Every day you live, you impact the planet | Jane Goodall

Μετάφραση: Αριστοτέλης Δελλιαρίδης Επιμέλεια: Chryssa R. Takahashi

Chris Anderson: Dr. Jane Goodall, welcome.

Κρις Άντερσον: Καλώς ήρθες, Δρ. Τζέιν Γκούντολ.

Jane Goodall: Thank you,

Τζέιν Γκούντολ: Ευχαριστώ.

and I think, you know, we couldn't have a complete interview

Νομίζω πως δεν θα είχαμε μια ολοκληρωμένη συνέντευξη

αν ο κόσμος δεν ξέρει ότι ο κύριος Χ να είναι δίπλα μου,

unless people know Mr. H is with me,

because everybody knows Mr. H.

γιατί όλοι τον γνωρίζουν.

CA: Hello, Mr. H.

ΚΑ: Γεια σου, κύριε Χ.

In your TED Talk 17 years ago,

Στην ομιλία σου στο TED 17 χρόνια πριν, μας προειδοποίησες για τους κινδύνους

you warned us about the dangers of humans crowding out the natural world.

του εκτοπισμού του φυσικού κόσμου εξαιτίας του ανθρώπου.

Is there any sense in which you feel

Πιστεύεις, ίσως,

that the current pandemic is kind of, nature striking back?

ότι η τωρινή πανδημία αποτελεί μια εκδίκηση της φύσης;

JG: It's very, very clear that these zoonotic diseases,

ΤΓ: Είναι σαφές ότι οι εν λόγω ζωονοσογόνες ασθένειες,

like the corona and HIV/AIDS

όπως ο κορωνοϊός και ο HIV/AIDS

and all sorts of other diseases that we catch from animals,

και όλα τα άλλα νοσήματα που κολλάμε από τα ζώα,

that's partly to do with destruction of the environment,

εν μέρει προκύπτουν από την καταστροφή του περιβάλλοντος.

which, as animals lose habitat, they get crowded together

Καθώς ο οικότοποι των ζώων περιορίζονται, αυτά συνωστίζονται

and sometimes that means that a virus from a reservoir species,

και ορισμένες φορές ένας ιός, από φυσική δεξαμενή ορισμένων ειδών,

where it's lived harmoniously for maybe hundreds of years,

όπου ήταν αρμονικά ενεργός ίσως για εκατοντάδες χρόνια,

jumps into a new species,

περνάει σε νέα είδη.

then you also get animals being pushed into closer contact with humans.

Επιπλέον, τα ζώα αναγκάζονται να έρθουν σε στενότερη επαφή με τους ανθρώπους.

And sometimes one of these animals that has caught a virus can --

Μερικές φορές, ένα από αυτά τα ζώα το οποίο κουβαλάει έναν ιό

you know, provides the opportunity for that virus to jump into people

δίνει τη δυνατότητα σ' αυτόν να μεταφερθεί στους ανθρώπους

and create a new disease, like COVID-19.

και να προκύψει μια νέα ασθένεια, όπως ο COVID-19.

And in addition to that,

Επιπροσθέτως,

we are so disrespecting animals.

δεν σεβόμαστε καθόλου τα ζώα.

We hunt them,

Τα κυνηγάμε,

we kill them, we eat them,

τα σκοτώνουμε, τα τρώμε,

we traffic them,

τα διακινούμε παράνομα,

we send them off to the wild-animal markets

τα στέλνουμε στις αγορές άγριων ζώων

in Asia,

στην Ασία,

όπου ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες, στριμωγμένα σε μικρά κλουβιά,

where they're in terrible, cramped conditions, in tiny cages,

with people being contaminated with blood and urine and feces,

ανάμεσα σε ανθρώπους που μολύνονται μέσω αίματος, ούρων, και κοπράνων

ideal conditions for a virus to spill from an animal to an animal,

Ιδανικές συνθήκες για να περάσει ένας ιός από ένα ζώο στο άλλο

or an animal to a person.

ή από ένα ζώο σε έναν άνθρωπο.

CA: I'd love to just dip backwards in time for a bit,

KA: Θα ήθελα να ταξιδέψουμε για λίγο πίσω στον χρόνο,

because your story is so extraordinary.

καθώς το παρελθόν σου είναι ξεχωριστό.

I mean, despite the arguably even more sexist attitudes of the 1960s,

Παρά τις έντονα σεξιστικές διαθέσεις της δεκαετίας του 1960,

somehow you were able to break through

κατάφερες να αναδυθείς

and become one of the world's leading scientists,

και να γίνεις μία εκ των κορυφαίων επιστημόνων στον κόσμο,

discovering this astonishing series of facts about chimpanzees,

ανακαλύπτοντας εκπληκτικά στοιχεία σχετικά με τους χιμπατζήδες,

such as their tool use and so much more.

όπως η χρήση εργαλείων και πολλά άλλα.

What was it about you, do you think,

Κατά τη γνώμη σου, τι σε έκανε

that allowed you to make such a breakthrough?

να φτάσεις σε μια τόσο σπουδαία ανακάλυψη;

JG: Well, the thing is, I was born loving animals,

ΤΓ: Γεννήθηκα αγαπώντας τα ζώα

and the most important thing was, I had a very supportive mother.

και το σημαντικότερο απ' όλα ήταν η υποστηρικτή μητέρα μου.

She didn't get mad when she found earthworms in my bed,

Δεν θύμωσε όταν βρήκε σκουλήκια στο κρεβάτι μου.

she just said they better be in the garden.

Απλά μου είπε ότι ανήκουν στον κήπο.

And she didn't get mad when I disappeared for four hours

Δεν θύμωσε όταν εξαφανίστηκα για τέσσερις ώρες

and she called the police, and I was sitting in a hen house,

και η ίδια κάλεσε την αστυνομία, ενώ εγώ καθόμουν στο κοτέτσι,

because nobody would tell me where the hole was where the egg came out.

επειδή κανείς δεν μου έλεγε από ποια τρύπα βγαίνει το αβγό της κότας.

I had no dream of being a scientist,

Δεν ονειρευόμουν να γίνω επιστήμονας,

because women didn't do that sort of thing.

μιας και οι γυναίκες δεν ασχολούνταν με τέτοια.

In fact, there weren't any man doing it back then, either.

Στην πραγματικότητα, ούτε κάποιος άντρας το έκανε εκείνη την εποχή.

