Why Having Fun Is the Secret to a Healthier Life | Catherine Price | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

You know what's a lot harder than it seems like it should be?

ဖြစ်သင့်တာထက် အများကြီး ပိုခက်တာက ဘာလဲဆိုတာ သိကြလား။

Actually feeling alive.

တကယ်ကို အသက်ရှင်နေသလို ခံစားရတယ်။

And what I mean by that is that we are all constantly doing,

ကျွန်မ ဆိုလိုတာက ကျွန်မတို့အားလုံးဟာ အဆက်မပြတ်လုပ်နေတယ်၊

or, at least, we're constantly scrolling.

အနည်းဆုံးတော့ အဆက်မပြတ် အထက်အောက်ရွေ့နေကြတယ်။

But we're not necessarily living.

ဒါပေမဲ့ သေချာပေါက် အသက်ရှင်နေတာမဟုတ်ဘူး။

You know, we keep ourselves busy to the point of exhaustion,

သိကြပါတယ်၊ ကျွန်မတို့ဟာ ပင်ပန်းတဲ့အထိ ဆက်အလုပ်ရှုပ်နေပေမဲ့

but we're also languishing.

နွမ်းလည်းနွမ်းလျနေပါတယ်။

We feel a little bid dead inside.

အထဲမှာ နည်းနည်းလေး သေသွားသလို ခံစားရတယ်။

And I think we know that, on some level.

အဆင့်တစ်ခုမှာ ဒါကို သိတယ်လို့ ထင်တယ်။

I think that's part of the reason

ဒါက ကိုယ်တိုင် အလုပ်ဆက်ရှုပ်စေပြီး

we keep ourselves so busy and distracted to begin with.

စဖို့ ထွေပြားနေတဲ့ အကြောင်းရင်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းထင်တယ်။

But we don't know what to do about it.

ဒါပေမဲ့ ဒါကို ကျွန််မတို့ ဘာလုပ်ရမှန်း မသိဘူး။

So I'm here to tell you I figured out what to do about it.

ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတာ ကျွန်မ သိတာကို ပြောပြဖို့ ရောက်လာတာပါ။

We need to have more fun.

ကျွန်မတို့ ပိုပျော်ဖို့ လိုတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ်သံ၊ ဩဘာသံများ)

So you might think that you're already having plenty of fun,

ဒါကြောင့် သင် သိပ်ပျော်နေပြီလို့ ထင်ကောင်းထင်နိုင်တယ်၊

and that's because in our everyday speech,

ဒါက နေ့စဉ်ပြောစကားတွေမှာ၊ အားလပ်ချိန်တွေမှာ

we often use the word "fun" to describe anything we do with our leisure time,

လုပ်သမျှကို ဖော်ပြဖို့ “ပျော်စရာ” ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို မကြာခဏ အသုံးပြုတာကြောင့်

even if it's not actually enjoyable, and, in fact, a waste of time.

တကယ့် ပျော်စရာမဟုတ်ရင်တောင်၊ အမှန်တော့ အချိန်ဖြုန်းတာတစ်ခုပါ။

So for example, we scroll through social media "for fun,"

ဥပမာ ကျွန်မတို့ဟာ “ပျော်စရာအတွက်” ဆိုရှယ်မီဒီယာကနေ အထက်အောက်ရွှေ့တယ်၊

even though doing so often makes us feel bad about, like, kind of everything.

ဒီလိုလုပ်တာက ကျွန်မတို့ကို အရာရာတိုင်းကို ဆိုးရွားစေတယ်လို့ မကြာခဏခံစားရတာတောင်

Or we'll say, "That was so fun. We should do that again soon" --

ဒါမှမဟုတ် “ဒါက သိပ်ပျော်ဖို့ကောင်းတာပဲ၊ ငါတို့ ဒါကို မကြာခင် ထပ်လုပ်သင့်တယ်”...

(Laughter)

(ရယ်သံများ)...

... in response to things that weren't that fun

ဒီလောက်ပျော်စရာမဟုတ်တဲ့ အရာတွေကို တုံ့ပြန်တာနဲ့

and that we don't want to do again, ever.

ဘယ်တော့မှ ထပ်ပြီး မလုပ်ချင်တော့တာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But it's not really our fault that we're a little bit sloppy

ဒါပေမဲ့ အဘိဓာန်ကတောင် ဒါကို မှန်ကန်စွာ နားမလည်တာကြောင့်

about how we use the word "fun,"

“ပျော်စရာ” စကားလုံးကို သုံးပုံက

because even the dictionary doesn't get it quite right.

နည်းနည်း ဖြစ်ကတတ်ဆန်းနိုင်တာ ကျွန််မတို့ အမှားမဟုတ်ဘူး။

It says that fun is amusement or enjoyment,

၎င်းက ပျော်ရွှင်မှုဟာ အပန်းဖြေမှု သို့မဟုတ် ပျော်ရွှင်မှု၊

or lighthearted pleasure.

ရွှင်ပျတဲ့ သာယာမှုလို့ ဆိုတယ်။

It's something for kids to have in play areas.

