The Next Global Superpower Isn't Who You Think | Ian Bremmer | TED

Çeviri: Lord OuGus Gözden geçirme: esra kurul

I have a big question.

Büyük bir sorum var:

Which is, who runs the world?

Dünyayı kim yönetiyor?

It used to be an easy question to answer.

Eskiden cevaplaması kolay bir soruydu.

If you're over 45 like me,

Benim gibi 45′ini geçmiş birisiyseniz

you grew up in a world that was dominated by two giants.

iki devin egemen olduğu bir dünyada büyüdünüz.

The United States called the shots on one side of the Wall,

Duvarın bir tarafında ABD hakimdi,

the Soviets set the rules on the other.

diğer tarafında da Sovyetler kuralları koyardı.

And that was a bipolar world.

Ve bu iki kutuplu bir dünyaydı.

It's very simple.

Gayet basit.

If you're under 45,

Yaşınız 45′in altındaysa

you grew up when the Soviet Union had already collapsed,

Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra büyüdünüz

and that left the United States as the sole superpower,

ve ABD küresel kurumlarda hakimiyet kurup saf gücünü de kullanan

dominating global institutions and also exerting raw power.

geriye kalan tek süpergüçtü.

And that was a unipolar world.

Bu tek kutuplu bir dünyaydı.

And then about 15 years ago,

Ve yaklaşık 15 yıl önce

things got a little more complicated.

işler biraz karıştı.

The United States increasingly didn't want to be the world's policeman

ABD’nin dünyanın polisi

or the architect of global trade

veya küresel ticaretin mimarı

or even the cheerleader for global values.

ve hatta küresel değerlerin önde gelen destekçisi olma isteği gittikçe azaldı.

Other countries were becoming more powerful,

Diğer ülkeler güçleniyordu

and they could increasingly ignore many of the rules they didn't like,

ve gittikçe sevmedikleri pek çok kuralı gözardı etmeye

sometimes even setting new rules themselves.

ve hatta kendileri kural koymaya imkan buldular.

What happened?

Neler oldu?

Three things.

Üç şey.

Number one,

Birincisi,

Russia was not integrated into Western institutions.

Rusya, batının kurumlarıyla uyuşamadı.

A former great power now in very serious decline

Şu an ciddi bir gerileme yaşayan eski bir süpergüç

and they are angry about it.

ve bu konuda sinirliler.

We can argue about whose fault that is, but we are where we are.

Bunun kimin suçu olduğunu tartışabiliriz ama bu şu anda olduğumuz yeri değiştirmez.

Number two,

İkincisi,

China was integrated into US-led institutions

Çin, zenginleştikçe ve güç kazandıkça

on the presumption that as they got wealthier and more powerful,

Amerikanlaşacakları beklentisiyle

they would become Americans.

ABD’nin başını çektiği kurumlara uyum sağladı.

Turns out, they're still Chinese.

Gel gör ki hala Çinliler.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And the United States is not particularly comfortable with that.

Ve ABD’nin bundan pek hoşnut olduğu söylenemez.

Number three,

Üçüncüsü,

tens of millions of citizens in the United States

ABD’de ve diğer varlıklı demokrasi ülkelerinde

and other wealthy democracies

on milyonlarca vatandaş

felt left behind by globalization.

küreselleşmeden dolayı kendilerini geride kalmış hissetti.

This has been ignored for decades.

Bu on yıllarca gözardı edildi.

But as a consequence,

Ama sonuç olarak

they felt that their governments and their leaders were more illegitimate.

insanlar hükümetlerinin ve liderlerinin meşruiyetinin azaldığını hissettiler.

Now if you look at all the headlines in the world today,

Eğer bugün bütün bu jeopolitik gerilimi ve çatışmayı sürdüren

driving all of this geopolitical tension and conflict,

dünya çapındaki manşetlere bakarsak

over 90 percent of them are because of these three reasons.

%90′dan fazlası bu üç sebepten kaynaklı.

And that's why today we live in a leaderless world.

Ve bu yüzden bugün lidersiz bir dünyada yaşıyoruz.