And everybody laughed at me except Mom,

Όλοι με κορόιδευαν εκτός από τη μαμά,

who said, "If you really want this, you're going to have to work awfully hard,

η οποία μου είπε: «Αν πράγματι το θέλεις, θα πρέπει να δουλέψεις πολύ σκληρά,

take advantage of every opportunity,

να εκμεταλλευτείς κάθε ευκαιρία.

Αν δεν το βάλεις κάτω, ίσως βρεις τρόπο».

if you don't give up, maybe you'll find a way."

ΚΑ: Κέρδισες, λοιπόν, την εμπιστοσύνη των χιμπατζήδων

CA: And somehow, you were able to kind of, earn the trust of chimpanzees

in the way that no one else had.

με έναν πρωτόγνωρο τρόπο.

Looking back, what were the most exciting moments that you discovered

Κοιτώντας πίσω, ποιες είναι οι πιο συναρπαστικές σου στιγμές

or what is it that people still don't get about chimpanzees?

ή τι φαίνεται να μην καταλαβαίνουμε σχετικά με τους χιμπατζήδες;

JG: Well, the thing is, you say, "See things nobody else had,

ΤΓ: Το θέμα είναι ότι λες, «Δες πράγματα που κανείς δεν έχει δει

get their trust."

και κέρδισε την εμπιστοσύνη τους».

Nobody else had tried.

Κανείς δεν το είχε δοκιμάσει.

Quite honestly.

Ειλικρινά.

So, basically, I used the same techniques

Συνεπώς, χρησιμοποίησα τις ίδιες τεχνικές,

that I had to study the animals around my home when I was a child.

όπως είχα κάνει για να μελετήσω τα ζώα γύρω από το σπίτι μου, όταν ήμουν παιδί.

Just sitting, patiently,

Απλώς καθόμουν υπομονετικά,

not trying to get too close too quickly,

αποφεύγοντας να τα πλησιάσω πολύ νωρίς,

but it was awful, because the money was only for six months.

αλλά ήταν απαίσιο, επειδή η χρηματοδότηση ήταν εξάμηνη.

I mean, you can imagine how difficult to get money

Φαντάζεστε πόσο δύσκολο ήταν να βρεθούν χρήματα

for a young girl with no degree,

για μια κοπέλα χωρίς πτυχίο,

to go and do something as bizarre as sitting in a forest.

για να κάνει κάτι τόσο περίεργο όσο να κάθεται σε ένα δάσος.

And you know, finally,

Τελικά,

we got money for six months from an American philanthropist,

εξασφαλίσαμε χρήματα για έξι μήνες από έναν Αμερικανό φιλάνθρωπο.

and I knew with time I'd get the chimps' trust,

Γνώριζα ότι με τον καιρό θα κέρδιζα την εμπιστοσύνη των χιμπατζήδων.

but did I have time?

Είχα ωστόσο χρόνο;

And weeks became months and then finally, after about four months,

Οι εβδομάδες γίνανε μήνες και τελικά, μετά από περίπου τέσσερις μήνες,

one chimpanzee began to lose his fear,

ένας χιμπατζής έπαψε σιγά-σιγά να φοβάται.

and it was he that on one occasion I saw --

Τον είδα σε κάποια στιγμή -

I still wasn't really close, but I had my binoculars --

ακόμη δεν είχα πλησιάσει τόσο, είχα ωστόσο τα κιάλια μου -

and I saw him using and making tools to fish for termites.

να χρησιμοποιεί και να φτιάχνει εργαλεία, για να πιάσει τερμίτες.

And although I wasn't terribly surprised,

Κι όμως, δεν έμεινα τελείως έκπληκτη,

because I've read about things captive chimps could do --

καθώς είχα διαβάσει τι μπορούν να κάνουν οι αιχμάλωτοι χιμπατζήδες.

but I knew that science believed

Γνώριζα, όμως, τη θέση της επιστήμης

that humans, and only humans, used and made tools.

ότι μόνο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν και κατασκευάζουν εργαλεία.

And I knew how excited [Dr. Louis] Leakey would be.

Ήμουν σίγουρη ότι ο Δρ. Λίκι θα ενθουσιαζόταν.

And it was that observation

Αυτή η παρατήρηση

that enabled him to go to the National Geographic,

τον ώθησε να πάει στο National Geographic

and they said, "OK, we'll continue to support the research,"

το οποίο δέχτηκε να συνεχίσει τη στήριξη της έρευνας

and they sent Hugo van Lawick, the photographer-filmmaker,

στέλνοντας τον φωτογράφο-παραγωγό Χούγκο Φαν Λάουικ,

to record what I was seeing.

για να καταγράψει ο,τι έβλεπα.

So a lot of scientists didn't want to believe the tool-using.

Πολλοί επιστήμονες αμφισβητούσαν το κομμάτι της χρήσης εργαλείων.

In fact, one of them said I must have taught the chimps.

Στην πραγματικότητα, ένας ισχυρίστηκε ότι δίδαξα τους χιμπατζήδες.

(Laughter)

(Γέλια)

Since I couldn't get near them, it would have been a miracle.

Αυτό ήταν αδύνατο, καθώς δεν μπορούσα να τους πλησιάσω.

But anyway, once they saw Hugo's film

Τέλος πάντων, αφού είδαν την ταινία του Χούγκο

and that with all my descriptions of their behavior,

και πώς περιέγραφα τη συμπεριφορά αυτών των ζώων,

the scientists had to start changing their minds.

οι επιστήμονες άρχισαν να αλλάζουν γνώμη.

CA: And since then, numerous other discoveries

ΚΑ: Από τότε, ακολούθησαν πολλές ανακαλύψεις

that placed chimpanzees much closer to humans than people cared to believe.

που έφεραν τους χιμπατζήδες πιο κοντά στον άνθρωπο απ' ο,τι πιστεύαμε.

I think I saw you say at one point that they have a sense of humor.

Κάποια στιγμή ανέφερες ότι διαθέτουν μια αίσθηση χιούμορ.

How have you seen that expressed?

Πώς κατάλαβες κάτι τέτοιο;

JG: Well, you see it when they're playing games,

ΤΓ: Το βλέπεις καθώς παίζουν παιχνίδια,

and there's a bigger one playing with a little one,

είναι ένας μεγάλος που παίζει με έναν μικρότερο χιμπατζή,

and he's trailing a vine around a tree.

