How repaying loans with social service transforms communities | Angie Murimirwa

Translator: Hiwa Foundation II Reviewer: Hiwa Foundation

Most of you will know

زۆربەتان ئەزانن

about the challenges faced by my beloved continent, Africa.

ئەو ململانێیانە چین تووشی کیشوەرە خۆشەویستەکەم، ئەفریقا، ئەبێتەوە.

Too many people are poor.

زۆر کەس هەژارن.

Millions of girls don't have access to school.

ملیۆنەها کچ ناتوانن بچن بۆ قوتابخانە. و

And there aren't enough jobs for the rapidly growing population.

کاری پێویست نییە بۆ دانیشتووانەکەی بەخێرایی لە زۆربووندان.

Every day,

هەموو ڕۆژێک،

33,000 new young people join the search for employment.

سی و سێ هەزار گەنج ئەچنە ناو گەڕان بۆ کاردا.

That's 12 million for three million formal jobs.

ئەوە ١٢ ملیۆن کەس ئەکات بۆ ٣ ملیۆن کاری ڕەسمی.

In sub-Saharan Africa,

لە ئەفریقای خوار سەحارا،

less than one in four young people are likely to get waged or salaried work.

لە چوار گەنج کەمتر لە یەکێک ئەتوانێت کارێکی دەستکەوێ مووچەی هەبێت.

The chances of making a secure living

دەرفەتەکانی جێگیرکردنی ژیان

are even slimmer for poor and rural young women.

کەمتریشە بۆ ژنە گەنجە هەژارەکانی ناوچەکانی دەرەوەی شارەکان.

They cannot afford an education.

ناتوانن بچن بۆ خوێندن. و

And they do not have the same access to wages, loans or land

مووچە، و قەرز یان زەوییان بۆ بەردەست نییە

as men.

وەک پیاوەکان.

This leaves entire communities trapped

ئەمەش تەواوی کۆمەڵگاکان ئەهێڵێتەوە

in a vicious cycle of poverty, inequality and hopelessness.

لە سوڕێکی کوشندەی هەژاری، نایەکسانی، و بێهیواییدا.

But I'm not here to narrate the doom and gloom,

بەڵام بۆ ئەوە لێرە نیم ئەو ناخۆشی و نەهامەتییانە بگێڕمەوە،

because we also know that a youthful population

چونکە ئەوەش ئەزانین کە دانیشتووانێکی گەنج

presents an opportunity to kick-start economic growth

ئەکرێت دەرفەتێک بڕەخسێنێت بۆ دەستکردن بە گەشەکردنی ئابووری و

and solve global challenges.

بتوانێت ململانێکان چارەسەر بکات.

And in fact,

ڕاستییەکەشی،

there is a growing movement in Africa, of educated young women,

جوڵەیەکی گەشەکردوو هەیە لە ئەفریقا، هی ژنە گەنجەکانی خوێندوییانە،

who are stepping up and using the power of their network

کە هاتوونەتە پێشەوە و هێزی تۆڕەکەیان بەکارهێناوە و

and a tool we call social interest

ئامرازێک پێی ئەڵێین بەرژەوەندی کۆمەڵایەتی

to uplift communities.

بۆ بەرزکردنەوەی کۆمەڵگاکان.

I'm one of the leaders of the organization behind this movement.

من یەکێکم لە سەرکردەکانی ڕێکخراوەکەی پشت ئەم جوڵەیە.

An organization that also supported me through school.

ڕێکخراوێک کە لە ڕێگەی قوتابخانەشەوە پشتیوانی کردووم.

And I have seen social interest multiply the impact of our work.

بینیویشمە کە بەرژەوەندی کۆمەڵایەتی کاریگەری کارەکەشمی چەند هێندە کردووە.

Social interest is a way to pay back interest on a loan

بەرژەوەندی کۆمەڵایەتی ڕێگایەکە بۆ پێدانەوەی قازانج لەسەر قەرزێک

through service, rather than dollars.