But as we know,

Ama bildiğimiz üzere

that's not going to be with us for long.

bu durum fazla sürmeyecek.

So what comes next?

Peki sırada ne var?

What kind of a world order might we expect

Önümüzdeki 10 yıl içerisinde

over the next ten years?

nasıl bir dünya düzeni bekleyebiliriz?

Some of what I might say I think will surprise you.

Söyleyeceklerimin bazıları sizi şaşırtabilir.

Because we're not going to have

Çünkü iki kutuplu, tek kutuplu

a bipolar or a unipolar or even a multipolar world.

veya çokkutuplu bir dünya olmayacak.

If we don't have one or two superpowers,

Bir veya iki süpergüç olmazsa

we don't have a single global order.

tek bir küresel düzen olmaz.

No, instead, we will have three different orders,

Hayır, onun yerine biraz kesişen

a little overlapping,

üç farklı düzen olacak

and the third will have immense importance for how we live,

ve üçüncüsünün nasıl yaşadığımız,

ne düşündüğümüz, ne istediğimiz

what we think,

what we want,

ve bunu elde etmek için neleri göze aldığımız

and what we're prepared to do to get it.

konusunda büyük önemi olacak.

But first things first.

Ama oraya atlamadan önce;

Today, we have a global security order.

bugün küresel bir güvenlik düzenimiz var.

And as you see from the map,

Ve haritadan göreceğiniz üzere

the United States and its allies are the most powerful players on it.

ABD ve müttefikleri bunun içindeki en güçlü oyuncular.

The US is the only country in the world

ABD askerlerini, denizcilerini

that can send its soldiers

ve askeri teçhizatını

and its sailors and its military equipment to every corner of that world.

dünyanın her köşesine gönderebilen tek ülke.

No one else is close.

Başkası yakın bile değil.

China is growing in its military capabilities in Asia,

Çin Asya’da askeri kapasitesini genişletiyor

though nowhere else.

ancak başka hiçbir yerde etkisi yok.

Lots of American allies in Asia are concerned about that.

Asya’daki birçok ABD müttefiği bu duruma endişeyle bakıyor.

And as a consequence, they're becoming more dependent

Ve sonuç olarak başlarında bir çatı bulunsun diye

on the United States for a security umbrella.

ABD’ye daha bağımlı hale geliyorlar.

With the Russian invasion of Ukraine,

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle

US allies in Europe are becoming more concerned and dependent

Avrupa’daki ABD müttefikleri endişeleniyor

on the United States and a US-led NATO.

ve ABD’ye ve onun başını çektiği NATO’ya daha çok bağlanıyorlar.

The Russian military, of course, has been a greater global concern,

Rus ordusu, özellikle de 200.000′i aşkın asker

much less so today,

ve bütün o teçhizatın kaybından sonra

especially as they've lost over 200,000 troops

küresel bir endişe olma özelliğini fazlasıyla yitirdi;

and all of that equipment

and with sanctions making it extremely hard for them to rebuild.

üstelik yaptırımlar yüzünden kaybettiklerini yenilemeleri çok zor.

Now, Russia and China and others have nuclear weapons,

Rusya, Çin ve diğerlerinin nükleer silahları var

but thank God it is still suicide to use them.

ama çok şükür bunları kullanmak hala intihar sayılır.

And as a consequence,

Sonuç olarak

our security order is a unipolar order

güvenlik düzenimiz tek kutuplu

and it is likely to remain so for the next decade.

ve önümüzdeki 10 yıl boyunca öyle kalmaya meyilli.

Now at the same time that there's a security order,

Güvenlik düzeninin yanı sıra

there's also a global economic order.

küresel bir ekonomik düzen de var.

And here, power is shared.

Ve buradaki güç paylaşılıyor.

The United States is still a very robust global economy.

ABD hala güçlü bir dünya ekonomisi.

But the US can't use its dominant position militarily

Ama ABD askeri alandaki baskınlığını kullanarak

to tell other countries what to do economically.

diğer ülkelere ekonomilerinde ne yapmaları gerektiğini söyleyemez.

The United States and China are enormously economically interdependent

ABD ve Çin ekonomide birbirlerine o kadar bağımlılar ki

and so they can't control each other.

birbirlerini kontrol edemezler.