και ο πρώτος έσερνε ένα κλήμα γύρω από ένα δέντρο.

And every time the little one is about to catch it,

Κάθε φορά που ο μικρός προσπαθούσε να το πιάσει,

the bigger one pulls it away,

ο μεγάλος το τραβούσε μακριά

and the little one starts crying

και ο μικρός άρχιζε να κλαίει,

and the big one starts laughing.

ενώ ο άλλος γελούσε.

So, you know.

Άρα, καταλαβαίνεις.

CA: And then, Jane, you observed something much more troubling,

ΚΑ: Έπειτα παρατήρησες κάτι πιο ανησυχητικό,

which was these instances of chimpanzee gangs,

το γεγονός ότι αυτές οι ομάδες χιμπατζήδων

tribes, groups, being brutally violent to each other.

ήταν υπερβολικά βίαιες μεταξύ τους.

I'm curious how you process that.

Είμαι περίεργος πώς επεξεργάστηκες κάτι τέτοιο

And whether it made you, kind of,

και αν σε έκανε να νιώσεις κάπως θλιμμένη,

I don't know, depressed about us, we're close to them,

καθώς έχουμε κοινά με αυτά τα ζώα.

did it make you feel that violence is irredeemably

Ένιωσες ότι η βία είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι

part of all the great apes, somehow?

όλων των ανθρωποειδών;

JG: Well, it obviously is.

ΤΓ: Προφανώς και είναι.

And my first encounter with human, what I call evil,

H πρώτη μου συνάντηση με την ανθρώπινη μοχθηρία

was the end of the war

ήταν το τέλος του πολέμου

and the pictures from the Holocaust.

και οι φωτογραφίες από το Ολοκαύτωμα.

And you know, that really shocked me.

Αυτά με συγκλόνισαν πραγματικά.

That changed who I was.

Άλλαξαν αυτό που ήμουν.

I was 10, I think, at the time.

Ήμουν 10 εκείνη την περίοδο.

And when the chimpanzees,

Όταν συνειδητοποίησα ότι οι χιμπατζήδες έχουν

when I realized they have this dark, brutal side,

αυτήν τη σκοτεινή και βίαιη συμπεριφορά,

I thought they were like us but nicer.

θεώρησα ότι είναι σαν και εμάς, απλώς καλύτεροι.

And then I realized they're even more like us

Έπειτα, αντιλήφθηκα ότι μοιάζουμε πολύ περισσότερο

than I had thought.

απ' ο,τι είχα σκεφτεί.

And at that time, in the early '70s,

Στις αρχές του 1970,

it was very strange,

ήταν πολύ περίεργο

aggression, there was a big thing

το ζήτημα της επιθετικότητας

about, is aggression innate or learned.

και αν αυτή ήταν έμφυτη ή επίκτητη.

And it became political.

Το θέμα αυτό έγινε πολιτικό.

And it was, I don't know, it was a very strange time,

Οι καιροί τότε ήταν πολύ ασυνήθιστοι

and I was coming out, saying,

και εγώ έλεγα:

"No, I think aggression is definitely

«Όχι, θεωρώ πως η επιθετικότητα

part of our inherited repertoire of behaviors."

είναι σίγουρα μέρος ενός κληρονομημένου συνόλου συμπεριφορών».

And I asked a very respected scientist what he really thought,

Ρώτησα έναν ευυπόληπτο επιστήμονα τι πίστευε,

because he was coming out on the clean slate,

επειδή είχε ξεκινήσει να αλλάζει γνώμη,

aggression is learned,

ότι δηλαδή αυτή είναι επίκτητη

and he said, "Jane, I'd rather not talk about what I really think."

και μου είπε: «Τζέιν, θα προτιμούσα να μην πω τι ακριβώς σκέφτομαι».

That was a big shock as far as science was concerned for me.

Αυτό ήταν ένα μεγάλο σοκ όσον αφορά το τι θεωρούσα επιστήμη.

CA: I was brought up to believe a world of all things bright and beautiful.

KA: Μεγάλωσα με την ιδέα ότι ο κόσμος είναι φωτεινός και όμορφος.

You know, numerous beautiful films of butterflies and bees and flowers,

Πολλές όμορφες ταινίες με πεταλούδες, μέλισσες και λουλούδια

and you know, nature as this gorgeous landscape.

και με τη φύση ως ένα εκπληκτικό τοπίο.

And many environmentalists often seem to take the stance,

Και οι περιβαλλοντολόγοι φαίνεται να έχουν αυτήν την γνώμη:

"Yes, nature is pure, nature is beautiful, humans are bad,"

«Ναι, η φύση είναι αγνή και εξαίσια, ενώ οι άνθρωποι είναι κακοί».

but then you have the kind of observations that you see,

Ωστόσο, έχουμε και τις δικές σου παρατηρήσεις.

when you actually look at any part of nature in more detail,

Όταν εξετάζουμε οποιοδήποτε κομμάτι της φύσης με λεπτομέρεια,

you see things to be terrified by, honestly.

προκύπτουν πράγματα που όντως μας τρομοκρατούν.

What do you make of nature, how do you think of it,

Πώς ερμηνεύεις τη φύση

how should we think of it?

και πώς πρέπει να την καταλάβουμε;

JG: Nature is, you know,

ΤΓ: Η φύση,

I mean, you think of the whole spectrum of evolution,

εάν σκεφτείς όλο το φάσμα της εξέλιξης,

and there's something about going to a pristine place,

έχει να κάνει με ένα παρθένο μέρος.

and Africa was very pristine when I was young.

Η Αφρική ήταν ανέγγιχτη, όταν ήμουν νέα.

And there were animals everywhere.

Υπήρχαν ζώα παντού.

And I never liked the fact that lions killed,

Ποτέ δεν μου άρεσε το γεγονός, ότι τα λιοντάρια σκοτώνουν.

they have to, I mean, that's what they do,

Ωστόσο, πρέπει να το κάνουν.

if they didn't kill animals, they would die.

Αν δεν το έκαναν, θα πέθαιναν.

And the big difference between them and us, I think,

Νομίζω αυτή είναι η μεγάλη διαφορά μεταξύ αυτών και των ανθρώπων,

is that they do what they do because that's what they have to do.

ότι δηλαδή κάνουν ο,τι κάνουν, επειδή πρέπει να το κάνουν.

And we can plan to do things.

