The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli

Popularność, tarapaty i odchody pingwinów - Dyan deNapoli

524,905 views

2013-12-17 ・ TED-Ed


New videos

The popularity, plight and poop of penguins - Dyan deNapoli

Popularność, tarapaty i odchody pingwinów - Dyan deNapoli

524,905 views ・ 2013-12-17

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand
00:11
Penguins have long captured
0
11249
1251
Pingwiny już dawno temu
00:12
the imagination and the hearts
1
12500
1951
porwały serca i wyobraźnię
00:14
of people the world over.
2
14451
1961
ludzi z całego świata.
00:16
But while popular culture
3
16412
1422
Podczas gdy kultura popularna
00:17
depicts them as clumsy, adorable birds
4
17834
2567
przedstawia je jako niezdarne, urocze ptaki
00:20
with endlessly abundant populations,
5
20401
2506
w nieprzeliczonych stadach,
00:22
the truth is that penguins are exceedingly graceful,
6
22907
2844
tak naprawdę są one pełne gracji,
00:25
often ornery,
7
25751
1326
często złośliwe,
00:27
and their populations are in rapid free fall.
8
27077
3198
a ich populacja drastycznie spada.
00:30
Their real life situation is far more precarious
9
30275
2601
Ich sytuacja jest bardziej poważna,
00:32
than people think.
10
32876
1388
niż nam się wydaje.
00:34
And if current trends do not change,
11
34264
2153
Jeśli nic się nie zmieni,
00:36
it may not be long
12
36417
1166
wkrótce będziemy je znać tylko z filmów.
00:37
before penguins can only be found in movies.
13
37583
3083
00:41
There are many things about penguins
14
41266
1576
Z wielu powodów
00:42
that make them odd birds, so to speak.
15
42842
2495
to dziwne ptaki.
00:45
For one thing,
16
45337
850
Na przykład
00:46
they are one of the few bird species that cannot fly,
17
46187
2795
są jednym z nielicznych gatunków nielotów.
00:48
having evolved from flight-capable birds
18
48982
2680
Wyewoluowały z latających ptaków
00:51
about 60 million years ago.
19
51662
2472
około 60 milionów lat temu.
00:54
Surprisingly, their closest living relative
20
54134
2335
O dziwo, ich najbliższy krewny
00:56
is the albatross,
21
56469
1492
to albatros,
00:57
a bird known for its enormous wingspan
22
57961
2313
ptak znany z ogromnej rozpiętości skrzydeł
01:00
and extraordinary soaring abilities.
23
60274
3215
i niezwykłych umiejętności szybowania.
01:03
It may seem strange
24
63489
1004
Może to dziwne,
01:04
that losing the ability to fly
25
64493
1742
ale utrata lotności
01:06
would be an evolutionary advantage,
26
66235
2048
była zaletą z punktu widzenia ewolucji.
01:08
but the penguin's short, flipper-like wings
27
68283
2601
Krótkie skrzydła niczym płetwy
01:10
and solid bones
28
70884
1264
i mocne kości pingwinów
01:12
allow them to swim faster and dive deeper
29
72148
2612
pozwalają im pływać szybciej i nurkować głębiej
01:14
than any other bird on Earth,
30
74760
2045
niż innym ptakom na ziemi.
01:16
filling an ecological niche that no other bird can.
31
76805
3792
Wypełniają dzięki temu ekologiczną niszę.
01:20
Penguins inhabit the southern hemisphere,
32
80597
2242
Pingwiny zamieszkują południową półkulę,
01:22
being one of the few bird species
33
82839
1848
są jednym z nielicznych gatunków,
01:24
able to breed in the coldest environments.
34
84687
2573
które mogą się rozmnażać w zimnym klimacie.
01:27
But contrary to popular belief,
35
87260
2291
Ale tak właściwie
01:29
they are not restricted to cold regions
36
89551
2419
żyją nie tylko w zimnych rejonach,
01:31
nor are there any at the North Pole.
37
91970
2712
nie ma ich też na Biegunie Północnym.
01:34
In fact, only 4 of the 18 penguin species
38
94682
3177
Zaledwie 4 z 18 gatunków
01:37
regularly live and breed in Antarctica.
39
97859
3470
żyje i rozmnaża się w Antarktyce.
01:41
Most penguins live in subtemperate
40
101329
1699
Większość żyje w umiarkowanie chłodnym i umiarkowanym klimacie.
01:43
to temperate regions.
41
103028
1454
01:44
And the Galapagos penguin even lives and breeds
42
104482
2412
A pingwin równikowy żyje i rozmnaża się
01:46
right near the equator
43
106894
