Matthew Mazzotta: Playful, wondrous public spaces built for community and possibility | TED Fellows

Translator: bryar murshid Reviewer: Daban Q. Jaff

[SHAPE YOUR FUTURE]

[شێوه‌ی داهاتووت بكێشه‌]

For me, public space is political.

بەلای منەوە، بۆشایی گشتی بریتیە لە سیاسەت.

I work with communities around the world,

من لەگەڵ کۆمەڵگاکان کار دەکەم لە سەرتاسەری جیهان،

and as we know, every community has problems.

وەک دەزانین هەموو کۆمەڵگایەک کێشەی هەیە.

Some of these problems are solved through the ballot box

هەندێک لەو کێشانە چارەسەر دەکرێن لە ڕێگەی سندوقی دەنگدانەوە، یان لە

or city hall meetings

ڕێگەی کۆبوونەوەی هۆڵی شارەوە،

or community efforts, like bike lanes and potholes and school budgets.

یان هەوڵەکانی کۆمەڵگا، وەک هێڵی پاسکیل و کۆسپی ڕێگاکان و بودجەی قوتابخانە.

But some problems are beyond the reach of these structures,

بەڵام هەندێک کێشە بەدەرن لە گەیشتن بەم پێکهاتانە.

like food deserts,

وەک قەیرانی خۆراک،

community well-being

باشبوونی کۆمەڵگا،

and the loss of cultural identity.

لەدەستدانی ناسنامەی کلتوری.

These problems cannot be solved with the existing tool sets.

ئەو کێشانە چارەسەر ناکرێن لەگەڵ ئەم کۆمەڵە ئامرازانه‌ی بەردەستە.

I believe that public space is the most potent place to discuss these issues,

باوەڕم وایە کە بۆشایی گشتی کاریگەرترین شوێنە بۆ باسکردنی ئەم کێشانە،

because it contains the richest diversity of perspectives.

چونکە هەمەجۆرترین خاوەن سامانە بەرچاوەکان لەخۆ دەگرێت.

And that's what makes it so powerful.

ئەمە ئەو شتەیە کە زۆر بەهێزی دەکات.

The existing parks, town squares and sidewalks are not enough, though,

لە ئێستادا باخچەکان، شوێنی کۆبونەوەی شارۆچکەکان و شۆستەکان بەس نین،

which is why I'm interested in creating a new type of public space,

بۆیە حەزم لە دروست کردنی جۆرێکی نوێیە لە بۆشایی گشتی،

one that's built by the community and designed specifically for their needs.

ئەوەی لەلایەن کۆمەڵگاوە دروست کراوە و بە تایبەتی بۆ پێداویستییەکانیان دیزاین کراوە.

I start by listening

بە گوێگرتن دەست پێ دەکەم،

and by setting up actual outdoor living rooms,

بە دروست کردنی هۆڵێکی ڕاستی لە دەرەوە،

complete with couches, tables, chairs, rugs and lamps,

کە تەواو کرابێت بە قەنەفە، مێز، کورسی، حەسیر و چرا،

as a way of holding meetings to learn about the issues

وەک ڕێگەیەک بۆ ئەنجامدانی کۆبوونەوەکان بۆ زانیاری دەربارەی کێشەکان

directly from the community.

ڕاستەوخۆ لە کۆمەڵگاکەوە.

I use this technique to capture the voices and ideas of people

من ئەم تەکنیکە بەکاردەهێنم بۆ گرتنی دەنگ و بیرۆکەی خەڵک،

that might not have time or feel comfortable in more formal meetings.

کە ڕەنگە کاتی نەبێت یان هەست بە ئاسوودەیی نەکات لە زۆربەی کۆبوونەوە فەرمیەکان.

So why get someone to sit in a love seat in the middle of the street?

کەواتە بۆچی کەسێک لەسەر کورسییەکی خۆشەویستی لەناوەڕاستی شەقامدا دابنیشێت؟

In York, Alabama, the residents bear witness

لە یۆرک، ئەلاباما، دانیشتوان شایەت حاڵن

to the abandoned houses that cover the town,

بۆ خانووە چۆڵکراوەکان کە شارۆچکەکەیان داپۆشیوە،

which are a constant reminder of the white flight that took place

کە بیرخەرەوەیەکی بەردەوامن لە گەشتە سپیەکە کە ڕوویدا

after segregation ended,

پاش كۆتایی هاتنی ڕه‌گه‌ز په‌رستی،

when white homeowners left the area and let their houses fall into disrepair.