Εμείς μπορούμε να σχεδιάσουμε τι κάνουμε.

Our plans are very different.

Τα σχέδιά μας είναι πολύ διαφορετικά.

We can plan to cut down a whole forest,

Μπορούμε να σχεδιάσουμε να καταστρέψουμε ένα δάσος,

because we want to sell the timber,

επειδή θέλουμε να πουλήσουμε την ξυλεία

or because we want to build another shopping mall,

ή για να να χτίσουμε ένα ακόμη εμπορικό κέντρο.

something like that.

Κάπως έτσι.

So our destruction of nature and our warfare,

Καταστρέφουμε το περιβάλλον, προκαλούμε πολέμους

we're capable of evil because we can sit comfortably

και είμαστε διαβολικοί, μιας και μπορούμε να κάτσουμε άνετα

and plan the torture of somebody far away.

και να σχεδιάσουμε βασανιστήρια σε κάποιον πολύ μακριά.

That's evil.

Αυτό είναι μοχθηρό.

Chimpanzees have a sort of primitive war,

Οι χιμπατζήδες έχουν ένα είδος πρωτόγονου πολέμου

and they can be very aggressive,

και γίνονται πολύ επιθετικοί,

but it's of the moment.

αλλά είναι κάτι της στιγμής.

It's how they feel.

Έτσι νιώθουν.

It's response to an emotion.

Είναι μια ανταπόκριση σε ένα τους συναίσθημα.

CA: So your observation of the sophistication of chimpanzees

ΚΑ: Επομένως, η παρατήρησή σας ως προς την πολυπλοκότητα των χιμπατζήδων

doesn't go as far as what some people would want to say

δεν αφορά αυτό που ονομάζουν οι άνθρωποι

is the sort of the human superpower,

ως ένα είδος ανθρώπινης υπερδύναμης,

of being able to really simulate the future in our minds in great detail

δηλαδή την ικανότητα να προσομοιώνουμε λεπτομερώς στο μυαλό μας το μέλλον

and make long-term plans.

και να κάνουμε μακροπρόθεσμα σχέδια.

And act to encourage each other to achieve those long-term plans.

Επίσης, να ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον, για να πετύχουμε αυτά τα σχέδια.

That that feels, even to someone who spent so much time with chimpanzees,

Όλα αυτά, ακόμα και για κάποια που ασχολήθηκε πολύ με τους χιμπατζήδες,

that feels like a fundamentally different skill set

αποτελούν κατά βάση ένα διαφορετικό σύνολο προσόντων

that we just have to take responsibility for

για το οποίο πρέπει να λάβουμε την ευθύνη

and use much more wisely than we do.

και να το χρησιμοποιήσουμε πιο σοφά.

JG: Yes, and I personally think,

ΤΓ: Ναι, και πιστεύω -

I mean, there's a lot of discussion about this,

πολλά λέγονται σχετικά με το θέμα αυτό -

but I think it's a fact that we developed the way of communication

ότι είναι γεγονός πως αναπτύξαμε ένα είδος επικοινωνίας,

that you and I are using.

το οποίο χρησιμοποιούμε εσύ και εγώ.

And because we have words,

Ναι μεν χρησιμοποιούμε λέξεις,

I mean, animal communication is way more sophisticated

όμως η επικοινωνία των ζώων είναι πιο σύνθετη

than we used to think.

από ο,τι νομίζαμε.

And chimpanzees, gorillas, orangutans

Οι χιμπατζήδες, οι γορίλες, οι ουραγκοτάγκοι

can learn human sign language of the Deaf.

μπορούν να μάθουν τη νοηματική των κωφών.

But we sort of grow up speaking whatever language it is.

Εμείς, όμως, μεγαλώνουμε μιλώντας οποιαδήποτε γλώσσα.

So I can tell you about things that you've never heard of.

Μπορώ να σου μιλήσω για πράγματα που δεν έχεις ακούσει ποτέ.

And a chimpanzee couldn't do that.

Ένας χιμπατζής δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο.

And we can teach our children about abstract things.

Μπορούμε να διδάξουμε τα παιδιά μας αφηρημένες έννοιες.

And chimpanzees couldn't do that.

Ένας χιμπατζής, όχι.

So yes, chimpanzees can do all sorts of clever things,

Ναι, οι χιμπατζήδες μπορούν να κάνουν διάφορα έξυπνα πράγματα.

and so can elephants and so can crows and so can octopuses,

Το ίδιο και οι ελέφαντες, τα κοράκια, τα χταπόδια.

but we design rockets that go off to another planet

Ωστόσο, εμείς σχεδιάζουμε πυραύλους που ταξιδεύουν σε άλλους πλανήτες,

and little robots taking photographs,

μικρά ρομπότ που βγάζουν φωτογραφίες

and we've designed this extraordinary way of you and me talking

και αυτόν τον εκπληκτικό τρόπο να επικοινωνούμε μεταξύ μας

in our different parts of the world.

από διαφορετικά μέρη του κόσμου.

When I was young, when I grew up,

Όταν ήμουν νέα,

there was no TV, there were no cell phones,

δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα

there was no computers.

και υπολογιστές.

It was such a different world,

Ήταν διαφορετικός ο κόσμος.

I had a pencil, pen and notebook, that was it.

Είχα ένα μολύβι, ένα στυλό, ένα τετράδιο, και αυτό ήταν όλο.

CA: So just going back to this question about nature,

ΚΑ: Γυρίζοντας πίσω στο θέμα σχετικά με τη φύση,

because I think about this a lot,

μιας και το σκέφτομαι πολύ

and I struggle with this, honestly.

και με ταλαιπωρεί, ειλικρινά.

So much of your work, so much of so many people who I respect,

Η δουλειά σου, η δουλειά πολλών ανθρώπων που εκτιμώ,

is about this passion for trying not to screw up the natural world.

σχετίζεται με το πάθος να προσπαθούμε να μην καταστρέφουμε το φυσικό περιβάλλον.