ကစားကွင်းတွေမှာ ရှိသင့်တဲ့ ကလေးတွေအတွက် အရာတစ်ခုပါ။

It makes it sound like it's frivolous and optional.

ဒါက ပေါ့ ပြက်ပြီး စိတ်ကြိုက်ဖြစ်စရာလို အသံကို ဖန်တီးပေးတယ်။

But if you think back on your own memories

ဒါပေမဲ့ တကယ်ပျော်စရာလို့ သိသာတဲ့

that stand out to you as having truly been fun --

ကိုယ်ပိုင်အမှတ်တရတွေကို ပြန်တွေးကြည့်ရင်

and I really encourage you to do this --

ဒီလိုလုပ်ဖို့ ကျွန်မ တကယ်တိုက်တွန်းတယ်။

the memories that you would describe as --

သင် ဖော်ပြမယ့် အမှတ်တရတွေ--

and forgive me for scientific terminology --

သိပ္ပံဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းတွေ အတွက် ခွင့်လွှတ်ပါ၊

"so fun" --

“ပျော်စရာကြီး”

you're going to notice there's something much deeper going on.

ဒီထက် အများကြီး ပိုလေးနက်တာတစ်ခုခု ဆက်ဖြစ်နေတာ သင် သတိထားမိမယ်။

I've collected thousands of these stories from people all around the world,

ကမ္ဘာအဝှမ်းက လူတွေဆီက ဒီထောင်ချီတဲ့ ဇာတ်လမ်းကျွန်မ စုဆောင်းထားပြီး

and I can tell you it's amazing,

အံ့သြစရာလို့ကျွန််မ ပြောနိုင်တာက

because when people recount the memories in which they had the most fun,

လူတွေဟာ သူတို့အပျော်ဆုံးအမှတ်တရတွေကို ပြန်ရေတွက်တဲ့အခါ

they tell you about some of the most joyful and treasured

သူတို့ဘဝရဲ့အပျော်ဆုံးနဲ့ တန်ဖိုးအထားဆုံး

memories of their lives.

အမှတ်တရအချို့ကို ပြောပြလို့ပါ။

So in reality, fun is not just lighthearted pleasure.

ဒါကြောင့် တကယ်တော့ ပျော်ရွှင်မှုဆိုတာ ရွှင်ပျတဲ့ သာယာမှုတစ်ခုသာ မဟုတ်ဘူး။

It's not just for kids,

ဒါက ကလေးတွေအတွက်တင် မဟုတ်ဘဲ

and it is definitely not frivolous.

တကယ်ကို ပေါ့ပြက်နေတာမဟုတ်ဘူး။

Instead, fun is the secret to feeling alive.

ဒါအစား ပျော်ရွှင်မှုက အသက်ရှင်ခြင်းရဲ့ လျှို့ဝှက်ချက်ပါ။

So today, I want to propose to you

ဒီတော့ ဒီနေ့ ပျော်ရွှင်မှုဆိုတာရဲ့

a new, more precise definition of what fun is.

ပိုတိကျတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက် အသစ်တစ်ခုကို တင်ပြချင်ပါတယ်။

I want to reveal some of the ways in which it is astonishingly good for us,

ကျွန်မတို့အတွက် အံ့ဩဖွယ် ကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းအချို့ကို ဖော်ပြချင်ပြီး

and I want to give you all some suggestions

ဒါရဲ့အစွမ်းကို သင်ကိုယ်တိုင်ခံစားနိုင်ဖို့

for things you can do starting right now to experience its power for yourself.

အခုကနေ စတင်လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့ အကြံပြုချက်အချို့ကို ပေးချင်ပါတယ်။

So the first thing we need to start with

ဒီတော့ ပထမဆုံး စလုပ်ရမှာက

is the fact that fun is a feeling, and it's not an activity.

ပျော်စရာဆိုတာ ခံစားချက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး လှုပ်ရှားမှုတစ်ခု မဟုတ်တာပါ။

And that's important,

ဒါက အရေးကြီးတာက

because a lot of times, when I ask people what's fun,

လူတွေကို ပျော်ရွှင်စရာက ဘာလဲလို့ မေးတဲ့အခါ သူတို့

they'll respond with a list of activities that they enjoy.

နှစ်သက်တဲ့ လှုပ်ရှားမှု စာရင်းနဲ့ တုံ့ပြန်တတ်တာကြောင့်ပါ။

You know, they'll say, "Dancing is fun," or "Skiing is fun," or, I don't know,

“ကရတာပျော်တယ်” “နှင်းလျှောစီးရတာ ပျော်တယ်” ဒါမှမဟုတ် ကျွန််မ မသိဘူး

"Pickleball is fun."

