The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli

Translator: An Nguyễn Reviewer: Thi Bui

Chim cánh cụt, từ lâu, đã chiếm được trí tưởng tượng và trái tim

Penguins have long captured

the imagination and the hearts

of people the world over.

của người dân toàn thế giới.

But while popular culture

Nếu như văn hóa đại chúng miêu tả chúng

depicts them as clumsy, adorable birds

như loài chim vụng về, đáng yêu với dân số nhiều vô hạn,

with endlessly abundant populations,

the truth is that penguins are exceedingly graceful,

sự thật là chim cánh cụt rất duyên, đôi khi xấu tính

often ornery,

với dân số đang tụt giảm mạnh.

and their populations are in rapid free fall.

Their real life situation is far more precarious

Thực trạng của chúng nguy cấp hơn ta nghĩ.

than people think.

And if current trends do not change,

Và nếu không có gì thay đổi, không lâu nữa,

it may not be long

before penguins can only be found in movies.

ta chỉ còn được thấy chúng trên phim ảnh mà thôi.

There are many things about penguins

Có nhiều điều về loài chim này khiến chúng kì lạ, kể nhé.

that make them odd birds, so to speak.

For one thing,

Đầu tiên, chúng là một trong số ít loài chim không biết bay,

they are one of the few bird species that cannot fly,

having evolved from flight-capable birds

nhưng lại tiến hóa từ loài biết bay,

about 60 million years ago.

khoảng 60 triệu năm về trước.

Surprisingly, their closest living relative

Đáng ngạc nhiên là họ hàng gần nhất của chúng

is the albatross,

là hải âu,

a bird known for its enormous wingspan

một loài nổi tiếng với sải cánh vĩ đại

and extraordinary soaring abilities.

và khả năng bay cực giỏi.

It may seem strange

Nghe có vẻ kì lạ rằng mất đi khả năng bay

that losing the ability to fly

would be an evolutionary advantage,

lại là một ưu điểm tiến hóa,

but the penguin's short, flipper-like wings

nhưng đôi cánh ngắn tựa chân vịt và xương cứng

and solid bones

lại giúp chúng bơi nhanh hơn, lặn sâu hơn các loài chim khác,

allow them to swim faster and dive deeper

than any other bird on Earth,

filling an ecological niche that no other bird can.

lấp đầy lỗ hổng sinh thái mà không loài nào có thể làm được.

Penguins inhabit the southern hemisphere,

Chim cánh cụt ở Nam bán cầu, là một trong số ít các loài chim

being one of the few bird species

able to breed in the coldest environments.

có thể sinh sản trong môi trường lạnh nhất.

But contrary to popular belief,

Trái với những gì ta biết,

they are not restricted to cold regions

chúng không chỉ sống ở nơi có khí hậu lạnh và cũng không sống ở Bắc Cực.

nor are there any at the North Pole.

In fact, only 4 of the 18 penguin species

Trên thực tế, chỉ 4 trong số 18 loài

regularly live and breed in Antarctica.

thường xuyên sinh sống và sinh sản tại Nam Cực.

Most penguins live in subtemperate

Hầu hết chim cánh cụt sinh sống ở vùng cận ôn đới và ôn đới.

to temperate regions.

And the Galapagos penguin even lives and breeds

Cánh cụt Galapagos, thậm chí sống và đẻ trứng ngay gần xích đạo

right near the equator

off the coast of South America.

dọc theo bờ biển Nam Mỹ.

They are also found in South Africa,

Chúng cũng được tìm thấy ở Nam Phi, Namibia,

Namibia,

Australia,

Úc và New Zealand,

and New Zealand,

as well as on a number of islands

cũng như trên vài hòn đảo phía nam Đại Tây Dương,

in the southern Atlantic,

Pacific,

Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Nam Cực Dương.

Indian,

and Antarctic Oceans.

Although penguins spend 75% of their lives at sea,

Mặc dù chim cánh cụt dành 75% cuộc đời ở biển,

they must come to shore every year

chúng vẫn phải lên bờ mỗi năm để sinh sản và thay lông.

to reproduce and to molt their feathers.

They do this in a variety of places,

Chúng làm việc này ở rất nhiều nơi

from the temporary ice sheets of the Antarctic

từ những tảng băng tạm thời ở Nam Cực

to the beaches of South Africa and Namibia,

đến những bãi biển ở Nam Phi và Namibia,

to the rocky shores of subantarctic islands,

đến những bờ đá trên đảo cận Nam Cực,

to the craggy lava surfaces in the Galapagos.

đến bề mặt dung nham lởm chởm ở quần đảo Galapagos.

Different penguin species

Các loài khác nhau có tập tính làm ổ khác nhau.

have different nesting practices.

Some dig burrows into dirt, sand, or dried guano;

Một vài loài đào hang trong đất, cát, hoặc phân chim khô;

some nest in tussock grasses;

vài loài khác làm ổ trong bụi cỏ;

some build nests out of small rocks, sticks, and bones;

một vài loài xây ổ bằng đá nhỏ, que và xương;

while others don't build any nests at all.

trong khi vài loài khác, thậm chí, còn không xây ổ.