لەڕێگەی خزمەتەوە، وەک لە دۆلار.

Sharing time and knowledge through mentoring,

هاوبەشکردنی کات و زانیاری لەڕێگەی فێرکردنەوە،

academic support,

پشتیوانی ئەکادیمییەوە،

business training to others in need.

ڕاهێنانی کارکردن بۆ ئەوانەی تر کە پێویستییانە.

This means the impact of a loan is felt not by one, but by many.

ئەمەش واتای ئەوەیە کاریگەری قەرز لەلایەن چەندینەوە هەستی پێئەکرێت وەک لە یەکێک.

Through this system,

لەڕێگەی ئەم سیستمەوە،

we've been able to help and send more and more girls to school,

توانیومانە یارمەتیدەر بین و چەندین کچی تر بنێرین بۆ قوتابخانە،

support them while they are there,

هەتا لەوێشن یارمەتیان بەین،

help them start businesses

بۆ ئەوەی دەست بە کاری خۆیان بکەن و

and ultimately, lead in their communities --

دەرئەنجامیش، بتوانن سەرکردە بن لە کۆمەڵگاکانیاندا --

all while providing funding for the next generation.

هەمووی لەهەمان کاتی دابینکردنی پارە بۆ نەوەی دواتردا.

Social interest can be used

قازانجی کۆمەڵایەتی ئەکرێ بەکاربهێنرێت

to supercharge any movement where the benefits can be paid forward.

بۆ دەستپێکردنی خێرای هەر جوڵەیەک کە قازانجەکانی پێشوەخت بدرێتەوە.

Let me give you an example.

با نموونەیەکتان بەمێ.

This is Stumai from rural Tanzania.

ئەمە ستومایا لە لادێکانی تانزانیا.

She tragically lost her father when she was just three years old.

کە سێ ساڵ بوو بەهۆی کارەساتێکەوە باوکی لەدەستیا.

Leaving a disabled mother to single-handedly raise her

ئەوەش وایکرد دایکە پەککەوتووەکەی ناچاربێت خۆشی و

and her five siblings.

پێنج خوشک و براکەی گەورەکات.

Once Stumai completed primary school,

هەر کە ستومای سەرەتایی تەواوکرد،

she was about to drop out of school

خەریکبوو لە قوتابخانە بێتە دەرەوە و

and become one of the 92 percent of girls in sub-Saharan Africa

ببێت بە لەسەدا ٩٢ کچەکەی ئەفریقای خوار ناوچەی سەحارا

that never finish high school.

کە هەرگیز خوێندن تەواو ناکەن.

Instead, she got lucky.

لەجیاتی ئەوە، بەختی هەبوو.

She got support from a nonprofit that paid her fees

پشتیوانی وەرگرت لە لایەنێکی قازانج نەویستەوە کە پارەی یایە و

and kept her in school.

لە قوتابخانە هێشتییەوە.

But upon graduating high school,

بەڵام دوای تەواوکردنی ئامادەیی،

she faced a daunting challenge of what's next.

کەوتە بەر ململانێیەکی قورسی ئەوەی دواتر چی بکات.

She knew she had to start her own business to survive.

ئەیزانی پێویستە دەست بە کاری خۆی بکات بۆ ڕزگاربوون. و

And to help her mother,

یارمەتیدانی دایکی،

who had tried so hard to keep her in school

کە زۆری هەوڵیا بۆ ئەوەی لە قوتابخانە بیهێڵێتەوە

by selling her only assets,

بە فرۆشتنی سامانەکانی خۆی،

a stack of corrugated iron sheets she had been saving

تۆپەڵێک پەڕە ئاسن کە هەڵیگرتبوو بە هیوای

in the hope of building a better home for her children.

بنیاتنانی خانوێکی باشتر بۆ منداڵەکانی.