“pickleball က ပျော်စရာ” လို့ ပြောကြမယ်။

Everyone seems to think that pickleball is fun.

pickleballက ပျော်စရာကောင်းတယ်လို့ လူတိုင်းက ထင်နေပုံရတယ်။

(Cheers and laughter)

(ဩဘာသံ၊ ရယ်သံများ)

And sure, pickleball can be fun,

သေချာတယ်၊ pickleball က ပျော်စရာကောင်းနိုင်ပေမဲ့

but we've all had experiences where something's off,

တစ်ခုခု လွဲချော်နေတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေ ရှိခဲ့ဖူးပြီး

and an activity that seems like it would be fun

ပျော်စရာကောင်းပုံရတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုက

doesn't end up feeling fun.

ပျော်ရွှင်စရာလို့ မခံစားရတာပါ။

And then on the flip side,

တစ်ဖက်မှာတော့ ရယ်စရာလို့

we've had experiences where something that doesn't seem like it'll be fun at all

မထင်ရတဲ့ အရာတစ်ခုက ရယ်စရာကောင်း လောက်အောင် ပျော်တယ်လို့ ခံစားလာရတဲ့

ends up feeling ridiculously fun.

အတွေ့အကြုံတွေ ရှိခဲ့တယ်။

There's an element of serendipity.

ကံကောင်းတာရဲ့ ဒြပ်စင်တစ်ခုရှိတယ်။

But when people do have fun,

ဒါပေမဲ့ လူတွေ ပျော်နေတဲ့အခါ၊

when they experience this feeling,

ဒီခံစားချက်ကို ခံစားရတဲ့အခါ

it's actually very easy to recognize,

မှတ်မိဖို့ဆိုတာ သိပ်လွယ်တာက

because people who are having fun

ပျော်နေတဲ့လူတွေဟာ

look like they're being illuminated from within.

အတွင်းထဲကနေ လင်းလက်နေပုံရတာကြောင့်ပါ။

So, for example,

ဒီတော့ ဥပမာ

here is me and my husband having fun together.

ဒီမှာ ကျွန်မတို့ ဇနီးမောင်နှံ အတူတူပျော်နေတာပါ။

Here are some presidents having fun together.

ဒီမှာ သမ္မတတွေ အတူတူ ပျော်နေကြတာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Here’s Archbishop Desmond Tutu and the Dalai Lama having fun together.

ဒီမှာ ဂိုဏ်းချုပ် ဒက်စမွန်တူးတူးနဲ့ ဒလိုင်းလားမားတို့ အတူပျော်ရွှင်နေတာပါ။

(Cheers and laughter)

(ဩဘာသံများ၊ရယ်သံများ)

Actually, those two seemed like they were very often, even constantly ...

တကယ်တော့ သူတို့နှစ်ယောက်ဟာ မကြာခဏ အဆက်မပြတ် ဖြစ်နေပုံရတယ်၊

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

... having fun together.

အတူတူ ပျော်နေကြတာလေ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And as you can see in these photographs,

ဒီဓာတ်ပုံတွေမှာ မြင်ရတဲ့အတိုင်း

true fun produces this visceral sense of lightness and joy.

စစ်မှန်တဲ့ ပျော်ရွှင်မှုက အလိုအလျောက် ဖြစ်တဲ့အလင်းနဲ့ပျော်ရွှင်မှုကိုထုတ်ပေးတယ်။

It's radiant.

ဒါက ရောင်ခြည်ဖြာတာပါ။

In fact, when I asked my daughter, when she was about five years old,

ကျွန််မရဲ့သမီး ငါးနှစ်အရွယ်မှာ ဘာအရောင်က

what color fun would be,

ပျော်စရာကောင်းမလဲလို့ မေးတော့

she said "sunshine."

“နေရောင်ခြည်” လို့ သူက ဖြေတယ်။

So what is this sunshine?

ဒါဆို ဒီနေရောင်ခြည်က ဘာလဲ။

You know? What is this feeling that we call "fun"?

“ပျော်စရာ” လို့ ခေါ်တဲ့ ဒီခံစားချက်က ဘာလဲ။

When people tell me their stories about fun,

လူတွေက ပျော်စရာ ဇာတ်လမ်းတွေကို ပြောပြတဲ့အခါ

it's really interesting, because the details are all different,

စိတ်ဝင်စားစရာက အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေက ကွဲပြားပြီး

and often quite mundane,

မကြာခဏဆိ သူလိုငါလိုပေမဲ့

but the energy running through them is the same.

သူတို့ဖြတ်သန်းရတဲ့ စွမ်းအင်ကတော့ အတူတူပါပဲ။

There were three factors that are consistently present,

အဘိဓာန်မှာပါတာတွေထက် အများကြီး ပိုတိကျတယ်လို့

to the point that I believe they constitute a new definition,

ဖွင့်ဆိုချက်အသစ်တစ်ခုလို့ ကျွန်မ ယုံကြည်တဲ့ အချိန်အထိ

one that is a lot more accurate than what's in the dictionary.

အမြဲမပြတ် ရှိနေနိုင်တဲ့ အချက် သုံးချက်ရှိတယ်။

And those three factors are playfulness, connection and flow.