So is it possible, is it healthy, is it essential, perhaps,

Είναι πιθανόν, υγιές, ακόμη και σημαντικό

to simultaneously accept that many aspects of nature

να αποδεχόμαστε ταυτόχρονα ότι πολλά σημεία της φύσης

are terrifying,

είναι τρομακτικά,

but also, I don't know, that it's awesome,

αλλά και εκπληκτικά;

and that some of the awesomeness comes from its potential to be terrifying

Προκύπτει ένα μέρος της λαμπρότητας από τo ενδεχόμενο να είναι τρομακτική,

and that it is also just breathtakingly beautiful,

αλλά και απίστευτα όμορφη;

and that we cannot be ourselves, because we are part of nature,

Δεν μπορούμε να υπάρξουμε, αφού είμαστε κομμάτι της φύσης.

we cannot be whole

Δεν μπορούμε να είμαστε ένα όλον,

unless we somehow embrace it and are part of it?

εκτός αν το αποδεχτούμε.

Help me with the language, Jane, on how that relationship should be.

Τζέιν, βοήθησέ με πώς να εκφράσω αυτήν τη σχέση.

JG: Well, I think one of the problems is, you know, as we developed our intellect,

ΤΓ: Θεωρώ πως ένα από τα προβλήματα προέκυψε ενώ αναπτυσσόμασταν νοητικά

and we became better and better

και γινόμασταν όλο και καλύτεροι

at modifying the environment for our own use,

στο να τροποποιούμε το περιβάλλον για δική μας χρήση

and creating fields and growing crops

και να μετατρέπουμε σε χωράφια και να καλλιεργούμε

where it used to be forest or woodland,

τα μέρη όπου βρίσκονταν δάση και άλση.

and you know, we won't go into that now,

Ας μην πάμε εκεί τώρα,

but we have this ability to change nature.

αλλά έχουμε αυτήν την ικανότητα να αλλάζουμε τη φύση.

And as we've moved more into towns and cities,

Καθώς μεταφερθήκαμε περισσότερο σε πόλεις

and relied more on technology,

και βασιστήκαμε στην τεχνολογία,

many people feel so divorced from the natural world.

πολλοί άνθρωποι νιώθουν αποκομμένοι από τον φυσικό κόσμο.

And there's hundreds, thousands of children

Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά

growing up in inner cities,

τα οποία ζουν σε αστικά κέντρα,

where there basically isn't any nature,

όπου η φύση είναι ανύπαρκτη.

which is why this movement now to green our cities is so important.

Για αυτόν τον λόγο, έγινε σημαντικό να πρασινίσουμε τις πόλεις μας.

And you know, they've done experiments,

Ξέρετε, κάνανε πειράματα,

I think it was in Chicago, I'm not quite sure,

νομίζω ήταν στο Σικάγο, δεν είμαι πολύ σίγουρη,

and there were various empty lots

όπου υπήρχαν διάφορα άδεια οικόπεδα

in a very violent part of town.

σε πολύ βίαιες περιοχές της πόλης.

So in some of those areas they made it green,

Πρόσθεσαν, λοιπόν, πράσινο σε μερικά από αυτά τα σημεία,

they put trees and flowers and things, shrubs in these vacant lots.

όπως δέντρα, λουλούδια και θάμνους.

And the crime rate went right down.

Το ποσοστό εγκληματικότητας μειώθηκε.

So then of course, they put trees in the other half.

Μετά φύτεψαν δέντρα και στην υπόλοιπη πόλη.

So it just shows, and also,

Τα αποτελέσματα είναι φανερά.

there have been studies done showing that children

Επιπλέον, έχουν γίνει μελέτες οι οποίες έδειξαν

really need green nature for good psychological development.

πως τα παιδιά χρειάζονται τη φύση για να αναπτυχθούν ομαλά ψυχολογικά.

But we are, as you say, part of nature

Όπως είπες, είμαστε κομμάτι της φύσης

and we disrespect it, as we are,

και την κακομεταχειριζόμαστε.

and that is so terrible for our children

Αυτό είναι τρομερό για τα παιδιά μας

and our children's children,

και τα εγγόνια μας,

because we rely on nature for clean air, clean water,

καθώς βασιζόμαστε στη φύση για καθαρό αέρα και νερό

for regulating climate and rainfall.

και για τη ρύθμιση του κλίματος και των βροχοπτώσεων.

Look what we've done, look at the climate crisis.

Κοιτάξτε τι κάναμε, κοιτάξτε την κλιματική κρίση.

That's us. We did that.

Εμείς είμαστε. Εμείς το κάναμε αυτό.

CA: So a little over 30 years ago,

ΚΑ: Πριν από 30 χρόνια,

you made this shift from scientist mainly to activist mainly, I guess.

νομίζω πως κάνατε αυτήν την εναλλαγή από επιστήμονα σε ακτιβίστρια.

Why?

Γιατί;

JG: Conference in 1986, scientific one, I'd got my PhD by then

ΤΓ: Σε ένα επιστημονικό συνέδριο το 1986, είχα ήδη κάνει το διδακτορικό μου,

and it was to find out how chimp behavior differed, if it did,

προσπάθησα να ανακαλύψω σε τι διέφερε η συμπεριφορά του χιμπατζή,

from one environment to another.

από ένα περιβάλλον στο άλλο.

There were six study sites across Africa.

Υπήρχαν έξι σημεία μελέτης σε όλη την Αφρική.

So we thought, let’s bring these scientists together

Σκεφτήκαμε να συναντηθούμε όλοι οι επιστήμονες

and explore this,

και να το εξερευνήσουμε,

which was fascinating.

το οποίο ήταν συναρπαστικό.

But we also had a session on conservation

Είχαμε ακόμη ένα κομμάτι σχετικά με τη διατήρηση

and a session on conditions in some captive situations

και ένα κομμάτι όσον αφορά τις συνθήκες σε καταστάσεις αιχμαλωσίας,

like medical research.

όπως στην ιατρική έρευνα.

And those two sessions were so shocking to me.

Αυτές οι δύο συνεδριάσεις ήταν σοκαριστικές για μένα.

I went to the conference a a scientist,

Πήγα στο συνέδριο ως επιστήμονας,

and I left as an activist.

έφυγα ως ακτιβίστρια.

I didn't make the decision, something happened inside me.

Δεν το αποφάσισα εγώ, κάτι συνέβη μέσα μου.

CA: So you spent the last 34 years

ΚΑ: Αφοσίωσες τα τελευταία 34 χρόνια

sort of tirelessly campaigning for a better relationship

σε ακούραστες διαδηλώσεις για μια καλύτερη σχέση

between people and nature.

μεταξύ ανθρώπων και φύσης.

What should that relationship look like?

Πώς πρέπει να μοιάζει αυτή η σχέση;

JG: Well, you know, again you come up with all these problems.

