The most detailed map of galaxies, black holes and stars ever made | Juna Kollmeier

Μετάφραση: Konstantina Perdikoulia Επιμέλεια: Vasiliki Soultani

When I was a kid, I was afraid of the dark.

Όταν ήμουν μικρή, φοβόμουν το σκοτάδι.

The darkness is where the monsters are.

Στο σκοτάδι βρίσκονται τα τέρατα.

And I had this little night light outside of my bedroom

Κι έτσι είχα πάντα ένα μικρό φωτάκι αναμμένο έξω από το υπνοδωμάτιό μου

so that it would never get too dark.

για να μην σκοτεινιάζει πολύ.

But over time, my fear of the dark turned to curiosity.

Αλλά με τον καιρό ο φόβος μου για το σκοτάδι μετατράπηκε σε περιέργεια.

What is out there in the "dark-dark?"

Τι βρίσκεται εκεί έξω στο απόλυτο σκοτάδι;

And it turns out

Και από ό,τι φαίνεται

that trying to understand the darkness is something that's fascinated humans

το να ανακαλύψουμε τι κρύβεται πίσω από το σκοτάδι μας ενθουσίαζε πάντα

for thousands of years, maybe forever.

από αρχαιοτάτων χρόνων, ίσως πάντα.

And we know this

Και το γνωρίζουμε αυτό

because we find their ancient relics of their attempts to map the sky.

επειδή ανακαλύπτουμε αρχαία απομεινάρια προσπάθειας για καταγραφή του ουρανού.

This tusk is over 30,000 years old.

Αυτός ο χαυλιόδοντας είναι πάνω από 30.000 χρόνων.

Some people think that it's a carving of Orion

Κάποιοι πιστεύουν πως είναι μια σκαλιστή απεικόνιση του Ωρίωνα

or maybe a calendar.

ή κάποιο ημερολόγιο.

We don't know.

Δεν γνωρίζουμε.

The Fuxi star map is over 6,000 years old,

Ο αστρικός χάρτης του Fuxi μετρά πάνω από 6.000 χρόνια

and it's from a neolithic tomb in ancient China.

και είναι από έναν νεολιθικό τάφο στην αρχαία Κίνα.

And that little pile of clamshells

Και αυτή η στοίβα από όστρακα

underneath the dead guy's foot in the middle --

κάτω από το πόδι του νεκρού άνδρα, στη μέση --

that's supposed to be the Big Dipper.

θεωρείται πως είναι η Μεγάλη Άρκτος.

Maybe.

Ίσως.

The Nebra disk is uncontroversial.

Ο Δίσκος της Νέμπρα είναι αδιαμφισβήτητος.

You don't have to be an astronomer to know that you're looking at the Moon phases

Δεν χρειάζεται να είσαι αστρονόμος για να καταλάβεις

ότι κοιτάς τις φάσεις τις Σελήνης ή την έκλειψη του Ήλιου.

or the Sun in eclipse.

And that little group of seven stars, that's the Pleiades, the Seven Sisters.

Και αυτή η μικρή ομάδα αστέρων είναι οι Πλειάδες, οι Εφτά Αδελφές.

But in any case, the point is clear:

Όπως και να έχει, το ζήτημα είναι ξεκάθαρο:

astronomers have been mapping the sky for a long time.

Οι αστρονόμοι προσπαθούν χρόνια τώρα να χαρτογραφήσουν τον ουρανό.

Why?

Γιατί;

It's our calling card as a species in the galaxy

Είναι στη φύση μας ως όντα του γαλαξία

to figure things out.

να ανακαλύπτουμε τα πάντα.

We know our planet,

Γνωρίζουμε τον πλανήτη μας,

we cure our diseases,

γιατρεύουμε τις ασθένειες μας,

we cook our food,

μαγειρεύουμε το φαγητό μας,

we leave our planet.

φεύγουμε από τον πλανήτη μας.

But it's not easy.

Αλλά, δεν είναι εύκολο.

Understanding the universe is battle.

Η κατανόηση του σύμπαντος είναι αγώνας.