کاتێک خاوەن خانوە سپی پێستەکان ناوچەکەیان جێهێشت و ماڵەکانیان جێ هێشت بۆ وێران بوون،

Teaming up with the people of York,

یەکگرتنیان کرد لەگەڵ خەڵکی شاری یۆڕک،

we transformed an iconic, pink-sided, blighted property in the middle of town

ئێمە گۆڕینێکمان کرد لە ئایکۆنەکان، لایەنە پەمەیەکان، بۆ موڵکێکی هیوا بڕاو لە ناوەندی

into a new house, called "Open House."

شارۆچکەکە، بۆ ناو خانویەکی نوێ، کە پێی دەوترێت” خانوی کراوە”

However, this house has a secret.

هەرچۆنێک بێت، ئەم خانووە نهێنییەکی هەیە.

It physically transforms into a 100-seat open-air theater for plays, movies, music

بەشێوەیەکی کرداریانە دەگۆڕێت بۆ 100 کورسی شانۆی هەوای کراوە بۆ فیلم، مۆسیقا

or whatever the community would like to experience.

یان هەرچییەک بێت کۆمەڵگا حەز بکات ئەزموونی بکات.

And when it folds back up into the shape of a house,

کاتێک دەپێچرێتەوە بۆ شێوەی ماڵێک،

the image of the reclaimed pink siding reminds people of the past.

وێنەکە رێگا پەمەیەکەی ڕابردوو بیر خەڵک دەهێنێتەوە.

After its opening, the mayor saw the potential in Open House

دوای کرانەوەکەی، سەرۆکی شارەوانی شتە شاراوەکەی لە خانووە کراوەکە بینی

and held the next town hall meeting there.

کۆبوونەوەی هۆڵی داهاتووی شارەکەی لەوێ ئەنجامدا.

The excitement of this unique gathering space brought new energy

جۆش و خرۆشی ئەم کۆکردنەوە بێوێنەیە بۆشاییەکی وزەی نوێی هێنایە کایەوە

and gave a fresh viewpoint to collectively discuss the future of the town.

وە تێڕوانینێکی تازەی دا بۆ ئەوەی بە کۆمەڵ باس لە داهاتووی شارۆچکەکە بکەن.

In Cambridge, Massachusetts,

لە کەیمبرج، ماسەچیستس،

to highlight the issues of energy, waste and climate change,

بۆ تیشک خستنە سەر کێشەکانی وزە، بەفیڕۆدان و گۆڕانی کەش و هەوا،

we replaced a garbage can in a park with an anaerobic digester

ئێمە زبڵێکمان گۆڕی بۆ هەرسکراوێکی پوختەکراو لە پارکێکدا

to transform dog waste into usable methane gas.

بۆ گۆڕینی پاشەڕۆی سەگ بۆ گازی میسانی بەکارهێنراو.

Burning this methane lights the park

سوتاندنی ئەم میسانە پارکەکە ڕووناک دەکاتەوە

and reduces greenhouse gases.

گازت خانووە پلاستیکیەکان کەم دەکاتەوە.

By slightly changing an everyday experience in public space,

بەکەمێک گۆڕانکاری لە ئەزموونی ڕۆژانە لە بۆشایی گشتیدا،

the Park Spark Project provokes neighbors to have conversations

پرۆژەی باخچەی سپارک هانی دراوسێکانیان دەدات بۆ ئەوەی گفتوگۆ بکەن

about the natural and built systems around them

سەبارەت بە سروشت و دروستکردنی سیستەمەکان لە دەوروبەریان

and their connection to the environment.

و پەیوەندیان بە ژینگەوە.

In Lyons, Nebraska, residents spoke about the loss of social life

لە لایه‌نس، نبراسکا، دانیشتوان باسیان لە دەستدانی ژیانی کۆمەڵایەتیان کرد،

as downtown storefronts began to shutter their doors,

کاتێک کە کۆگاکانی ناوەڕاستی شار دەستیان کرد بۆ داخستنی دەرگاکانیان،

a result of the slow violence of disinvestment,

ئەنجامی بێ هیوا بوون لە توند و تیژیە هێواشەکە،

which has left many rural downtowns empty.

کە بووە هۆی چۆڵکردنی زۆربەی لادێیەکانی ناوشاری.

To address this loss of human connection,

بۆ چارەسەرکردنی لەدەستدانی ئەم پەیوەندیە مرۆییە،

we used an abandoned storefront to turn Main Street into a movie theater.

ئێمە فرۆشگایەکی چۆڵکراومان بەکارهێنا بۆ گۆڕینی شەقامی سەرەکی بۆ شانۆیەکی فیلم.