You may be surprised to hear this,

Bu sizi şaşırtabilir

but today US-China trade relations are actually at their highest level

ama bugün ABD-Çin ticaret ilişkileri

in history.

tarihinin zirvesinde.

Now, other countries in the world,

Dünyadaki diğer ülkelerin pek çoğu

a lot of them want access to US military muscle,

ABD’nin güçlü askeri koluna erişim istiyor

but they also want access to the Chinese market,

ama aynı zamanda yakında, 2030′a kadar dünyadaki en büyük olacak olan

soon, by 2030, likely to be the largest in the world.

Çin pazarına da erişim istiyorlar.

And you can't very well have a cold war

Ve yalnızca ABD ve Çin’in savaşmaya hazır olduğu bir ortamda

if the US and the Chinese are the only two that are prepared to fight it.

soğuk savaş yapamazsın.

Yes?

Değil mi?

Yes.

Evet öyle.

So the European Union has the largest common market

AB en büyük ortak pazara sahip

and they set the rules.

ve kuralları onlar koyuyorlar.

And if you want to do profitable business there,

Ve eğer orada kârlı bir iş yapmak istersen

you listen to those rules.

o kuralları dinlersin.

India is playing a greater role economically on the global stage.

Hindistan dünyadaki ekonomik rolünü büyütmüş durumda.

Japan still matters, too.

Japonya da hala önemli.

And over the next ten years,

Önümüzdeki on yıl boyunca

there will be a rise and fall

bu ekonomilerin birbirlerine kıyasla

of the relative capacities of these economies.

kapasitelerinde artış ve düşüş göreceğiz.

But the global economic order is and will remain a multipolar order.

Ama küresel ekonomik düzen çok kutuplu ve öyle kalacak.

Now, between these two orders are tensions

Bu iki düzen arasında gerilimler var

because the United States will use its power in national security

çünkü ABD ulusal güvenlikteki gücünü

to try to bring more of the world's economies towards it.

kendisine dünya ekonomilerini çekmek için kullanacak.

And we already see this starting to happen in semiconductors

Ve bunun şimdiden yarı iletkenlerde ve önemli minerallerde yaşandığını,

and in critical minerals and maybe soon in TikTok.

belki yakında TikTok’da yaşanacağını görüyoruz.

The Chinese are trying to use their dominant commercial position

Çin baskın ticari konumunu dünyanın geri kalanını kendilerine

to align more of the world diplomatically.

diplomatik olarak yakınlaştırmak için kullanmaya çalışıyor.

And Japan and Europe and India

Japonya ve Avrupa ve Hindistan ve geri kalan herkes

and everyone else will do their damnedest

bu ikisinden birinin diğerine baskın gelmediğinden emin olmak için

to ensure that neither of these two orders dominate the other.

ellerinden geleni ardlarına koymayacaklar.

And they will mostly succeed.

Ve çoğunlukla başarılı olacaklar.

Now, so far I have spoken with you

Şu ana kadar sizinle

about the two world orders we already see,

şu anda dahi gördüğümüz iki dünya düzenini konuştum

but there's a third that is coming soon that's even more important.

ama üçüncüsü de geliyor ve bu hepsinden önemli.

And that is the digital order.

Bu da dijital düzen.

And the digital order is not run by governments

Ve dijital düzen hükümetler tarafından değil

but by technology companies.

teknoloji şirketleri tarafından yönetiliyor.

We all know how much military support

Hepimiz NATO ülkelerinin

NATO countries have provided Ukraine

savaş boyunca Ukrayna’ya ne kadar askeri destek sağladığını biliyoruz.

during the war.

But it's technology companies that provided the tools

Ama Ukrayna’nın kendisini Rusya’nın siber saldırılarından korumasını sağlayan

allowing Ukraine to defend itself from Russian cyber attack.

imkanları sağlayanlar teknoloji şirketleriydi.

It's technology companies that gave the Ukrainian leaders

Ukrayna’lı liderlerin cephedeki generallerle ve askerlerle

the ability to speak with their generals and their soldiers on the front lines.

konuşmasına imkan sağlayanlar teknoloji şirketleriydi.