It is unrelenting, it is time-varying,

Είναι αδιάκοπος, μεταβάλλεται συνεχώς μέσα στα χρόνια,

and it is one we are all in together.

και είμαστε όλοι σε αυτό.

It is a battle in the darkness against the darkness.

Είναι ένας αγώνας που γίνεται στο σκοτάδι ενάντια στο ίδιο το σκοτάδι.

Which is why Orion has weapons.

Γι' αυτό, ο Ωρίωνας διαθέτει όπλα.

In any case, if you're going to engage in this battle,

Όπως και να 'χει, προτού πάρετε μέρος σε αυτόν τον αγώνα,

you need to know the battlefield.

πρέπει να μάθετε το πεδίο μάχης.

So at its core,

Στο επίκεντρο, λοιπόν

mapping the sky involves three essential elements.

η χαρτογράφηση αυτή διέπεται από τρία βασικά στοιχεία.

You've got objects that are giving off light,

Έχετε αντικείμενα που εκλύουν φως,

you've got telescopes that are collecting that light,

έχετε τηλεσκόπια που συλλέγουν αυτό το φως,

and you've got instruments

και έχετε όργανα

that are helping you understand what that light is.

που σας βοηθούν να κατανοήσετε τι είναι αυτό το φως.

Many of you have mapped the Moon phases over time

Πολλοί από εσάς έχετε καταγράψει τις διάφορες φάσεις της Σελήνης

with your eyes, your eyes being your more basic telescope.

με τα μάτια σας, το βασικότερο τηλεσκόπιο που υπάρχει.

And you've understood what that means with your brains,

Και τις κατανοήσατε μέσω τους εγκεφάλους σας

your brains being one of your more basic instruments.

ένα από τα πιο βασικά όργανα.

Now, if you and a buddy get together,

Αν εσείς και κάποιος φίλος μαζευόσασταν

you would spend over 30 years,

θα περνούσατε μαζί τα επόμενα 30 χρόνια περίπου,

you would map 1,000 stars extremely precisely.

θα καταγράφατε χιλιάδες αστέρια με τεράστια ακρίβεια.

You would move the front line to the battle.

Έτσι, θα βρισκόσασταν στις επάλξεις της μάχης.

And that's what Tycho Brahe and his buddy, or his assistant, really,

Αυτό ακριβώς έκαναν ο Τύχο Μπράχε και ο φίλος του,

ή πιο σωστά ο βοηθός του, Γιοχάνες Κέπλερ, κάπου στο 1600.

Johannes Kepler did back in the 1600s.

And they moved the line,

Και έγραψαν ιστορία,

figured out how planets worked,

ανακάλυψαν πώς λειτουργούσαν οι πλανήτες.

how they moved around the Sun.

πώς περιστρέφονταν γύρω από τον ήλιο.

But it wasn't until about 100 years ago

Κι όμως, ήταν πριν από 100 χρόνια περίπου

that we realized

που αντιληφθήκαμε

it's a big universe.

ότι είναι ένα μεγάλο σύμπαν.

It seems like the universe is just infinite, which it is,

Φαίνεται να εκτείνεται στο άπειρο, κάτι που ισχύει,

but the observable universe is finite.

αλλά, το μέρος του που μπορούμε να παρατηρήσουμε έχει όρια.

Which means we can win the battle.

Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να κερδίσουμε τη μάχη.

But if you're going to map the universe,

Αλλά αν επιχειρούσατε να χαρτογραφήσετε το σύμπαν

you're not going to do it with one or two of your besties.

δεν θα το κάνατε απλώς με τη βοήθεια των κολλητών σας.

Mapping the universe takes an army,

Η χαρτογράφηση του σύμπαντος απαιτεί μια στρατιά

an army of curious, creative, craftspeople

με ανθρώπους περίεργους, δημιουργικούς, τεχνίτες

who, working together, can accomplish the extraordinary.

οι οποίοι με συλλογική προσπάθεια μπορούν να πετύχουν το ακατόρθωτο.

I lead this army of creatives,

Ηγούμαι αυτής της στρατιάς δημιουργών,

in the fifth generation of the Sloan Digital Sky Survey, SDSS.

