơn.

And that is the digital order.

và đó là trật tự kỹ thuật.

And the digital order is not run by governments

Và trật tự kỹ thuật số không được điều hành bởi chính phủ

but by technology companies.

mà bởi các công ty công nghệ.

We all know how much military support

Tất cả chúng ta đều biết có bao nhiêu sự hỗ trợ quân sự

NATO countries have provided Ukraine

mà các nước NATO đã cung cấp cho Ukraine

during the war.

trong chiến tranh.

But it's technology companies that provided the tools

Nhưng những tập đoàn công nghệ đã cung cấp công cụ

allowing Ukraine to defend itself from Russian cyber attack.

cho phép Ukraine tự vệ trước cuộc tấn công mạng của Nga.

It's technology companies that gave the Ukrainian leaders

Chính các công ty công nghệ đã mang lại cho các nhà lãnh đạo Ukraine

the ability to speak with their generals and their soldiers on the front lines.

khả năng nói chuyện với các tướng lĩnh và binh lính của họ ở tiền tuyến.

If it wasn't for those technology companies,

Nếu không có những công ty công nghệ đó,

Ukraine would have been fully offline within weeks of the war.

Ukraine sẽ hoàn toàn ngoại tuyến trong vòng vài tuần sau chiến tranh.

And I don't believe President Zelensky would still be there today.

Và tôi không tin Tổng thống Zelensky sẽ còn ở đó ngày hôm nay.

Technology companies determine whether Donald Trump is able,

Các công ty công nghệ quyết định liệu Donald Trump có thể

in real time and without filter,

trong thời gian thực và không có bộ lọc,

to speak with hundreds of millions of people

nói chuyện với hàng trăm triệu người

as he runs again for the presidency.

khi ông tái tranh cử chức tổng thống hay không.

It's social media platforms

Đó là nền tảng truyền thông xã hội

and their ability to promote disinformation

và khả năng của họ để thúc đẩy thông tin sai lệch

and conspiracy theory.

và thuyết âm mưu.

Without them, we do not have riots in the Capitol on January 6.

Không có họ, chúng tôi không có bạo loạn ở Điện Capitol vào ngày 6 tháng Giêng.

We do not have trucker riots in Ottawa.

Chúng tôi không có bạo loạn tài xế xe tải ở Ottawa.

We do not have a January 8 insurrection in Brazil.

Chúng tôi không có cuộc nổi dậy ngày 8 tháng 1 ở Brazil.

Technology companies increasingly determine our identities.

Công ty công nghệ ngày càng xác định danh tính của chúng tôi.

When I was growing up, it's nature or nurture.

Khi tôi lớn lên, đó là bản chất hoặc sự nuôi dưỡng.

I mean, my deep and abiding emotional problems

Ý tôi là, những vấn đề tình cảm sâu sắc và bền chặt của tôi

either come from how I was raised --

hoặc đến từ cách tôi lớn lên --

(Laughter)

(Tiếng cười)

Or some genetic failure.

Hoặc một số lỗi di truyền.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Could be both.

Có thể cả hai

(Laughter)

(Tiếng cười)

But today,

Nhưng hôm nay,

our identities are determined by nature and nurture

bản sắc của chúng tôi được xác định bởi tự nhiên và nuôi dưỡng

and algorithm.

và thuật toán.

If you want to challenge the system,

Nếu bạn muốn thách thức hệ thống,

you can't just question authority,

bạn không thể chỉ chất vấn thẩm quyền,

as we were all told when we were growing up.

như những gì ta được nghe khi lớn lên.

Today, you have to question the algorithm,

Hôm nay, bạn phải đặt câu hỏi về thuật toán,

and that is a staggering amount of power

và đó là một sức mạnh đáng kinh ngạc

in the hands of these technology companies.

nằm trong tay các công ty công nghệ này.

What are they going to do with that power?

Họ sẽ làm gì với sức mạnh đó?

And that depends on who they want to be

Và điều đó phụ thuộc vào việc họ muốn trở thành ai

when they grow up.

Khi họ lớn lên.

So if China and the United States work to exert much more power

Vì vậy, nếu Trung Quốc và Hoa Kỳ nỗ lực phát huy sức mạnh nhiều hơn nữa

over the digital world

đối với thế giới kỹ thuật số

and technology companies in those countries

và các công ty công nghệ ở các quốc gia đó

align with those governments,

liên kết với các chính phủ đó,

we will end up in a technology cold war.

chúng ta sẽ kết thúc trong cuộc chiến tranh lạnh về công nghệ.

And that means the digital order will be split in two.

Và điều đó có nghĩa là thứ tự kỹ thuật số sẽ được chia làm hai.