If it wasn't for those technology companies,

Eğer o teknoloji şirketleri olmasaydı Ukrayna savaş başladıktan

Ukraine would have been fully offline within weeks of the war.

birkaç hafta sonra tamamen çevrimdışı kalırdı.

And I don't believe President Zelensky would still be there today.

Ve Cumhurbaşkanı Zelensky bugün hala orada olmazdı.

Technology companies determine whether Donald Trump is able,

Donald Trump’ın başkanlığa yeniden aday olurken

in real time and without filter,

eş zamanlı ve filtresiz bir biçimde

to speak with hundreds of millions of people

yüz milyonlarca insana konuşup konuşamayacağına karar veren

as he runs again for the presidency.

teknoloji şirketleridir.

It's social media platforms

Sosyal medya platformları

and their ability to promote disinformation

ve onların yanlış bilgileri ve komplo teorilerini

and conspiracy theory.

yayma kabiliyetidir.

Without them, we do not have riots in the Capitol on January 6.

Onlar olmadan 6 ocakta başkentteki karışıklıklar olmazdı.

We do not have trucker riots in Ottawa.

Ottowa’da kamyoncu isyanları olmazdı.

We do not have a January 8 insurrection in Brazil.

8 ocak Brezilya isyanı yaşanmazdı.

Technology companies increasingly determine our identities.

Teknoloji şirketleri artan bir biçimde kimliklerimize şekil veriyor.

When I was growing up, it's nature or nurture.

Ben büyürken her şeyin kaynağı ya yetiştirilme biçimi ya da öyle doğmaktı

I mean, my deep and abiding emotional problems

Yani derin ve kalıcı duygusal sorunlarımın kaynağı

either come from how I was raised --

ya yetiştirilme biçimim

(Laughter)

(Kahkaha)

Or some genetic failure.

ya da birtakım genetik bozukluklar.

(Laughter)

(Kahkaha)

Could be both.

Ya da belki ikisi de.

(Laughter)

(Kahkaha)

But today,

Ama bugün kimliklerimiz,

our identities are determined by nature and nurture

doğuştan gelen özelliklerimiz ve yetiştirilme biçiminin yanı sıra

and algorithm.

algoritma tarafından belirleniyor.

If you want to challenge the system,

Eğer sisteme karşı çıkmak istiyorsan

you can't just question authority,

otoriteyi öylece sorgulayamazsın, diye

as we were all told when we were growing up.

bize öğretildi büyürken.

Today, you have to question the algorithm,

Bugün algoritmayı

and that is a staggering amount of power

ve onun teknoloji şirketlerine sağladığı baş döndürücü gücü

in the hands of these technology companies.

sorgulamak zorundasınız.

What are they going to do with that power?

Bu güçle ne yapacaklar?

And that depends on who they want to be

Ve bu da büyüdüklerinde

when they grow up.

ne olmak istediklerine bağlı.

So if China and the United States work to exert much more power

Eğer Çin ve ABD dijital dünya üzerinde

over the digital world

hüküm kurmak için çabalarına hız verirlerse

and technology companies in those countries

ve bu ülkelerdeki teknoloji şirketleri

align with those governments,

o hükümetlerle uyumlu davranırsa

we will end up in a technology cold war.

kendimizi teknolojik bir soğuk savaşın içinde bulacağız.

And that means the digital order will be split in two.

Ve bu da dijital düzenin ikiye bölüneceğini gösteriyor.

If, on the other hand

Fakat eğer teknoloji şirketleri

technology companies persist with global business models,

küresel iş modelleriyle devam ederlerse

and we retain competition between the digital and physical worlds,

ve dijital ve fiziksel dünyalar arasında rekabeti sürdürürsek

we will have a new globalization, a digital global order.

yeni bir küreselleşme, dijital bir küresel düzen göreceğiz.