ဒီအချက်သုံးချက်က ဆော့ကစားမှု၊ ချိတ်ဆက်မှုနဲ့ စီးမျောမှုပါ။

So by playfulness,

ဒါကြောင့် ဆော့ကစားမှုအရ

I do not mean you have to play games,

သင်ဟာ ဂိမ်းကစားရမယ်လို့ မဆိုလိုပါ၊

or, God forbid, make believe.

သို့မဟုတ် ဘုရားသခင် တားမြစ်တဲ့ ဟန်ဆောင်တာပါ။

I just mean having a lighthearted attitude

ရလဒ်ကို အလွန်အကျွံ ဂရုမစိုက်ဘဲ

of doing things for the sake of doing them

တစ်ခုခုလုပ်ဖို့ စိတ်ပေါ့ပါးတဲ့

and not caring too much about the outcome.

စိတ်ထားရှိတာကို ဆိုလိုတာပါ။

Letting go of perfectionism.

ဇီဇာကြောင်တာကို စွန့်ပါ။

When we have fun, our guard is down,

ပျော်နေတဲ့အခါ အစောင့်အကြပ်က ကျသွားပြီး

and we're not taking ourselves too seriously.

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သိပ်အလေးအနက်မထားဘူး။

Connection refers to the feeling of having a special, shared experience.

ချိတ်ဆက်မှုက အထူးမျှဝေခံစားခွင့် ရရှိတာကို ရည်ညွှန်းပါတယ်။

And I do think it's possible, in some circumstances,

အခြေအနေတချို့မှာ တစ်ယောက်တည်းပျော်ဖို့နဲ့

to have fun alone,

ဒီခံစားချက်က သင်ကိုယ်တိုင်၊

and for this feeling of connection to be with yourself or the surroundings,

ဒါမှမဟုတ် ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဒါမှမဟုတ် လှုပ်ရှားမှုအတွက်

or the activity.

ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ထင်တယ်။

But in the majority of stories that people tell me

ဒါပေမဲ့ လူတွေက အထွတ်အထိပ်ပျော်စရာ အမှတ်တရတွေကို

about their peak fun memories,

ပြောပြတဲ့ ဇာတ်လမ်းအများစုမှာ

another person is involved.

တခြားလူလည်း ပါဝင်ပါတယ်။

And that's true even for introverts.

အတွင်းစွဲသမားတွေ အတွက်တောင် ဒါက မှန်တယ်။

And then flow is the state where we are so engaged and focused

စီးမျောမှုက ကျွန်မတို့ မအားလပ်ဘဲ လုပ်နေသမျှကို အာရုံစိုက်နေတဲ့

on whatever we're doing

အခြေအနေဖြစ်ပြီး

that we can even lose track of time.

အချိန်ကိုတောင် မေ့သွားနိုင်တယ်။

You can think about an athlete in the middle of a game,

ကစားပွဲရဲ့အလယ်မှာ အားကစား သမား ဒါမှမဟုတ် တီးခတ်နေတဲ့

or a musician playing a piece of music.

ဂီတပညာရှင် အကြောင်း သင်စဉ်းစားနိုင်ပါတယ်။

It's when we're in the zone.

ဒါကဇုန်ထဲမှာ ရောက်နေချိန်ပါ။

It's possible to be in flow and not have fun,

သင်ဟာ ငြင်းခုံနေတာမျိုးဆိုရင် စီးမျောနေပြီး

like if you're arguing,

မပျော်တာဖြစ်နိုင်ပေမဲ့

but you cannot have fun if you're not in flow.

စီးမျောမနေရင် မပျော်နိုင်ဘူး။

So playfulness, connection and flow all feel great on their own.

မြူးထူးမှု၊ချိတ်ဆက်မှုနဲ့စီးမျောမှု အားလုံးက သူ့ဘာသာ ကောင်းတယ်။

But when we experience all three at once,

ဒါပေမဲ့ သုံးခုလုံးကို တစ်ပြိုင်နက် ခံစားရတဲ့အခါ

something magical happens.

မှော်ဆန်တဲ့ အရာတစ်ခု ဖြစ်သွားတယ်။

We have fun.

ကျွန်မတို့ ပျော်တယ်။

And that doesn't just feel good,

ဒါက နေလို့ကောင်းတာ မဟုတ်ဘူး၊

it is good for us.

ကျွန်မတို့အတွက် ကောင်းတယ်။

In fact, fun does so many amazingly good things for us

ပျော်ရွှင်မှုက အံ့သြစရာ အများကြီးကို လုပ်ပေးတယ်၊

that I personally believe that fun is not just the result of human thriving,

ပျော်ရွှင်မှုက လူ့ရှင်သန်ခြင်းရဲ့ရလဒ်တစ်ခု သာမက အကြောင်းရင်းတစ်ခုလို့ ကျွန်မ

it's a cause.

ကိုယ်တိုင် ယုံကြည်တယ်။

So, for example, fun is energizing.

ဥပမာ ပျော်ရွှင်မှုက အားဖြစ်စေတယ်။

When people tell me their stories about fun, they glow.