στην πέμπτη πλέον γενιά της Ψηφιακής Έρευνας Ουρανού Sloan ή SDSS.

And this is how astronomers have managed to shepherd individual curiosity

Κι έτσι οι αστρονόμοι κατάφεραν να διατηρήσουν την περιέργειά τους

through its industrial age,

μέσα στην εποχή της βιομηχανοποίησης,

preserving the individual ability to make discoveries

διατηρώντας την ικανότητά τους να κάνουν ανακαλύψεις

but putting into place mega machinery to truly advance the frontier.

αλλά με τη χρήση υπερ-εργαλείων για να ξεπεράσουν τα όρια.

In SDSS, we divide the sky into three mappers:

Στην SDSS χωρίζουμε τον ουρανό σε τρεις χαρτογράφους:

one for the stars, one for the black holes

ένας αναλαμβάνει τα άστρα, ένας άλλος τις μαύρες τρύπες

and one for the galaxies.

και ένας τους γαλαξίες.

My survey has two hemispheres,

Η έρευνά μου αποτελείται από δύο ημισφαίρια

five telescopes, or 11, depending on how you count,

πέντε ή 11 τηλεσκόπια, ανάλογα με το πώς θα τα μετρήσεις,

10 spectrographs

10 φασματογράφους

and millions of objects.

και εκατομμύρια αντικείμενα.

It's a monster.

Είναι γιγαντιαία.

So let's go through the mappers.

Ας περάσουμε στους χαρτογράφους.

The Milky Way galaxy has 250 billion plus or minus a few hundred billion stars.

Ο Γαλαξίας έχει περίπου 250 δισεκατομμύρια αστέρια

συν ή μείον μερικά εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρια.

That is not a number that you hold in your head.

Αυτός δεν είναι ένας αριθμός που κρατάς στο μυαλό σου.

That is a number that doesn't make practical sense

Είναι ένας αριθμός που δεν βγάζει καν νόημα

to pretty much anybody.

σε σχεδόν κανένα.

You never get 250 billion jelly beans in your hand. You know?

Δεν θα τύχει να έχεις ποτέ

250 δισεκατομμύρια ζελεδάκια στα χέρια σου, έτσι;

We're nowhere near mapping all of those stars yet.

Έχουμε πολύ δρόμο μέχρι να χαρτογραφήσουμε όλα τα άστρα.

So we have to choose the most interesting ones.

Επομένως, πρέπει να διαλέξουμε τα πιο ενδιαφέροντα.

In SDSS-V, we're mapping six million stars

Στην SDSS-V σκοπός μας είναι να χαρτογραφήσουμε έξι εκατομμύρια αστέρια

όπου πιστεύουμε ότι μπορούμε να υπολογίσουμε την ηλικία τους.

where we think we can measure their age.

Because if you can measure the age of a star,

Επειδή αν μετρήσουμε την ηλικία ενός άστρου

that's like having six million clocks spread all throughout the Milky Way.

έτσι θα έχουμε στη διάθεση μας έξι εκατομμύρια ρολόγια

διασκορπισμένα στον Γαλαξία.

And with that information,

Και μέσω αυτής της πληροφορίας, μπορούμε να ξετυλίξουμε την ιστορία

we can unravel the history and fossil record of our galaxy

και το ορυκτό ιστορικό του Γαλαξία μας.

and learn how it formed.

και να μάθουμε πώς πήρε μορφή.

I'm just going to cut right to the chase here.

Εδώ θα μπω κατευθείαν στο ψητό.

Black holes are among the most perplexing objects in the universe.

Οι μαύρες τρύπες συγκαταλέγονται στα πιο μυστήρια αντικείμενα του σύμπαντός μας.

Why?

Γιατί;

Because they are literally just math incarnate, in a physical form,

Επειδή αποτελούν μια ενσάρκωση μαθηματικών σε φυσική μορφή,

that we barely understand.

που με το ζόρι καταλαβαίνουμε.

It's like the number zero being animated and walking around the corridors here.