ΤΓ: Λοιπόν, πάλι δημιουργούμε όλα αυτά τα προβλήματα.

People have to have space to live.

Οι άνθρωποι χρειάζονται χώρο, για να ζήσουν.

But I think the problem is

Ωστόσο, το πρόβλημα έγκειται

that we've become, in the affluent societies,

στο ότι γίναμε, μέσα στις εύπορες κοινωνίες,

too greedy.

υπερβολικά αχόρταγοι.

I mean, honestly, who needs four houses with huge grounds?

Πραγματικά, ποιος χρειάζεται τέσσερα σπίτια με τεράστια γη;

And why do we need yet another shopping mall?

Γιατί χρειαζόμαστε ένα ακόμη εμπορικό;

And so on and so on.

Kαι πάει λέγοντας.

So we are looking at short-term economic benefit,

Μας ενδιαφέρει το βραχυπρόθεσμο οικονομικό όφελος.

money has become a sort of god to worship,

Τα χρήματα μετατράπηκαν σε έναν θεό που προσκυνάμε,

as we lose all spiritual connection with the natural world.

ενώ χάνουμε κάθε πνευματικό σύνδεσμο με τον φυσικό κόσμο.

And so we're looking for short-term monetary gain, or power,

Άρα, μας νοιάζει το χρηματικό κέρδος ή η δύναμη,

rather than the health of the planet

αντί για την υγεία του πλανήτη

and the future of our children.

και το μέλλον των παιδιών μας.

We don't seem to care about that anymore.

Δεν φαίνεται να μας νοιάζουν πλέον αυτά.

That's why I'll never stop fighting.

Για αυτό δεν θα σταματήσω ποτέ να αγωνίζομαι.

CA: I mean, in your work specifically on chimpanzee conservation,

ΚΑ: Σχετικά με τη δουλεία σου πάνω στη διατήρηση των χιμπατζήδων,

you've made it practice to put people at the center of that,

βάλατε στο κέντρο ανθρώπους,

local people, to engage them.

τους ντόπιους, και να τους παροτρύνατε.

How has that worked

Πώς λειτούργησε αυτό

and do you think that's an essential idea

και θεωρείς ότι είναι ουσιώδες

if we're to succeed in protecting the planet?

εάν θέλουμε να πετύχουμε την προστασία του πλανήτη;

JG: You know, after that famous conference,

ΤΓ: Μετά από αυτό το συνέδριο,

I thought, well, I must learn more about why chimps are vanishing in Africa

έπρεπε να μάθω τους λόγους εξαφάνισης των χιμπατζήδων από την Αφρική

and what's happening to the forest.

και τι συμβαίνει στα δάση.

So I got a bit of money together and went out to visit six range countries.

Έτσι, μάζεψα μερικά χρήματα και επισκέφτηκα έξι χώρες.

And learned a lot about the problems faced by chimps, you know,

Έμαθα πολλά για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χιμπατζήδες,

hunting for bushmeat and the live animal trade

για το κυνήγι άγριων ζώων, το ζωεμπόριο,

and caught in snares

το ότι πιάνονται σε παγίδες

and human populations growing and needing more land

και την ανάγκη των ανθρώπων να έχουν περισσότερη γη

for their crops and their cattle and their villages.

για τις καλλιέργειες, τα βοοειδή και τα χωριά τους.

But I was also learning about the plight faced by so many people.

Όμως, μάθαινα ακόμη για τα δεινά τόσο πολλών ανθρώπων.

The absolute poverty, the lack of health and education,

Για την απόλυτη φτώχεια, την έλλειψη υγείας και εκπαίδευσης

the degradation of the land.

και την εξαθλίωση της γης τους.

And it came to a head when I flew over the tiny Gombe National Park.

Τα πράγματα κλιμακώθηκαν, όταν πέταξα πάνω από το μικρό Εθνικό Πάρκο Γκομπέ.

It had been part of this equatorial forest belt right across Africa

Άνηκε στην ισημερινή δασική ζώνη της Αφρικής

to the west coast,

στη δυτική ακτή.

and in 1990,

To 1990

it was just this little island of forest, just tiny national park.

ήταν απλώς ένα δασικό νησάκι, ένα μικροσκοπικό εθνικό πάρκο.

All around, the hills were bare.

Γύρω-γύρω, οι λόφοι ήταν γυμνοί.

And that's when it hit me.

Τότε το συνειδητοποίησα.

If we don't do something

Αν δεν κάνουμε κάτι,

to help the people find ways of living

για να βρούμε τρόπους διαβίωσης

without destroying their environment,

χωρίς να καταστρέφουμε το περιβάλλον,

we can't even try to save the chimps.

τότε δεν πρόκειται να σώσουμε τους χιμπατζήδες.

So the Jane Goodall Institute began this program "Take Care,"

Έτσι, το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ ξεκίνησε το πρόγραμμα «Take Care»,

we call it "TACARE."

το αποκαλούμε «TACARE».

And it's our method of community-based conservation,

Αποτελεί τη μέθοδό μας για κοινοτική προστασία,

totally holistic.

πραγματικά ολιστική.

And we've now put the tools of conservation

Πλέον, περάσαμε τα εργαλεία προστασίας

into the hand of the villagers,

στα χέρια των χωρικών,

because most Tanzanian wild chimps are not in protected areas,

αφού οι περισσότεροι χιμπατζήδες στην Τανζανία δεν προστατεύονται

they're just in the village forest reserves.

παρά μόνο σε τοπικά δασικά καταφύγια.

And so, they now go and measure the health of their forest.

Έτσι, παρακολουθούν την κατάσταση των δασών.

They've understood now

Έχουν πλέον καταλάβει,

that protecting the forest isn't just for wildlife,

ότι η προστασία των δασών δεν αφορά μόνο την άγρια ζωή,

it's their own future.

αλλά και το δικό τους μέλλον.

That they need the forest.

Χρειάζονται τα δάση

And they're very proud.

και είναι πολύ περήφανοι.

The volunteers go to workshops,

Οι εθελοντές συμμετέχουν σε σεμινάρια,

they learn how to use smartphones,

μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν κινητά,

they learn how to upload into platform and the cloud.

πώς να ανεβάζουν αρχεία στην πλατφόρμα και στο νέφος.

And so it's all transparent.

Τα πάντα είναι ολοφάνερα.