The storefront wall is modified with hydraulics

دیواری فرۆشگاکە پەیوەست کراوە لەگەڵ هایدرۆلیک

so that the awning and false front fold down over the sidewalk

بۆ ئەوەی ئەو بەرە هەڵواسراوە بپێچنەوە بۆ خوارەوە بەسەر شۆستەکەدا

with the push of a button,

لەگەڵ پاڵنانی بۆ خوارەوە

providing seating for 100.

بۆ دابینکردنی ١٠٠ جێگای دانیشتن.

As the community came together to build a storefront theater,

کە کۆمەڵەکە کۆبووەوە بۆ دروستکردنی شانۆیەک لە کۆگایەک,

an eccentric postman who makes sci-fi movies starring his cat

پۆستەکەرێکی نانۆ کە لە فیلمی Sci-fi ڕۆڵی بە پشیلەکەی دا،

proposed to make a documentary for the debut.

بۆ یەکەم جار پێشنیاری کرد بۆ دروستکردنی دۆکیومێنتاری.

And so that summer, we turned downtown into a movie set

بۆیە ئەم هاوینە، بەناو شارۆچەکەکەدا گەڕاین بۆ دروست کردنی فیلمێک،

and the townspeople into actors

بەکارهێنانی خەڵکی شارەکەش وەک ئەکتەرەکان،

to create the movie "Decades," a history of Lyons downtown

بۆ دروستکردنی فیلمی ” decades”، مێژووێک لە شاری لیۆنس

from its founding to the present moment.

لە کاتی دامەزراندنییەوە تا ئێستا.

On opening night, the main street,

لە شەوی کردنەوەکەدا، لە شەقامی سەرەکی،

which is usually empty after dark,

کە زۆربەی کات بەتاڵە له‌ دوای تاریک بوونه‌وه‌،

filled with people to watch the story of their town,

ئێستا پڕە لە خەڵک بۆ سەیرکردنی چیرۆکی شارەکەیان،

leaving locals to question:

بە جێ هێشتنی پرسیارە خۆجێیەکان:

How will we write the next chapter of Lyons?

چۆن بەشی دواتری لایه‌نس بنوسین؟

Well, the next chapter started with a series of movie screenings,

باشە، بەشی داهاتوو دەستی پێکرد لەگەڵ زنجیرەیەک نمایشکردنی فیلم،

public events and international musicians,

بۆنە گشتیەکان و مۆزیقا ژەنە نێودەوڵەتیەکان،

as well as a low-budget film community that has blossomed in Lyons,

هەروەها کەمی بودجەی فیلمەکە لە کۆمەڵگاکەدا رەنگی دایەوە لە لیۆنس،

bringing in people from all over the world

هێنانی خەڵک لە هەموو جیهانەوە،

and a permanent art gallery that has opened next door.

هۆڵێکی شانۆیی هونەری هەمیشەی کە دەرگایەکی تری بەڕووی هونەردا کردەوە.

My work harnesses the power of the built environment

کارەکەم بەستەوە بە هێزی بنیاتنانی ژینگەوە،

to focus on issues that communities and local governments

بۆ تیشک خستنە سەر ئەو کێشانەی لە کۆمەڵگاکان و حکومەتە خۆجێیەکان هەن،

have failed to address themselves,

شكستیان هێنا له‌ به‌هه‌ند وه‌رگرتنی خۆیان،

by creating projects so custom fit

بە دروست کردنی پرۆژە زۆر گونجاوەکان،

that the community naturally makes it their own.

کۆمەڵگاکە بە سروشتیانە دەبێتە موڵکی خۆیان.

When people from all walks of life have a shared experience in these spaces,

کاتێک خەڵک لە هەموو لایەنەکانی ژیانەوە ئەزموونێکی هاوبەشیان هەیە لەم بۆشاییانەدا،

it can lead to a paradigm shift in how we see our home,

ئەوە دەتوانێت ببێتە هۆی گۆڕینێکی نمونەیی لە چۆنییەتی بینینی ماڵەکانمان،

our community and the world.

کۆمەڵگاکەمان و جیهانیش.

For me, public space is political

بەلای منەوە، بۆشایی گشتی بریتیە لە سیاسەتکردن،

and becomes powerful when it sparks people's imagination to envision

ئەمە بەهێز تر دەبێت کاتێک خەیاڵی خەڵک دەدرەوشێنێتەوە بۆ وێنا کردنی

a new future.

داهاتوویەکی نوێ.

And although every place I've worked is unique,

هەرچەندە هەموو شوێنێک کە کارم کردووە لێی بێوێنەبوون،

it all boils down to one thing:

هەموو کۆدەبێتەوە لە یەک شتدا:

if people can sit together, they can dream together.

ئەگەر خەڵک بتوانن پێکەوە دابنیشن، دەتوانن پێکەوە خەون ببینن.

Thank you.

سوپاس.