Είναι σαν να κυκλοφορεί εδώ γύρω ένα τρισδιάστατο μηδενικό

περπατώντας ανάμεσα στους διαδρόμους.

That would be super weird.

Θα ήταν πάρα πολύ περίεργο, αλλά αυτό είναι περισσότερο.

These are weirder.

And it's not just like a basketball

Δεν είναι καν σαν μπάλα του μπάσκετ

that you smoosh down into a little point and it's super dense and that's weird.

που φαίνεται πολύ περίεργη όταν την ξεφουσκώνεις.

No, smooshed basketballs have a surface.

Όχι, οι ξεφουσκωμένες μπάλες έχουν μια επιφάνεια.

These things don't have surfaces, and we know that now.

Αυτά τα πράγματα δεν έχουν επιφάνειες και το ξέρουμε αυτό τώρα.

Because we've seen it.

Επειδή το έχουμε δει.

Or the lack of it.

Ή την έλλειψή του.

What's really interesting about black holes

Το πολύ ενδιαφέρον με τις μαύρες τρύπες

is that we can learn a lot about them by studying the material

είναι ότι μπορούμε να μάθουμε πολλά, μαθαίνοντας από το υλικό,

just as it passes through that point of no information return.

καθώς περνούν από το σημείο που οι πληροφορίες δεν γυρίζουν πίσω.

Because at that point,

Γιατί σε αυτό το σημείο,

it's emitting lots of X-rays and optical and UV and radio waves.

εκπέμπει πολλές ακτίνες Χ και οπτική και υπεριώδη ακτινοβολία και ραδιοκύματα.

We can actually learn how these objects grow.

Μπορούμε να μάθουμε πώς αυτά τα αντικείμενα καλλιεργούνται.

And in SDSS, we're looking at over half a million supermassive black holes,

Και στην SDSS,

εξετάζουμε πάνω από μισό εκατομμύριο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες

to try to understand how they formed.

για να κατανοήσουμε πώς δημιουργήθηκαν.

Like I said,

Όπως ανέφερα, ζούμε στον Γαλαξία, είστε εξοικειωμένοι με αυτό.

we live in the Milky Way, you guys are all familiar with that.

The Milky Way is a completely average galaxy.

Ο Γαλαξίας είναι ένας εντελώς συνηθισμένος γαλαξίας.

Nothing funny going on.

Δεν συμβαίνει τίποτα περίεργο σ' αυτόν.

But it's ours, which is great.

Αλλά είναι δικός μας, που είναι υπέροχο.

We think that the Milky Way, and all the Milky Ways,

Πιστεύουμε πως ο Γαλαξίας αλλά και όλοι οι υπόλοιποι γαλαξίες

have this really disturbing past

έχουν ένα πολύ δυσάρεστο παρελθόν

of literally blowing themselves apart.

στο οποίο κυριολεκτικά αυτό-ανατινάχτηκαν.

It's like every average guy you know

Όπως όταν κάποιος γνωστός σας, συνηθισμένος τύπος,

has a history as a punk rock teenager.

υπήρξε παλιά πανκ ροκάς έφηβος.

That's very bizarre.

Αυτό είναι πολύ παράξενο.

Stars are blowing up in these systems,

Τα άστρα εκρήγνυται σε αυτά τα συστήματα,

black holes are growing at their centers

σχηματίζουν μαύρες τρύπες στα κέντρα τους

and emitting a tremendous amount of energy.

απελευθερώνοντας έτσι τεράστιες ποσότητες ενέργειας.

How does that happen, how does this transformation happen?

Πώς συμβαίνει αυτό; Πώς γίνεται αυτή η μετάλλαξη;

And at SDSS, we're going to the bellies of the beast

Στην SDSS μπαίνουμε στο στόμα του λύκου

and zooming way in,

και εστιάζουμε εκεί μέσα

to look at these processes where they are occurring

για να δούμε τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα

in order to understand how Sid Vicious grows up into Ward Cleaver.

ώστε να καταλάβουμε

πώς ο Σιντ Βίσιους μεγαλώνοντας μετατρέπεται σε Γουόρντ Κλίβερ.

My arsenal.