Or if the digital order becomes increasingly dominant

Ya da eğer dijital düzen gittikçe baskınlaşırsa

and governments erode in their capacity to govern,

ve hükümetlerin yönetim kapasitelerinde düşüş yaşanırsa,

and we've already seen the beginning of this,

ki bunun başladığını şimdiden görüyoruz,

technology companies will become the dominant actors

teknoloji şirketleri küresel sahnede

on the global stage in every way

her alanda baskın oyuncular olacak

and we will have a techno-polar order.

ve tekno kutuplu bir düzenimiz olacak.

And that will determine whether we have a world of limitless opportunity

Ve bu da sınırsız olanaklar taşıyan bir dünyaya mı

or a world without freedom.

yoksa özgürlüğün yok oluşuna mı tanıklık edeceğimizi belirleyecek.

Now at this point in my speech,

Konuşmamın bu noktasında

I'm supposed to talk about the good news.

iyi haberlerden bahsetmem gerekiyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

But those of you that have heard this

Ama bunu duyanlarınız

know that that is not coming.

iyi haberlerin gelmeyeceğini biliyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

There is no pause button on these explosive and disruptive technologies.

Bu patlayıcı ve yıkıcı teknolojilerin üzerinde bir durdurma tuşu yok.

Bunu biliyor muydunuz bilmem ama,

I don't know if you know this,

there are over 100 people in the world today

bugün dünya üzerinde, yeni bir tür çiçek hastalığı üretmek için gerekli

with the knowledge and the technology to create a new smallpox virus.

bilgiye ve teknolojiye sahip yüzü aşkın insan var.

Honestly, I don't have answers,

Dürüst olmak gerekirse, cevaplarla gelmedim buraya

but I have a few questions for the people that do.

ama cevapları olan insanlar için birkaç soruyla geldim.

Because these technology companies are not just Fortune 50 and 100 actors.

Çünkü bu teknoloji şirketleri yalnızca Fortune 50 ve 100 aktörleri değil

These technology titans are not just men worth 50 or 100 billion dollars or more.

Bu teknoloji titanları sadece 50,100 veya daha çok milyar değerinde adamlar değil.

They are increasingly the most powerful people on the planet

Gittikçe artan bir şekilde dünyadaki en güçlü insanlar

with influence over our futures.

ve geleceğimiz üzerinde etkileri büyük.

And we need to know,

Ve yeni ve güçlü bir yapay zekayı yayınlarken

are they going to act accountably

sorumlu bir biçimde davranıp davranmayacaklarını

as they release new and powerful artificial intelligence?

bilmemiz gerekiyor.

What are they going to do with this unprecedented amount of data

Tarihte başka bir örneği olmayan miktarda bizden ve çevremizden topladıkları

that they are collecting on us and our environment?

bu veri ile ne yapacaklar?

And the one that I think should concern us all right now the most:

Ve şimdilik hepimizin en çok endişelenmesi gereken soru:

Will they persist with these advertising models

İnsanlardan o kadar para kazanıp onları pazarda bir mal yerine koyan

driving so much revenues that are turning citizens into products

ve nefreti ve yanlış bilgileri yayarak toplumumuzu paramparça eden

and driving hate and misinformation

bu reklamcılık modellerini

and ripping apart our society?

sürdürmeye devam edecekler mi?

(Applause)

(Alkış)

When I was a student back in 1989,

Ben 1989′da bir öğrenciyken

and the Wall fell,

ve Berlin Duvarı yıkıldığında

the United States was the principal exporter of democracy in the world.

ABD dünyada demokrasiyi yaymanın başını çekerdi.

Not always successfully.

Her zaman başarılı değildi.

Often hypocritically.

Çoğunlukla ikiyüzlüydü.

But number one, nonetheless.

Ama yine de bir numaraydı.

Today, the United States has become the principal exporter of tools

Bugün ABD dünyada demokrasiyi yok eden araçların başını çekiyor.

that destroy democracy.

The technology leaders who create and control these tools,

Bu araçları üreten ve kontrol eden teknoloji liderleri

are they OK with that?

bu duruma göz mü yumacak?

Or are they going to do something about it?

Yoksa bu konuda bir şey yapacaklar mı?

We need to know.

Bilmemiz gerekiyor.

Thank you.

Teşekkürler

(Cheers and applause)

(Alkışlar)