If, on the other hand

Nếu, mặt khác

technology companies persist with global business models,

các công ty công nghệ kiên trì với các mô hình kinh doanh toàn cầu,

and we retain competition between the digital and physical worlds,

và chúng ta duy trì sự cạnh tranh giữa thế giới kỹ thuật số và vật lý,

we will have a new globalization, a digital global order.

chúng ta sẽ có một toàn cầu hóa mới, một trật tự toàn cầu kỹ thuật số.

Or if the digital order becomes increasingly dominant

Hoặc nếu thứ tự kỹ thuật số ngày càng chiếm ưu thế

and governments erode in their capacity to govern,

và các chính phủ bị xói mòn trong khả năng cai trị,

and we've already seen the beginning of this,

và ta đã thấy sự khởi đầu của điều này,

technology companies will become the dominant actors

công ty công nghệ sẽ trở thành chủ thể chi phối

on the global stage in every way

trên toàn cầu ở mọi lĩnh vực

and we will have a techno-polar order.

và ta sẽ có một trật tự kỹ thuật-cực.

And that will determine whether we have a world of limitless opportunity

Và điều đó sẽ quyết định liệu chúng ta có một thế giới cơ hội vô hạn hay không

or a world without freedom.

hay một thế giới không có tự do.

Now at this point in my speech,

Bây giờ tại thời điểm của bài phát biểu,

I'm supposed to talk about the good news.

Đáng lẽ tôi nên nói tin tốt.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But those of you that have heard this

Nhưng những người trong số các bạn đã nghe điều này

know that that is not coming.

biết rằng điều đó sẽ không đến.

(Laughter)

(Tiếng cười)

There is no pause button on these explosive and disruptive technologies.

Không có nút tạm dừng trên công nghệ bùng nổ và đột phá này.

Tôi không biết là bạn có biết không,

I don't know if you know this,

there are over 100 people in the world today

có hơn 100 người trên thế giới ngày nay

with the knowledge and the technology to create a new smallpox virus.

với kiến thức và công nghệ để tạo ra một loại virus đậu mùa mới.

Honestly, I don't have answers,

Nói thật, tôi không có câu trả lời

but I have a few questions for the people that do.

nhưng tôi có một vài câu hỏi cho những người có.

Because these technology companies are not just Fortune 50 and 100 actors.

Vì công ty công nghệ không chỉ

là nhà hoạt động thuộc danh sách Fortune 50 và 100

These technology titans are not just men worth 50 or 100 billion dollars or more.

Những gã khổng lồ công nghệ không chỉ

là mấy người đàn ông trị giá 50 hay 100 tỷ đô la trở lên.

They are increasingly the most powerful people on the planet

Họ ngày càng là những người quyền lực nhất hành tinh

with influence over our futures.

có ảnh hưởng đến tương lai chúng ta.

And we need to know,

Và chúng ta cần biết,

are they going to act accountably

họ sẽ hành động có trách nhiệm

as they release new and powerful artificial intelligence?

khi họ tạo ra trí tuệ nhân tạo mới và mạnh mẽ chứ?

What are they going to do with this unprecedented amount of data

Họ sẽ làm gì với lượng dữ liệu chưa từng có

that they are collecting on us and our environment?

mà họ đang thu thập từ chúng tôi và từ môi trường của chúng tôi?

And the one that I think should concern us all right now the most:

Và điều mà tôi nghĩ khiến chúng ta quan tâm nhất ngay bây giờ:

Will they persist with these advertising models

Liệu họ có kiên trì với những mô hình quảng cáo

driving so much revenues that are turning citizens into products

mang lại nhiều doanh thu đến mức đang biến công dân thành sản phẩm

and driving hate and misinformation

và gây ra sự căm ghét, thông tin sai lệch

and ripping apart our society?

cũng như chia rẽ xã hội chúng ta không?

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

When I was a student back in 1989,

Quay về năm 1989 khi tôi còn là học sinh,

and the Wall fell,

và Bức tường sụp đổ,

the United States was the principal exporter of democracy in the world.

Hoa Kỳ là nhà xuất khẩu chính của nền dân chủ trên thế giới

Not always successfully.

Không phải lúc nào cũng thành công.

Often hypocritically.

Thường là đạo đức giả.

But number one, nonetheless.

Nhưng vẫn số một.

Today, the United States has become the principal exporter of tools

Ngày nay, Hoa Kì đã trở thành nhà xuất khẩu chính của các công cụ

that destroy democracy.

phá hủy nền dân chủ.

The technology leaders who create and control these tools,

Các nhà công nghệ tạo và kiểm soát các công cụ này,

are they OK with that?

họ có ổn với điều đó không?

Or are they going to do something about it?

Hay họ sẽ làm gì đó với nó?

We need to know.

Chúng ta cần biết điều đó.

Xin cảm ơn.

Thank you.

(Cheers and applause)

(Vỗ tay)