Το οπλοστάσιό μου.

These are my two big telescopes.

Αυτά είναι τα δύο μεγάλα τηλεσκόπιά μου.

The Apache Point Observatory hosts the Sloan telescope in New Mexico,

Το τηλεσκόπιο Sloan φιλοξενείται στο παρατηρητήριο Apache στο Νέο Μεξικό,

and the Las Campanas Observatory in Chile

και το παρατηρητήριο Las Campanas στη Χιλή

hosts the two-and-a-half-meter telescope, the du Pont.

φιλοξενεί ένα τηλεσκόπιο μήκους δυόμιση μέτρων, το du Pont.

Two and a half meters is the size of our mirror,

Δυόμιση μέτρα είναι το μέγεθος του καθρέπτη μας,

which was huge for Tycho and Kepler.

που ήταν τεράστιο για τους Τύχο και Κέπλερ,

But it's actually not so big today.

αλλά δεν είναι πλέον τόσο μεγάλο.

There are way bigger telescopes out there.

Υπάρχουν πολύ μεγαλύτερα τηλεσκόπια, εκεί έξω.

But in SDSS we use new instruments on these old telescopes

Αλλά στην SDSS χρησιμοποιούμε νέα όργανα στα παλιά τηλεσκόπια

to make them interesting.

για να τους προσδώσουμε ενδιαφέρον.

We capture light from all of those objects into our aperture,

Αιχμαλωτίζουμε φως απ' όλα τα αντικείμενα στο διάφραγμά μας,

and that light is then focused at the focal plane,

και αυτό το φως εστιάζεται στην εστιακή απόσταση,

όπου τα οργανά μας επεξεργάζονται αυτό το φως.

where our instruments sit and process that light.

What's new in SDSS-V

Το καινοτόμο στην SDSS-V

is that we're making the focal plane entirely robotic.

είναι ότι κάνουμε την εστιακή απόσταση,

πλήρως ρομποτικά.

That's right: robots.

Ακριβώς αυτό: ρομπότ.

(Laughter)

(Γέλια)

So I'm going to show them to you,

Θα σας τα δείξω, λοιπόν,

but they're fierce and terrifying,

αλλά είναι άγρια και τρομακτικά,

and I want you all to just take a breath.

και θέλω όλοι να πάρετε μια ανάσα.

(Exhales) Trigger warning.

(Εκπνέει) Ακολουθούν σκληρές εικόνες.

And with no apologies to all the Blade Runners among you,

Και χωρίς να απολογηθώ στους οπαδούς του Blade Runner που είναι παρόντες

here they are.

σας τα παρουσιάζω.

(Laughter)

(Γέλια)

I have 1,000 of these,

Έχω 1.000 τέτοια,

500 in the focal plane of each telescope in each hemisphere.

500 στην εστιακή απόσταση κάθε τηλεσκοπίου, σε κάθε ημισφαίριο.

And this is how they move on the sky.

Και με τον εξής τρόπο προχωρούν στον ουρανό.

So these are our objects and a star field,

Αυτά είναι τα αντικείμενά μας και ένα αστρικό πεδίο,

so you've got stars, galaxies, black holes.

οπότε έχουμε άστρα, γαλαξίες, μαύρες τρύπες.

And our robots move to those objects as we pass over them

Και τα ρομπότ μας προχωρούν σε αυτά τα αντικείμενα

καθώς εμείς περνάμε από πάνω τους με σκοπό να αιχμαλωτίσουμε το φως

in order to capture the light

from those stars and galaxies and black holes, and yes,

από αυτά τα άστρα και γαλαξίες και μαύρες τρύπες, και ναι,

it is weird to capture black hole light,

είναι παράξενο να αιχμαλωτίσετε φως από μαύρες τρύπες,

but we've already gone over that black holes are weird.

αλλά εξηγήσαμε ήδη ότι οι μαύρες τρύπες είναι παράξενες.

One more thing.

Και κάτι ακόμα.

Stars are exploding all the time,

Τα άστρα εκρήγνυνται όλη την ώρα,

like this one did back in 1987 in our cosmic backyard.