Although most penguins lay a clutch of two eggs,

Dù đa số các loài cánh cụt thường đẻ hai trứng,

the two largest species,

hai loài to nhất, Vua và Hoàng Đế, chỉ đẻ duy nhất một

the King and the Emperor,

lay a single egg

that they incubate on top of their feet

và dùng chân để ấp trứng trong khoảng hai tháng.

for approximately two months.

Thật không may, 15 trong số 18 loài cánh cụt

Unfortunately, 15 of the 18 penguin species

are currently listed as threatened,

đang được liệt vào danh sách quý hiếm,

near-threatened,

cận quý hiếm hay tuyệt chủng

or endangered

by the International Union for Conservation of Nature.

bởi Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới.

In the last several decades,

Nhiều thập kỉ qua, ta đã chứng kiến sự tụt giảm dân số toàn cầu

we have seen the world populations

of most penguin species decline

của hầu hết các loài cánh cụt

by up to 90%,

tận 90% ở hai loài cánh cụt Mắt vàng và Galapagos,

with two of them,

the Yellow-eyed and Galapagos penguins,

down to just a few thousand birds.

chỉ còn lại khoảng vài ngàn con.

Penguins are an indicator species,

Cánh cụt là loài chỉ thị,

the proverbial "canary in the coal mine."

được ví như "hoàng yến trong mỏ than".

Simply put, if penguins are dying,

Hiểu đơn giản là nếu chim cánh cụt đang chết dần,

it means our oceans are dying.

nghĩa là biển cũng đang dần chết.

And sadly, most of this decline is attributable

Thật đáng buồn là sự suy giảm này bắt nguồn hầu hết

to human activities.

từ các hoạt động của con người.

Historically, penguins have had to deal

Trước đây, chim cánh cụt đã phải chống chọi với rất nhiều bất ổn.

with multiple disturbances.

The mass collection of penguin eggs

Việc thu thập có quy mô trứng và phân chim biển - nơi cánh cụt đẻ trứng

and the harvesting

of the seabird guano they nested in

caused the dramatic decline

đã làm suy giảm trầm trọng số lượng nhiều loài.

of several penguin species.

If you're wondering

Nếu bạn tự hỏi con người muốn gì ở phân chim,

what humans would want with seabird poop,

it was used as an ingredient

thì đó là một nguyên liệu trong phân bón và thuốc súng,

in fertilizer and in gunpowder,

being so valuable

giá trị đến mức, được xem như vàng trắng vào thế kỉ 19,

that in the 19th century,

it was known as white gold.

Các mối đe dọa hiện nay với cánh cụt gồm

Current threats to penguins include the destruction

of both marine and terrestrial habitats,

sự hủy hoại biển và môi trường sống trên cạn,

những loài thú săn mồi được du nhập,

introduced predators,

entrapment in fishing nets,

mắc bẫy trong lưới cá, ô nhiễm từ nhựa và các chất hóa học.

and pollution from plastics and chemicals.

There have also been several large-scale oil spills

Lượng lớn dầu tràn trong 50 năm qua

over the past 50 years

cũng đã giết chết hoặc ảnh hưởng đến

that have killed or impacted

tens of thousands of penguins around the world.

hơn 10 ngàn chú chim cánh cụt trên thế giới.

But the two major threats to penguins today

Nhưng hai mối đe dọa chính đến chim cánh cụt hiện nay

are global warming

là hiện tượng nóng lên toàn cầu và đánh bắt cá quá mức.

and overfishing.

Global warming impacts penguins in multiple ways,

Hiện tượng nóng lên toàn cầu tác động lên chúng bằng nhiều cách

from interrupting the production of krill

từ gián đoạn sự sinh sản của nhuyễn thể

due to decreased sea ice formation in the Antarctic,

do sự suy giảm hình thành băng ở Nam Cực

to increasing the frequency

đến việc tăng tần số và độ mạnh các cơn bão

and severity of storms

that destroy nests,

phá hủy tổ chim, cho tới sự dịch chuyển các dòng biển lạnh

to shifting the cold water currents

carrying the penguins' prey too far away

mang mồi đi quá xa khu vực sinh sản và kiếm ăn.

from penguin breeding and foraging grounds.

Even though humans

Mặc dù con người có thể là mối đe dọa to lớn nhất,

may be the greatest threat to penguins,

we are also their greatest hope.

chúng ta cũng đồng thời là niềm hy vọng lớn nhất.

Many research and conservation projects

Nhiều nghiên cứu và dự án bảo tồn

đang được tiến hành để bảo vệ nơi sinh sống

are underway to protect penguin habitats

and restore vulnerable populations.

và khôi phục dân số dễ bị tổn thương của chim cánh cụt.

With a little help from us

Với sự giúp đỡ bé nhỏ của ta và vài thay đổi thực tiễn

and some changes in the practices

that impact our planet and oceans,

tác động đến trái đất và đại dương,

there is hope that our tuxedo-clad friends

hy vọng rằng những người bạn áo đuôi tôm này

will still be around in the next century.

sẽ vẫn còn quẩn quanh vào thế kỉ tới.