လူတွေက သူတို့ရဲ့ ပျော်စရာ ဇာတ်လမ်းတွေကို ပြောပြတဲ့အခါ တောက်ပလာတယ်။

It is like a fire has been lit inside of them,

ကိုယ်တွင်းမှာ မီးထွန်းထားသလိုဖြစ်ပြီး

and the energy and the warmth that they give off is contagious.

သူတို့ ထုတ်လိုက်တဲ့ စွမ်းအင်နဲ့ နွေးထွေးမှုက ကူးစက်တတ်တယ်။

You know, so much of life drains us,

ဘဝက ကျွန်မတို့ကို ကုန်ခန်းစေပေမဲ့

but fun fills us up.

ပျော်စရာတွေက ပြည့်စေတယ်။

Fun also makes us present.

ပျော်စရာက ပစ္စုပ္ပန်မှာရှိစေတယ်။

A lot of us put a lot of work into trying to be more present --

တော်တော်များများက ပစ္စုပ္ပန်ပိုရှိဖို့ အများကြီးကြိုးစားနေတယ်။

we do yoga classes, we meditate, and that is all great,

ယောဂသင်တန်းတွေ တက်တယ်၊ တရားထိုင်တယ်၊ ဒါက သိပ်ကောင်းတယ်၊

but the fact that fun is a flow state means that when we are having fun,

ဒါပေမဲ့ ပျော်စရာဆိုတာ စီးမျောနေတဲ့ အခြေအနေလို့ ဆိုလိုတာက ပျော်နေတဲ့အခါ

we simply are present.

ပစ္စုပ္ပန်မှာပဲ ရှိနေတာပါ။

There's no other way for it to happen.

ဖြစ်လာဖို့ တခြားနည်းလမ်း မရှိဘူး။

Fun also unites us.

ပျော်စရာကလည်း ကျွန်မတို့ကို စည်းလုံးစေတယ်။

We live in a really polarized world,

နှစ်ခြမ်းကွဲတဲ့ကမ္ဘာမှာ နေထိုင်ကြပြီး

and as we all know, there's a lot of very serious problems.

သိတဲ့အတိုင်း၊ အလွန်ဆိုးရွားတဲ့ ပြဿနာများစွာရှိနေတာပါ။

But when we have fun with people,

ဒါပေမဲ့ လူတွေနဲ့ ပျော်နေတဲ့အခါ

we don't see them as different political parties,

သူတို့ကို မတူညီတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ၊ လူမျိုးရေး၊

or nationalities or religions.

ဘာသာရေးတွေလို့ မမြင်ပါဘူး။

We connect with them as human beings,

သူတို့နဲ့ လူသားတွေအဖြစ် ချိတ်ဆက်ထားပြီး

and it's worth noting that that is the first step

ဒီပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ အတူ ပူးပေါင်း

in being able to work together to solve those problems.

ဆောင်ရွက်နိုင်တာရဲ့ ပထမခြေလှမ်းဖြစ်တာကို သတိပြုသင့်တယ်။

Fun also makes us healthier.

ပျော်ရွှင်မှုက ပိုလည်း ကျန်းမာစေပါတယ်။

Being lonely and stressed out,

အထီးကျန်မှုနဲ့ ဖိစီးမှုကြောင့်

as many of us have been for the past two years,

အများစုဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်လုံးလုံး ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း

causes hormonal changes in our bodies that increase our risks for disease.

ဟော်မုန်းအပြောင်းအလဲကိုဖြစ်စေပြီး ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေကို တိုးစေတယ်။

But when we have fun,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ပျော်နေတဲ့အခါ

we're relaxed and we're more socially connected,

စိတ်အေးလက်အေးနဲ့ လူမှုရေးအရ ပိုဆက်သွယ်မိကြတယ်၊

both of which have the opposite effect.

ဒီနှစ်ခုလုံးမှာ ဆန့်ကျင်ဘက် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိတယ်။

So, kind of blows my mind every time I think about it this way,

ဒါကြောင့် ဒီနည်းနဲ့ စဉ်းစားတိုင်း စိတ်ကို ထိခိုက်မိပေမဲ့

but having fun is a health intervention.

ပျော်ရွှင်မှု ကျန်းမာရေး အတွက် စွက်ဖက်မှုတစ်ခုပါ။

And then, lastly, fun is joyful.

နောက်ဆုံး ပျော်ရွှင်မှုဆိုတာ ပျော်စရာပါ။

You know, we all so desperately want to be happy.

ကျွန််မတို့အားလုံး သိပ်ပျော်ချင်ကြတာလေ။

We read books about happiness,

ပျော်ရွှင်မှု စာအုပ်တွေဖတ်၊

we download apps about happiness,

ပျော်ရွှင်မှု အက်ပ်တွေဆွဲယူ၊

but when we are in a moment of having fun, we are happy.