όπως αυτό εδώ το άστρο το οποίο εξερράγη το 1987 στην κοσμική μας αυλή.

Black holes are growing all the time.

Οι μαύρες τρύπες διογκώνονται συνεχώς.

There is a new sky every night.

Υπάρχει ένας νέος ουρανός κάθε βράδυ.

Which means we can't just map the sky one time.

Που σημαίνει ότι δεν μπορούμε να τον χαρτογραφήσουμε μια κι έξω.

We have to map the sky multiple times.

Πρέπει να χαρτογραφήσουμε τον ουρανό πολλές φορές.

So in SDSS-V, we're going back to each part of the sky multiple times

Γι' αυτό, στην SDSS επιστρέφουμε στα ίδια σημεία επανειλημμένα

για να δούμε πώς αλλάζουν αυτά τα αντικείμενα

in order to see how these objects change over time.

με την πάροδο του χρόνου.

Because those changes in time encode the physics,

Επειδή αυτές οι αλλαγές με την πάροδο του χρόνου αποκρυπτογραφούν τη φυσική

and they encode how these objects are growing and changing.

αλλά και το πώς αυτά τα αντικείμενα αναπτύσσονται και αλλάζουν.

Mow the sky.

Ξεκοκαλίζουμε τον ουρανό.

OK, let me just recap.

Εντάξει, ας ανακεφαλαιώσω.

Global survey, two hemispheres,

Παγκόσμια έρευνα, δύο ημισφαίρια,

five telescopes, 10 spectrographs, millions of objects, mow the sky,

πέντε τηλεσκόπια, δέκα φασματογράφοι,

εκατομμύρια αντικείμενα, ξεκοκαλίζουμε τον ουρανό

creative army, robots, yeah.

δημιουργική στρατιά, ρομπότ, ναι.

So you're thinking, "Wow.

Μάλλον θα σκέφτεστε «Ουάου.

She must have this industrial machine going,

Πρέπει να συντονίζει αυτήν την βιομηχανική μηχανή,

no room for the individual, curious, lone wolf genius," right?

δεν υπάρχει χώρος για μεμονωμένους, περίεργους μοναχικούς ιδιοφυείς λύκους;»

And you'd be 100 percent wrong.

Αλλά κάνετε τεράστιο λάθος.

Meet Hanny's Voorwerp.

Υποδεχθείτε το Αντικείμενο της Χάνι.

Hanny van Arkel was a Dutch schoolteacher

Η Χάνι φαν Άρκελ είναι μια Ολλανδή δασκάλα

who was analyzing the public versions of the SDSS data,

που ανέλυε τις δημόσιες εκδόσεις των δεδομένων της SDSS

when she found this incredibly rare type of object,

όταν ανακάλυψε αυτό το πραγματικά σπάνιο τύπο αντικειμένου,

which is now a subject of major study.

που πλέον αποτελεί αντικείμενο μεγάλης έρευνας.

She was able to do this

Και το κατάφερε αυτό

because SDSS, since its beginning and by mandate from the Sloan Foundation,

επειδή η SDSS από την αρχή μετά από εντολή του Ιδρύματος Sloan

has made its data both publicly available

έθεσε τα δεδομένα δημόσια διαθέσιμα

and usable to a broad range of audiences.

και αξιοποιήσιμα από ένα ευρύ φάσμα κοινού.

She's a citizen -- yeah, clap for that.

Είναι μια πολίτης -- ναι χειροκροτήστε για αυτό.

Clap for that.

Χειροκροτήστε για αυτό.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Η Χάνι είναι μια επιστήμονας πολίτης, ή όπως μου αρέσει να τους αποκαλώ,

Hanny is a citizen scientist,

or as I like to call them,

"citizen warriors."

«αστικοί μαχητές».

And she shows that you don't have to be a fancy astrophysicist to participate.

Και αποδεικνύει ότι δεν χρειάζεται να είσαι αστροφυσικός για να συμμετέχεις.

You just have to be curious.

Αρκεί να σε διακατέχει η περιέργια.

A few years ago,

Πριν από κάποια χρόνια

my four-year-old asked, "Can moons have moons?"