And the trees have come back,

Τα δέντρα επανεμφανίστηκαν

there's no bare hills anymore.

και δεν υπάρχουν πλέον γυμνοί λόφοι.

They agreed to make a buffer zone around Gombe,

Δημιουργήθηκε μια ουδέτερη ζώνη γύρω από το Γκομπέ,

so the chimps have more forest than they did in 1990.

έτσι ώστε οι χιμπατζήδες να έχουν περισσότερα δάση σε σχέση με το 1990.

They're opening up corridors of forest

Ανοίγουν δασικούς διαδρόμους,

to link the scattered chimp groups so that you don't get too much inbreeding.

συνδέοντας σκόρπιες ομάδες χιμπατζήδων προς αποφυγή ενδογαμίας.

So yes, it's worked, and it's in six other countries now.

Ναι, όλα αυτά πέτυχαν και γίνονται σε έξι επιπλέον χώρες.

Same thing.

Οι ίδιες πρακτικές.

CA: I mean, you've been this extraordinary tireless voice, all around the world,

ΚΑ: Είσαι αυτή η εξαίρετη και ακούραστη φωνή σε όλο τον κόσμο.

just traveling so much,

Έχεις ταξιδέψει πολύ,

speaking everywhere, inspiring people everywhere.

έχεις μιλήσει και εμπνεύσει κόσμο παντού.

How on earth do you find the energy,

Πώς είναι δυνατόν να έχεις τέτοια ενέργεια,

you know, the fire to do that,

τέτοια φλόγα για κάτι τέτοιο,

because that is exhausting to do,

μιας και όλα αυτά είναι εξουθενωτικά.

every meeting with lots of people,

Κάθε συνάντηση με πολλούς ανθρώπους

it is just physically exhausting,

είναι σωματικά εξαντλητική.

and yet, here you are, still doing it.

Παρόλα αυτά, είσαι εδώ και το κάνεις ακόμα.

How are you doing this, Jane?

Πώς το καταφέρνεις αυτό, Τζέιν;

JG: Well, I suppose, you know, I'm obstinate, I don't like giving up,

ΤΓ: Υποθέτω πως είμαι πεισματάρα και δεν μου αρέσει να τα παρατάω.

but I'm not going to let these CEOs of big companies

Δεν θα αφήσω τους γενικούς διευθυντές μεγάλων εταιρειών

who are destroying the forests,

να καταστρέφουν τα δάση

or the politicians who are unraveling all the protections that were put in place

ή τους πολιτικούς να ξηλώνουν προστασίες

by previous presidents,

παλαιότερων προέδρων.

and you know who I'm talking about.

Ξέρεις για ποιον μιλάω.

And you know, I'll go on fighting,

Θα συνεχίσω να αγωνίζομαι.

I care about, I'm passionate about the wildlife.

Είμαι παθιασμένη για την άγρια ζωή.

I'm passionate about the natural world.

Για τον φυσικό κόσμο.

I love forests, it hurts me to see them damaged.

Λατρεύω τα δάση και με θλίβει να τα βλέπω να καταστρέφονται.

And I care passionately about children.

Νοιάζομαι ένθερμα για τα παιδιά.

And we're stealing their future.

Τους κλέβουμε το μέλλον.

And I'm not going to give up.

Δεν πρόκειται να τα παρατήσω.

So I guess I'm blessed with good genes, that's a gift,

Είμαι ευλογημένη με καλά γονίδια, αυτό είναι ένα δώρο,

and the other gift, which I discovered I had,

και ένα ακόμη που ανακάλυψα ότι διαθέτω

was communication,

είναι η επικοινωνία,

whether it's writing or speaking.

είτε γραπτή είτε προφορική.

And so, you know,

Έτσι λοιπόν,

if going around like this wasn't working,

μπορεί όλα αυτά να μη λειτουργούσαν.

but every time I do a lecture,

Κι όμως, κάθε φορά σε ομιλίες μου

people come up and say,

έρχονται και μου λένε:

"Well, I had given up, but you've inspired me,

«Τα είχα παρατήσει, αλλά μου δώσατε κίνητρο.

I promise to do my bit."

Υπόσχομαι ότι θα βοηθήσω».

And we have our youth program "Roots and Shoots" now in 65 countries

Το πρόγραμμα νέων «Roots and Shoots» τρέχει πλέον σε 65 χώρες

and growing fast,

και εξελίσσεται γρήγορα.

all ages,

Άτομα κάθε ηλικίας

all choosing projects to help people, animals, the environment,

επιλέγουν πρότζεκτ βοηθώντας ανθρώπους, ζώα, το περιβάλλον.

rolling up their sleeves and taking action.

Σηκώνουν τα μανίκια τους και ενεργούν.

And you know, they look at you with shining eyes,

Σε κοιτάνε με λαμπερά μάτια

wanting to tell Dr. Jane what they've been doing

θέλοντας να πουν στην Δρ. Τζέιν τι έκαναν

to make the world a better place.

για να κάνουν τον κόσμο καλύτερο.

How can I let them down?

Πώς θα μπορούσα να τους απογοητεύσω;

CA: I mean, as you look at the planet's future,

ΚΑ: Βλέποντας το μέλλον του πλανήτη

what worries you most, actually,

τι σε ανησυχεί περισσότερο;

what scares you most about where we're at?

Τι σε φοβίζει για την τωρινή κατάσταση;

JG: Well, the fact that we have a small window of time, I believe,

ΤΓ: Νομίζω ότι έχουμε μικρό χρονικό περιθώριο

when we can at least start healing some of the harm

για να ξεκινήσουμε έστω να επουλώσουμε μερικές πληγές

and slowing down climate change.

και να μειώσουμε την κλιματική αλλαγή.

But it is closing,

Το περιθώριο τελειώνει

and we've seen what happens with the lockdown around the world

και είδαμε τι συνέβη γύρω μας στη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας

because of COVID-19:

εξαιτίας της COVID-19:

clear skies over cities,

καθαρός ουρανός πάνω από πόλεις,

some people breathing clean air that they've never breathed before

άνθρωποι ανέπνευσαν καθαρό αέρα για πρώτη φορά

and looking up at the shining skies at night,

και είδαν τον ξάστερο ουρανό,

which they've never seen properly before.

κάτι που δεν συνέβη πριν.