Stumai also knew she wouldn’t get a loan from a traditional bank,

ستومای ئەشیزانی کە قەرزی دەستناکەوێت لە بانکێکی ئاساییەوە،

which generally considers young, rural women like her,

کە وایدائەنێن کچێکی گەنجی دەرەوەی شارەکانی وەک ئەو،

without land or assets, unbankable.

کە هیچ زەوی یان سامانی نییە، پشتیوانی بانقی ناکرێت.

Through a special group of lending partners,

لەڕێگەی کۆمەڵێکی تایبەتی پێدانی یارمەتییەوە،

she secured 350 dollars to start a food shop,

توانی ٣٥٠ دۆلاری دەستکەوێت بۆ کردنەوەی کۆگایەکی خواردن،

selling vegetables, oil, rice, tomatoes, onions and beans.

سەوزە، ڕۆن، برنج، تەماتە، پیاز، پاقلە و ئەو شتانەی ئەفرۆشت.

Fellow network members helped to train her on basic business skills,

چەند ئەندامێکی تۆڕەکە یارمەتیان یا ڕاهێنان بکات لەسەر توانا بنچینەییەکانی بزنسکردن،

like creating a business plan,

وەک درووستکردنی پلانێکی کارکردن،

working out profits, marketing,

دەرهێنانی قازانج، بەبازاڕکردن،

keeping business records

هێشتنەوەی تۆماری کارەکەی و

and the value of savings.

بەهای هەڵگیراوەکان.

And the business took off.

بزنسەکەی تەشەنەی سەند.

She repaid the original loan within eight months,

لە ماوەی هەشت مانگدا قەرزە کۆنەکەی یایەوە، و

and then borrowed 2,000 dollars

ئینجا ٢٠٠٠ دۆلاری تری بە قەرز وەرگرت

to start a motorcycle taxi and courier business.

بۆ دەستکردن بە بزنسی ماتۆڕی تەکسی و کاری گەیاندن.

Stumai now owns two motorcycles

ئێستا ستومای دوو ماتۆڕی هەیە و

and employs two people.

دوو کەسی خستۆتە سەر کار. و

And she has been able to purchase land and build a house,

توانیوێتی زەوی بکڕێت و خانوو درووستکات، و

and the business continues to grow

کارەکەی بەردەوامە لە گەشەکردن

from strength to strength.

لە هێزەوە بۆ هێز.

Stumai repaid her interest in social interest.

ستومای قازانجەکانی بە قازانجی کۆمەڵایەتی یایەوە.

She paid social interest

قازانجی کۆمەڵایەتی یایەوە بەوەی

by providing mentoring to girls in a local high school.

کاری مامۆستایی ئەکرد بۆ کچەکان لە خوێندنگەیەکی ئامادەیی ناوچەکە.

She volunteered weekly as a learner guide,

هەفتانە خۆبەخشانە کاری ڕێبەری فێرخوازی ئەکرد،

delivering a life skills and well-being curriculum

مەنهەجی خوێندنی شارەزاییەکانی ژیان و تەندروست باشی ئەوتەوە

that helps children gain the confidence to ask questions,

کە یارمەتی منداڵانی ئەیا متمانەیان بەخۆیان بێت پرسیار بکەن،

care for and support each other,

گرنگی بەیەکتر بەن و پشتیوانی یەک بکەن،

learn about health and nutrition,

زیاتر فێربن لەسەر تەندروستی و خواردن،

set goals and learn how to achieve them.

ئامانج دابنێن و فێربن چۆن بەدی بێنن.

Stumai says her greatest reward is witnessing the girls she mentors

ستومای ئەڵێت گەورەترین پاداشت ئەوەبوو بینیم کچەکانی فێرم کردوون

start to believe in themselves and succeeding.

دەستیانکرد بە باوەڕبەخۆبوون و سەرکەوتن.

These days, Stumai also trains other learner guides.

لەم ماوەیەدا، ستومای ڕاهێنان بە ڕێبەری فێربوونی تریش ئەکات.

That's multiplying the number of girls making it through school

ئەوەش ژمارەی کچەکان زیاتر ئەکات کە قوتابخانە تەواو ئەکەن و

and into secure livelihoods like she did.