ο τετράχρονος γιος μου με ρώτησε, «Το φεγγάρι μπορεί να έχει φεγγάρια;»

And I set about to answer this question

Έτσι, το έβαλα σκοπό να βρω την απάντηση,

because even though many four-year-olds over all of time

επειδή αν και πολλά τετράχρονα μέσα στην πάροδο του χρόνου

have probably asked this question,

έχουν μάλλον κάνει την ίδια ερώτηση,

many experts, including myself, didn't know the answer.

πολλοί ειδικοί, όπως κι εγώ, δεν γνώριζαν την απάντηση.

These are the moons in our solar system that can host hypothetical submoons.

Αυτά εδώ είναι τα φεγγάρια που μπορούν υποθετικά να φιλοξενήσουν υπο-φεγγάρια.

And that just goes to show you that there are so many basic questions

Και το αναφέρω για να σας δείξω πως υπάρχουν τόσα πολλά βασικά ερωτήματα

left to be understood.

που μένουν να κατανοηθούν.

And this brings me to the most important point about SDSS.

Και αυτό με φέρνει στο πιο σημαντικό σημείο για την SDSS.

Because, yeah, the stars, the galaxies, the black holes, the robots --

Επειδή τα άστρα, οι γαλαξίες οι μαύρες τρύπες, τα ρομπότ --

that's all super cool.

όλα αυτά είναι όντως τέλεια.

But the coolest thing of all

Αλλά το πιο ωραίο από όλα

is that eensy-weensy creatures on a rubble pile

είναι ότι αυτά τα μικροσκοπικά πλάσματα σε μια μάζα από μπάζα

around a totally average star in a totally average galaxy

γύρω από ένα συνηθισμένο άστρο σε έναν συνηθισμένο γαλαξία

can win the battle to understand their world.

μπορούν να κερδίσουν τη μάχη για να καταλάβουμε τον κόσμο.

Every dot in this video is a galaxy.

Κάθε κουκκίδα σ' αυτό το βίντεο είναι και ένας γαλαξίας.

Every dot.

Κάθε κουκκίδα.

(Cheers) (Applause)

(Επευφημίες) (Χειροκρότημα)

I'm showing here the number of galaxies

Δείχνω εδώ τον αριθμό των γαλαξίων

that astronomers have mapped in large surveys since about 1980.

που έχουν χαρτογραφήσει οι αστρονόμοι από το 1980.

You can see SDSS kick in around Y2K.

Βλέπετε τη συνεισφορά της SDSS περίπου από το 2000.

If we stay on this line,

Αν συνεχίσουμε με αυτόν τον ρυθμό

we will map every large galaxy in the observable universe by 2060.

θα χαρτογραφήσουμε κάθε γαλαξία του παρατηρήσιμου σύμπαντος έως το 2060.

Think about that.

Σκεφτείτε το.

Think about it: we've gone from arranging clamshells

Σκεφτείτε το: βρεθήκαμε από το να ταξινομούμε όστρακα

to general relativity to SDSS in a few thousand years --

στη θεωρία της σχετικότητας και στην SDSS σε λίγα χιλιάδες χρόνια --

and if we hang on 40 more,

και αν αντέξουμε άλλα 40 ακόμα χρόνια,

we can map all the galaxies.

μπορούμε να χαρτογραφήσουμε όλους τους γαλαξίες.

But we have to stay on the line.

Αλλά πρέπει να μείνουμε προσηλωμένοι.

Will that be our choice?

Θα είναι δική μας επιλογή;

There are dark forces in this world

Υπάρχουν σκοτεινές δυνάμεις στον κόσμο αυτό,

that will rob our entire species of our right to understand our universe.

που θα στερήσουν από όλα τα είδη μας το δικαίωμα να κατανοήσουμε το σύμπαν μας.

Don't be afraid of the dark.

Μην φοβάστε το σκοτάδι.

Fight back.

Αντισταθείτε.

Join us.

Ελάτε μαζί μας.

Thank you.

Σας ευχαριστώ

(Applause)

(Χειροκρότημα)