ဒါပေမဲ့ ပျော်နေတဲ့ အခိုက်အတန့်မှာပဲ ပျော်တယ်။

So it makes me think that, perhaps,

ဒါကြောင့် ရေရှည်ပျော်ရွှင်မှုရဲ့

the secret to long-term happiness

လျှို့ဝှက်ချက်က နေ့တိုင်း ပျော်စရာ

is just to have more everyday moments of fun.

အခိုက်အတန့်တွေ ပိုရှိဖို့ပဲလို့ တွေးမိစေတယ်။

So how do we do that?

ဒါဆို ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ။

How do we have more fun?

ဘယ်လို ပိုပျော်ကြမလဲ။

Well, to start with,

ကောင်းပြီ၊ စတင်ဖို့

do not take the suggestions you'll find in magazine articles

ပိုပျော်ရွင်အကြောင်း မဂ္ဂဇင်းဆောင်းပါးတွေမှာတွေ့ရမယ့်

about how to have more fun.

အကြံပြုချက်တွေကို မယူပါနဲ့။

I looked at some of these myself,

ဒါတွေကို ကိုယ်တိုင် ကြည့်လိုက်တော့

and I found suggestions that include -- and I'm not making these up --

အကြံပြုချက်တွေကို တွေ့ရပြီး ဒါတွေကို ကျွန်မ မဖန်တီးပါဘူး --

"roast a turkey."

“ကြက်ဆင် ကင်”

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

"Put together an altar to loved ones who have passed."

“လွန်သွားတဲ့ချစ်သူတွေအတွက် ယဇ်ပလ္လင်ကိုပေါင်းစည်းပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

“Watch a documentary about climate change.”

“ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်ကို ကြည့်ပါ။”

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And my personal favorite,

ကျွန်မရဲ့အကြိုက်ဆုံးကတော့

"Adorn your table with gourds."

“စားပွဲကို ဘူးသီးတွေနဲ့ အလှဆင်ပါ။”

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Those are not good suggestions.

ဒါတွေက ကောင်းတဲ့ အကြံပြုချက် မဟုတ်ဘူး။

Instead, the most effective thing you can do to have more fun

ဒီအစား၊ ပိုပျော်ဖို့ သင်လုပ်နိုင်တဲ့ အထိရောက်ဆုံးအရာက

is to focus on its ingredients, by which I mean,

ပါဝင်ပစ္စည်းတွေကို အာရုံစိုက်ဖို့ပါပဲ၊ ဆိုလိုချင်တာက

do everything you can to fill your life with more moments of playfulness,

သင့်ဘဝကို ပိုပျော်ရွင်မှု၊ ချိတ်ဆက်မှုနဲ့ စီးမျောမှုနဲ့ဖြည့်စွမ်းဖို့

connection and flow.

တတ်နိုင်သမျှလုပ်ပါ။

So here are some ideas for how to do so.

ဒီတော့ လုပ်ရမယ့် အကြံဉာဏ်အချို့ပါ။

To start with, reduce distractions in order to increase flow.

စတင်ဖို့ စီးမျောမှုတိုးဖို့ အနှောင့်အယှက်တွေကို လျှော့ချပါ။

Anything that distracts you is going to kick you out of flow

အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတာ မှန်သမျှက စီးမျောမှုကနေ ထုတ်ပစ်ကာ

and prevent you from having fun.

ပျော်ရွှင်မှုကို တားဆီးမယ်။

And what's the number one source of distraction

ဒီနေ့ခေတ်မှာ ကျွန်မတို့အများစု အတွက် နံပါတ်တစ်

for most of us, these days?

အာရုံစူးစိုက်မှု အရင်းအမြစ်က ဘာလဲ။

Oh, thank you.

အိုး ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Laughs)

(ရယ်သံများ)

It was rhetorical, but yes, your phones.

ဒါက စကားအလှပေမဲ့ ဟုတ်ပါတယ်၊ ဖုန်းတွေပါ။

(Laughs)

(ရယ်သံများ)

I wrote a book called "How to Break Up With Your Phone,"

“သင့်ဖုန်းနဲ့လမ်းခွဲနည်း” ဆိုတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ် ရေးထားတော့

so I have strong feelings about this,

ဒီအကြောင်း အပြင်းအထန် ခံစားရပေမဲ့

but I can guarantee you that you are not going to have fun

ဖုန်းအမြဲသုံးနေရင်တော့

if you're constantly on your phone.

ပျော်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ အာမခံပါတယ်။

So today, I want to challenge you to keep your phone out of your hand

ဒါကြောင့် ဒီနေ့ ဖုန်းကို တတ်နိုင်သမျှ လက်ထဲမှာမထားဖို့

as much as possible,

သင့်ကို စိန်ခေါ်ချင်တယ်၊

so you can take me up on my second suggestion,

ဒါကြောင့် လက်တွေ့ဘဝမှာ တခြားလူသားတွေနဲ့

which is to increase connection

ပိုဆက်ဆံပြီး ချိတ်ဆက်မှုကို

by interacting more with other human beings in real life.