وەک ئەو ژیانی خۆیان دابین ئەکەن.

Through her business profits, she has been able to support her siblings,

لەڕێگەی قازانجەکانی کارەکەیەوە، توانی هاوکاری خوشک و براکانی بکات،

three nieces and nephews and other children in her community

سێ برازا و خوشکەزا و منداڵانی تری کۆمەڵگاکەشی

to go to school.

کە بتوانن بچن بۆ قوتابخانە.

She also regularly supports other network members.

هەروەها بەردەوام پشتیوانی ئەندامەکانی تری تۆڕەکەش ئەکات.

For example,

بۆ نموونە،

a young woman studying for a diploma in community development.

ژنێکی گەنج کە بۆ دیبلۆمی پەرەسەندنی کۆمەڵگا ئەیخوێند.

In the past two years,

لە دوو ساڵی ڕابردوودا،

Stumai helped her with money for bus fare,

ستومای هاوکاری کردووە بە پێدانی پارە بۆ پاس،

for sanitary pads, for soap

بۆ شتومەکی خۆ پاک ڕاگرتن و

and encouraged her to keep going.

هانی یاوە کە بەردەوام بێت.

Stumai spends 370 dollars a year supporting the education of others.

ستومای ساڵی ٣٧٠ دۆلار سەرف ئەکات لە پشتیوانیکردنی خوێندنی کەسانی تردا.

That's 17 percent of her gross earnings from her motorcycle business.

ئەوە لەسەدا ١٧ی هەموو دەستکەوتەکەیەتی لە بزنسی ماتۆڕسکیلەکانەوە.

This is the power of social interest.

ئەمە هێزی قازانجی کۆمەڵایەتییە.

Stumai's example shows that if you help one girl,

نموونەکەی ستومای نیشانی ئەیات کە ئەگەر یارمەتی کچێک بەیت،

not only to go to school,

کە نەک تەنیا بچێت بۆ قوتابخانە،

but graduate and start a business,

بەڵکو بۆ تەواوکردنی و دەستکردن بە بزنسی خۆی،

she can in turn make a giant difference

ئەویش ئەتوانێت جیاوازییەکی گەورە درووستکات

in the lives of others and her community.

لە ژیانی کەسانی تر و کۆمەڵگاکەی خۆیدا.

Had Stumai paid back interest on her loan in dollars,

ئەگەر ستومای قازانجەکەی تەنیا بە دۆلار بایەتەوە،

her success might have been felt by her and her immediate family,

لەوانەیە سەرکەوتنەکەی تەنیا لەلایەن خۆی و خێزانەکەیەوە هەستی پێبکرایە،

but because she paid interest as social interest,

بەڵام لەبەر ئەوەی قازانجەکەی وەک قازانجی کۆمەڵایەتی یاوەتەوە،

the impact was felt by her mentees,

کاریگەرییەکە لەلایەن خوێندکارەکانییەوە،

her nieces, nephews, her employees

برازا و خوشکەزاکانی و کارمەندەکانی و

and so many others around her.

هەموو ئەوانەی تری چواردەورییەوە هەستیپێکراوە.

Stumai is just one example of many.

ستومای نموونەی چەندینی ترە.

Today, we have 7,000 learner guides like Stumai,

ئەمڕۆ، ٧ هەزار ڕێبەری فێربوونی وەک ستومایمان هەیە،

working across Malawi,

کار ئەکەن لە مالاوی،

Tanzania, Ghana, Zambia and Zimbabwe.

تانزانیا، غانا، زامبیا، و زیمبابۆی.

And collectively,

هەمووشیان پێکەوە،

they've helped children do better in school.

یارمەتی منداڵانیان یاوە باشتربن لە قوتابخانەیا.