And you know,

Ξέρεις,

so what worries me most

αυτό που με ανησυχεί παραπάνω

is how to get enough people,

είναι πώς να κάνουμε αρκετούς ανθρώπους,

people understand, but they're not taking action,

παρόλο που καταλαβαίνουν,

how to get enough people to take action?

να λάβουν δράση.

CA: National Geographic just launched this extraordinary film about you,

ΚΑ: Το National Geographic μόλις κυκλοφόρησε μια ταινία σχετικά με σένα,

highlighting your work over six decades.

τονίζοντας τη δουλειά σου τις τελευταίες έξι δεκαετίες.

It's titled "Jane Goodall: The Hope."

Ο τίτλος του είναι: «Τζέιν Γκούντολ: Η Ελπίδα».

So what is the hope, Jane?

Ποια είναι αυτή η ελπίδα, Τζέιν;

JG: Well, the hope,

Η μεγαλύτερή μου ελπίδα

my greatest hope is all these young people.

είναι όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι.

I mean, in China, people will come up and say,

Στην Κίνα, μερικοί λένε:

"Well, of course I care about the environment,

«Φυσικά και νοιάζομαι για το περιβάλλον,

I was in 'Roots and Shoots' in primary school."

συμμετείχα στο "Roots and Shoots" στο δημοτικό σχολείο».

And you know, we have "Roots and Shoots" just hanging on to the values

Το «Roots and Shoots» επιμένει στις αξίες

and they're so enthusiastic once they know the problems

και ενθουσιάζονται τόσο πολύ, αφού γνωρίσουν τα προβλήματα

and they're empowered to take action,

και λάβουν δράση.

they are clearing the streams, removing invasive species humanely.

Καθαρίζουν ποτάμια απομακρύνοντας τα ξενικά είδη με σεβασμό.

And they have so many ideas.

Ακόμη, έχουν τόσες πολλές ιδέες.

And then there's, you know, this extraordinary intellect of ours.

Έχουμε μοναδική νοημοσύνη.

We're beginning to use it to come up with technology

Τη χρησιμοποιούμε, για να αναπτύξουμε τεχνολογίες

that really will help us to live in greater harmony,

που θα μας βοηθήσουν να ζήσουμε με μεγαλύτερη αρμονία.

and in our individual lives,

Στις προσωπικές μας ζωές,

let's think about the consequences of what we do each day.

ας σκεφτούμε τις συνέπειες των καθημερινών ενεργειών μας.

What do we buy, where did it come from,

Τι αγοράζουμε, από που προέρχονται,

how was it made?

πώς παράγονται;

Did it harm the environment, was it cruel to animals?

Βλάπτουν το περιβάλλον, κακοποιήθηκαν ζώα;

Is it cheap because of child slave labor?

Είναι φθηνά εξαιτίας της παιδικής εργασίας;

Make ethical choices.

Ας κάνουμε ηθικές επιλογές,

Which you can't do if you're living in poverty, by the way.

πράγμα απίθανο αν ζει κανείς σε συνθήκες φτώχειας.

And then finally, this indomitable spirit

Τέλος, υπάρχει αυτό το απτόητο πνεύμα

of people who tackle what seems impossible

όλων αυτών που αντιμετωπίζουν αυτό που μοιάζει αδύνατο

and won't give up.

και δεν το βάζουν κάτω.

You can't give up when you have those ...

Δεν μπορείς να τα παρατήσεις, όταν έχεις τέτοιους ανθρώπους.

But you know, there are things that I can't fight.

Βέβαια, υπάρχουν πράγματα πέρα από τις δυνάμεις μου.

I can't fight corruption.

Δεν μπορώ να καταπολεμήσω τη διαφθορά.

I can't fight military regimes and dictators.

Ούτε στρατιωτικά καθεστώτα και δικτάτορες.

So I can only do what I can do,

Κάνω μόνο αυτό που μπορώ

and if we all do the bits that we can do,

και αν όλοι κάνουμε το καθήκον μας,

surely that makes a whole that eventually will win out.

τότε σίγουρα θα βγούμε νικητές.

CA: So, last question, Jane.

ΚΑ: Τελευταία ερώτηση, Τζέιν.

If there was one idea, one thought,

Αν υπήρχε μια ιδέα, μια σκέψη,

one seed you could plant in the minds of everyone watching this,

έναν σπόρο που θα μπορούσες να σπείρεις στο μυαλό όλων των θεατών μας,

what would that be?

ποιος θα ήταν αυτός;

JG: You know, just remember that every day you live,

ΤΓ: Κάθε μέρα που ζεις,

you make an impact on the planet.

αφήνεις έναν αντίκτυπο στον πλανήτη.

You can't help making an impact.

Αυτό είναι αναπόφευκτο.

And at least, unless you're living in extreme poverty,

Εκτός και αν ζεις σε συνθήκες ακραίας φτώχειας,

you have a choice as to what sort of impact you make.

μπορείς να επιλέξεις τι είδους αντίκτυπο αφήνεις.

Even in poverty you have a choice,

Ακόμα και τότε, έχεις επιλογή.

but when we are more affluent, we have a greater choice.

Απλά, όταν είμαστε πιο ευκατάστατοι, έχουμε καλύτερες επιλογές.

And if we all make ethical choices,

Εάν όλοι επιλέξουμε ηθικά,

then we start moving towards a world

τότε πλησιάζουμε έναν κόσμο,

that will be not quite so desperate to leave to our great-grandchildren.

ο οποίος δεν θα είναι τόσο επικίνδυνος για τα δισέγγονά μας.

That's, I think, something for everybody.

Μας αφορά όλους.

Because a lot of people understand what's happening,

Πολλοί έχουν επίγνωση τι συμβαίνει,

but they feel helpless and hopeless, and what can they do,

αλλά αισθάνονται ανίκανοι και αβοήθητοι.

so they do nothing and they become apathetic.

Καταλήγουν, λοιπόν, να είναι απαθείς.

And that is a huge danger, apathy.

Η απάθεια είναι πολύ επικίνδυνη.

CA: Dr. Jane Goodall, wow.

ΚΑ: Δρ. Τζέιν Γκούντολ, ουάου.

I really want to thank you for your extraordinary life,

Θέλω να σε ευχαριστήσω για την πορεία σου,

for all that you've done

για το έργο σου

and for spending this time with us now.

και για τον χρόνο που περάσαμε μαζί.

Thank you.

Σε ευχαριστώ.

JG: Thank you.

ΤΓ: Ευχαριστώ.