တိုးမြင့်လာစေမယ့် ဒုတိယ အကြံပြုချက်ပါ။

Now, I know that one of the main reasons we're constantly on our phones

အခု ကျွန်မတို့ဟာ ဖုန်းတွေကို အမြဲတစေ အသုံးပြုနေတဲ့ အဓိကအကြောင်းရင်းတစ်ခုက

is specifically to avoid having to spend time

အချိန်ဖြုန်းပြီး လက်တွေ့ဘဝမှာ အခြားလူသားတွေနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံခြင်းကို

and interact with other human beings in real life.

ရှောင်ကြဉ်ဖို့ဆိုတာကို သိကြပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So I want to assure you that it is worth it,

ဒါကြောင့် ဒါက တန်တယ်လို့ အာမခံချင်ပါတယ်၊

and it is not as hard as it might seem.

ထင်သလောက် မခက်ပါဘူး။

So here's how you do it.

ဒါဆို လုပ်ပုံက ဒီမှာပါ။

You start by making eye contact with someone.

လူတစ်ဦးနဲ့ မျက်လုံးချင်း ဆုံတာနဲ့ စတင်တယ်။

Like, look them in the eye,

သူတို့ကို မျက်လုံးထဲကြည့်ပါ။

don't look in the middle of their forehead,

ကင်မရာက Zoom ခေါ်တဲ့နေရာမှာ

where the camera would be on a Zoom call.

သူတို့ရဲ့နဖူးအလယ်ကို မကြည့်ပါနဲ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And you say “Hello.”

ပြီးတော့ “ဟဲလို” လို့ ပြောပါ။

And if that goes well, you can introduce yourself.

ဒါက အဆင်ပြေရင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မိတ်ဆက်လို့ရတယ်။

And if that goes well,

ဒါက အဆင်ပြေတယ်ဆိုရင်

maybe you can ask them a question, something that's thought-provoking,

“သင့်ကို စွဲလမ်းစေတဲ့ အရာက ဘာလဲ” ဆိုတာလို သိပ်ပုဂ္ဂိုလ်ရေးမဆန်တဲဲ့

but not overly personal or threatening,

ခြိမ်းခြောက်တာမဟုတ်တဲ့

like "What's something that fascinates you?"

အတွေးပွားစရာ မေးခွန်း တစ်ခု မေးနိုင်တယ်။

Or "What's one thing that delighted you today?"

ဒါမှမဟုတ် “ဒီနေ့ သင့်ကို ကြည်နူးစေတာက ဘာလဲ”ပေါ့။

And you might be amazed by how good just one little moment of connection

ချိတ်ဆက်မှုအခိုက်အတန့်လေးက သင့်ခံစားချက်ကို ဘယ်လိုကောင်းစေနိုင်တာကို

can make you feel.

သင်အံ့သြမိမှာပါ။

And if you do find someone to connect with,

သင်နဲ့ ချိတ်ဆက်ဖို့ တစ်စုံတစ်ဦးကိုတွေ့ရင်

maybe ask them to join you in trying my third suggestion,

တတိယအကြံပြုချက်က ထကြွဖို့ အခွင့်အရေးတွေရှာဖွေရင်း

which is to increase playfulness by finding opportunities to rebel.

အပျော်သဘော တိုးပွားဖို့ ကြိုးစားရန် သင်နဲ့ပူးပေါင်းဖို့ တောင်းဆိုနိုင်တယ်။

Now I am not talking about James Dean-level of rebellion.

အခု ကျွန်မက James Dea အဆင့် ပုန်ကန်မှုအကြောင်း မပြောဘူးနော်။

I'm talking about playful deviance.

မြုးထူးတဲ့ သွေဖည်မှုအကြောင်း ပြောနေတာပါ။

I'm talking about finding ways to break the rules

တာဝန်ရှိလူကြီးစည်းကမ်းတွေကို ချိုးဖျက်ဖို့

of responsible adulthood,

နည်းလမ်း ရှာဖွေတာနဲ့

and giving yourself permission to get a kick out of your own life.

သင့်ကိုယ်ပိုင်ဘဝကနေ ရုန်းထွက်နိုင်ဖို့ ခွင့်ပြုချက်ပေးတာအကြောင်း ပြောနေတာပါ။

One person told me

မကြာသေးမီက အမှတ်တရ

that some of the most fun she'd had in recent memory,

အပျော်ဆုံး သောကြာနေ့ နံနက်ခင်းတစ်ခုမှာ

happened on a Friday morning,

သူနဲ့ သူ့ သူငယ်ချင်းတွေ

when she and some of her friends ditched their work

အလုပ်နဲ့ ကလေးထိန်းတာဝန်တွေကို ပစ်ကာ

and their childcare responsibilities,

ပိုက်ဆံအိတ်တွေထဲ ပုလင်းပြားတွေ

tucked flasks into their purses

ထိုးထည့်ကာ မနက် ၁၀နာရီခွဲမှာပြတဲ့

and snuck out to a 10:30am showing of the movie "Bad Moms."