The girls we work with are nearly three times less likely

کچەکانی کاریان لەگەڵ ئەکەین بەنزیکەیی سێ هێندە ئەگەریان کەمترە

to drop out of school,

واز لە قوتابخانە بێنن،

because learner guides make home visits when girls fail to attend school

چونکە ڕێبەرەکانی فێربوون سەردانی ماڵی کچەکان ئەکەن کاتێک ناچن بۆ قوتابخانە

to help them back on track.

بۆ ئەوەی یارمەتیان بەن بچنەوە سەر ڕێگاکە.

They also work with communities and district governments

هەروەها کاریش لەگەڵ کۆمەڵگاکان و حکومەتە خۆجێیەکان ئەکەن

to address the challenges children face,

بۆ بەرەنگاربوونەوەی ململانێکانی تووشی منداڵەکان ئەبن،

including preventing or annulling child marriages,

بە ڕێگەگرتن و کەمکردنەوەی هاوسەرگیری منداڵان،

connecting children facing hunger or hardship at home

گەشتن بە منداڵەکانی تووشی برسێتی یان ناخۆشی ئەبن لەماڵەوە

with local support,

بە پشتیوانی ناوچەیی،

or running study groups

یان درووستکردنی کۆمەڵی خوێندن

so that children who might be lagging behind in their studies

بۆ ئەوەی منداڵەکانی دواکەوتوون لە خوێندنەکانیاندا

can get supporters and catch up.

هاوکاری وەرگرن و بەوانی تر بگەنەوە.

They act as trusted sisters, friends and guardians.

وەک خوشک، هاوڕێ و پارێزەری متمانەپێکراو کار ئەکەن.

So far, nearly 6,300 network members

هەتا ئێستا، نزیکەی ٦٣٠٠ ئەندامی تۆڕەکە

have borrowed close to three million dollars,

نزیکەی سێ ملیۆن دۆلاریان بە قەرز وەرگرتووە،

with a repayment rate of those loans at consistently above 95 percent.

ڕێژەی دانەوەی ئەو قەرزانەش بەردەوام لەسەروو لەسەدا ٩٥ەوە بووە.

And our 140,000 members,

١٤٠ هەزار ئەندامەکەشمان،

they have invested their own resources

سەرچاوەی خۆیان خستۆتە گەڕ

to support and send

بۆ پشتیوانیکردن و ناردنی

over 937,000 children to primary and secondary school.

زیاتر لە ٩٣٧ هەزار منداڵ بۆ خوێندنگەی سەرەتایی و ناوەندی.

Every young woman we work with

هەموو ژنێکی گەنج کە کار ئەکەین لەگەڵی

supports, on average, another three children

بە تێکڕا پشتیوانی سێ منداڵی تر ئەکات

outside of her immediate family

لە دەرەوەی خێزانەکەی خۆی

to go to school.

هەتا بچێت بۆ قوتابخانە.

All without additional money from us.

هەمووی بێ ئەوەی ئێمە پارەی تری بەینێ.

We are building a powerful force.

هێزێکی گەورە بنیات ئەنێین.

Gaining ever greater momentum

هەتا یەت خێرایی زیاتر وەر ئەگرین

as we open the door for more and more girls

کاتێک دەرگا ئەکەینەوە بۆ ئەوەی کچی زیاتر

to go to school,

بچن بۆ قوتابخانە،

succeed, lead and in turn, support thousands more.

سەرکەوتوو بن، سەرکردایەتی بکەن، و ئەوانیش پشتیوانی هەزارەهای تر بکەن.

This system,

ئەم سیستمە،

supporting those once excluded to transform their lives

پشتیوانی ئەوانەی پێشتر بەدەرکرابوون بۆ گۆڕینی ژیانیان و

and then step up for others,

ئینجا هاتنە پێش بۆ ئەوانی تر،

can work for more than girls' education.

ئەکرێت کار بۆ شتی تریش بکەن وەک لە خوێندنی کچان.

Of course, you need to get your money back if you lend it.

بێگومان، پێویستە پارەکەت وەرگریتەوە ئەگەر یابێتت بە قەرز.

But instead of demanding interest in dollars,

بەڵام لەجیاتی ئەوەی بە دۆلار داوای قازانج بکەیت،

can you consider using social interest instead?

ئەتوانی لەجیاتی ئەوە بیر لە قازانجی کۆمەڵایەتی بکەیتەوە؟

For example,

بۆ نموونە،

could young people

ئەکرێت گەنجەکان،

pass on the skills they learned in training colleges?

ئەو شارەزاییەی فێری بوون بگوازنەوە بۆ کەسانی تر لە کۆلێژەکانی ڕاهێنانکردن؟

Like Michelle,

وەک میشێل،

who teaches brickmaking in rural Zimbabwe.

کە خشت درووستکردنیان فێر ئەکات لە دەرەوەی شارەکانی زیمبابۆی.

Or Louisa,

یان لویسا،

who is training others on climate-smart agriculture

کە ڕاهێنان بەوانی تر ئەکات لەسەر کشتوکاڵکردن

in Malawi.

لە مالاوی.

Or Fatima in Ghana,

یان فاتمە لە غانا،

who is training women to help deliver babies

کە ڕاهێنان بە ژنان ئەکات هەتا یارمەتیان بات لە منداڵبوونا

where expectant mothers

کە دایکە دووگیانەکان

might not be able to make it to the local hospital on time.

لەوانە نییە لەکاتی گونجاودا بگەنە نەخۆشخانەکان.

When I was growing up,

لەکاتی گەورەبوونمدا،

an elder in my village in rural Zimbabwe

بەتەمەنێکی گوندەکەم لە زیمبابۆی

once described the challenges I faced in going to school.

باسی ململانێکانی کرد کە ڕووبەڕووم بۆوە لە چوون بۆ قوتابخانە.

She said,

وتی،

"Those who harvest many pumpkins

"ئەوانەی کولەکەی شیرینی زۆر لێئەکەنەوە

often do not have the clay pots to cook them in."

مەنجەڵە قوڕەکەیان نییە بۆ ئەوەی تیایا لێیبنێن."

(Laughter)

(پێکەنین)

What she meant was that,

مەبەستی ئەوە بوو کە،

although I got the best possible results in my exams

هەرچەندە باشترین ئەنجامم هەیە لە تاقیکردنەوەکانما

when I finished elementary school,

کاتێک خوێندنی ناوەندیم تەواوکرد،

my talent was of no value

بەهرەکەم هیچ سوودی نابێت

if my family could not afford to pay for me to continue my education.

ئەگەر خێزانەکەم نەتوانن پارە بەن بۆ ئەوەی بەردەوام بم لە خوێندن.

Well, with this system,

بەم سیستمەوە،

we are not just providing pots,

نەک هەر مەنجەڵ دابین ئەکەین،

or making a single meal out of the pumpkins.

یان یەک ژەم درووست ئەکەین لە کولەکە شیرینەکان.

After all,

هەرچۆنێک بێت،

there are hundreds of seeds in a single pumpkin.

سەدان تۆو هەیە لە یەک کولەکەی شیرینا.

We are saving the seeds,

ئێمە تۆوەکان هەڵئەگرین،

planting them

ئەیانچێنین و

and nurturing every one of them.

یەک بەیەک بەخێویان ئەکەین.

And the result?

ئەنجامەکەشی؟

A virtuous cycle of prosperity,

زنجیرەیەکی بووژانەوە،

equality and hope,

یەکسانی و هیوا،

led by young women.

بە ڕابەری ژنە گەنجەکان.

Because together,

چونکە پێکەوە،

we are shaking up the world.

هەموو جیهان ئەهەژێنین.

Pamoja tunaweza --

پامۆجا توناوێزا --

that's Swahili for my network motto: "Together we can!"

ئەوە بە زمانی سواهیلی بۆ درووشمەکەمان: "پێکەوە ئەتوانین!"

Thank you.

زۆر سوپاس

(Applause)

(چەپڵەلێدان)