“Bad Moms” ရုပ်ရှင်ကို ခိုးကြည့်တယ်လို့ တစ်ယောက်က ပြောတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So lastly, here's one more thing that you can do today

ဒါကြောင့် နောက်ဆုံးအနေနဲ့ ဒီထက်ပို ပျော်ဖို့ ဒီနေ့

to start having more fun.

သင်လုပ်နိုင်တဲ့ နောက်ထပ်အရာတစ်ခုပါ။

[Roast a Turkey] I am just kidding.

[ကြက်ဆင်တစ်ကောင် ကင်ပါ] နောက်တာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Prioritize it.

ဒါကို ဦးစားပေးပါ။

That might sound totally obvious,

ဒါက လုံးဝ ထင်ရှားနေနိုင်ပေမဲ့

but one of the main reasons we're not having enough fun

လုံလောက်တဲ့ ပျော်ရွှင်မှု မရတဲ့ အဓိကအကြောင်းရင်းက

is that we're not making it a priority.

ဒါကို ဦးစားပေးအနေနဲ့ မလုပ်လို့ပါ။

Our fun is always at the bottom of the list,

ပျော်ရွှင်မှုက စာရင်း အောက်ခြေမှာအမြဲရှိတယ်၊

and it can't speak up for itself.

ဒါက သူ့ဘာသာသူပြောလို့မရဘူး။

So I'm not suggesting that you take out your calendar and make an entry

ဒါကြောင့် သင့်ရဲ့ပြက္ခဒိန်ကိုထုတ်ပြီး “စနေနေ့ ညနေ ၄ နာရီကနေ ၆ နာရီအထိ

that says: “From 4 to 6pm on Saturday, I shall have fun.”

ငါပျော်မယ်”လို့ ရေးပြဖို့ အကြံပေးနေတာ မဟုတ်ပါဘူး။

That is a guaranteed way to not have fun.

အဲဒါက မပျော်ဖို့ အာမခံချက်တစ်ခုပါ။

But if you know you consistently have fun

ဒါပေမဲ့ လူတစ်ယောက်နဲ့ အချိန်ကုန်ဆုံးတဲ့အခါ

when you spend time with a particular person,

သင်အမြဲတမ်းပျော်နေတယ်ဆိုတာကို သင်သိရင်

make a point to spend time with that person.

ဒီလူနဲ့ အချိန်ကုန်ဖို့ မှတ်ထားပါ။

If you know there's an activity

သင့်အတွက် ပျော်ရွှင် ချိတ်ဆက်

that really does often generate playful connected flow for you,

စီးမျောမှုကို တကယ် ဖန်တီးပေးလေ့ရှိတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုရှိတာကို သင် သိရင်

carve out time for it in your schedule.

ဒါအတွက် အချိန်ဇယားကို ဖြတ်ထုတ်ပါ။

Treat fun as if it is important.

ပျော်ရွှင်မှုကို အရေးတကြီးသဘောထားပါ။

Because it is.

ဘာလို့လဲဆိုတော့

I've been doing this myself for a couple of years now,

ဒါကို ကျွန်မ ကိုယ်တိုင်လုပ်နေတာ နှစ်နှစ်လောက်ရှိပြီ၊

and it's amazing to see how many areas of my life fun has touched.

ဘဝရဲ့ ပျော်ရွှင်စရာ နယ်ပယ်တွေကို ထိတွေ့တာကို သိရတာ အံ့သြစရာမို့ပါ။

I'm more creative and more productive, I'm more resilient.

ကျွန်မဟာ ပိုတီထွင်နိုင်ပြီး ပိုထုတ်လု ပ်နိုင်တယ်၊ ပိုခံနိုင်ရည်ရှိတယ်။

I laugh more.

ပိုရယ်မိတယ်။

Making sure that I'm having enough fun has made me a better partner,

အလုံအလောက်ပျော်နေတယ်ဆိုတာ သေချာတာက ကျွန်မကို ပိုကောင်းတဲ့ လက်တွဲဖော်၊

a better parent and a better friend.

ပိုကောင်းတဲ့ မိဘ၊ သူငယ်ချင်း ဖြစ်လာစေတယ်။

And it has convinced me of something

ပြီးတော့ ကျွန်မက်ို ယုံကြည်စေတာက

that I very much hope I can convince you of as well,

ကျွန်မရဲ့ သမီးပြောတာမှန်တယ်လို့ သင်တို့က်ိုစည်းရုံးနိုင်မယ်လို့လည်း

which is that my daughter was right.

ကျွန်မ သိပ်မျှော်လင့်တာပါ။

Fun is sunshine.

ပျော်ရွှင်မှုက နေရောင်ခြည်ပါ။

It's a distillation of life's energy.

ဒါက အသက် စွမ်းအင်ကို ပေါင်းခံသန့်စင်တာပါ။

And the more often we experience it,

ဒါကို ကျွန်မတို့ မကြာခဏ တွေ့ကြုံရလေလေ၊

the more we will feel like we're actually alive.

ကျွန်မတို့ တကယ် အသက်ရှင်နေသလို ခံစားရလေလေပါ

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ်သံ၊ ဩဘာသံများ)