1426
niedaleko równika
01:48
off the coast of South America.
44
108320
2144
na wybrzeżu Południowej Ameryki.
01:50
They are also found in South Africa,
45
110464
2377
Można je też spotkać w RPA,
01:52
Namibia,
46
112841
723
Namibii,
01:53
Australia,
47
113564
778
Australii i Nowej Zelandii,
01:54
and New Zealand,
48
114342
1121
01:55
as well as on a number of islands
49
115463
1511
oraz na wielu wyspach
01:56
in the southern Atlantic,
50
116974
1463
południowego Atlantyku, Pacyfiku,
01:58
Pacific,
51
118437
707
01:59
Indian,
52
119144
585
01:59
and Antarctic Oceans.
53
119729
2038
Oceanu Indyjskiego i Arktycznego.
02:01
Although penguins spend 75% of their lives at sea,
54
121767
3792
Chociaż spędzają 75% życia w wodzie,
02:05
they must come to shore every year
55
125559
2048
każdego roku muszą wyjść na brzeg
02:07
to reproduce and to molt their feathers.
56
127607
2410
by się rozmnażać i zrzucić pióra.
02:10
They do this in a variety of places,
57
130017
2545
Robią to w wielu miejscach,
02:12
from the temporary ice sheets of the Antarctic
58
132562
2662
od niestałej pokrywy lodowej Antarktyki
02:15
to the beaches of South Africa and Namibia,
59
135224
2561
przez plaże RPA i Namibii,
02:17
to the rocky shores of subantarctic islands,
60
137785
3126
skaliste wybrzeża wysp subantarktycznych,
02:20
to the craggy lava surfaces in the Galapagos.
61
140911
3448
po pofałdowaną, zastygłą lawę na Galapagos.
02:24
Different penguin species
62
144359
1105
Różne gatunki
02:25
have different nesting practices.
63
145464
2168
mają różne zwyczaje gniazdowania.
02:27
Some dig burrows into dirt, sand, or dried guano;
64
147632
3171
Niektóre kopią jamy w piachu lub w wyschniętych odchodach,
02:30
some nest in tussock grasses;
65
150803
2084
inne gniazdują w trawach,
02:32
some build nests out of small rocks, sticks, and bones;
66
152887
2978
niektóre budują gniazda z kamyków, patyków i kości,
02:35
while others don't build any nests at all.
67
155865
2646
jeszcze inne nie budują ich wcale.
02:38
Although most penguins lay a clutch of two eggs,
68
158511
2886
Chociaż większość pingwinów składa dwa jaja,
02:41
the two largest species,
69
161397
1587
dwa największe gatunki,
02:42
the King and the Emperor,
70
162984
1413
pingwiny królewskie i cesarskie,
02:44
lay a single egg
71
164397
1340
składają jedno,
02:45
that they incubate on top of their feet
72
165737
2059
które wysiadują, trzymając na stopach,
02:47
for approximately two months.
73
167796
2395
przez 2 miesiące.
02:50
Unfortunately, 15 of the 18 penguin species
74
170191
3754
Niestety, 15 z 18 gatunków
02:53
are currently listed as threatened,
75
173945
2544
znajduje się na liście zagrożonych gatunków,
02:56
near-threatened,
76
176489
915
lub bliskich zagrożenia
02:57
or endangered
77
177404
862
02:58
by the International Union for Conservation of Nature.
78
178266
3483
według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody.
03:01
In the last several decades,
79
181749
1444
W ostatnich dekadach
03:03
we have seen the world populations
80
183193
1562
zauważono spadek populacji
03:04
of most penguin species decline
81
184755
2152
większości gatunków pingwinów,
03:06
by up to 90%,
82
186907
2512
czasem aż o 90%.
03:09
with two of them,
83
189419
1035
Populacje dwóch:
03:10
the Yellow-eyed and Galapagos penguins,
84
190454
1853
pingwina żółtookiego i równikowego
03:12
down to just a few thousand birds.
85
192307
3439
spadły do kilku tysięcy osobników.
03:15
Penguins are an indicator species,
86
195746
2171
Pingwiny to gatunki wskaźnikowe,
03:17
the proverbial "canary in the coal mine."
87
197917
3179
przysłowiowe "kanarki w kopalni".
03:21
Simply put, if penguins are dying,
88
201096
2413
To znaczy, że jeśli pingwiny wymierają,
03:23
it means our oceans are dying.
89
203509
2132
nasze oceany też umierają.
03:25
And sadly, most of this decline is attributable
90
205641
3239
Niestety, wiekszość tego spadku
03:28
to human activities.
91
208880
2035
można powiązać z działalnością człowieka.
03:31
Historically, penguins have had to deal
92
211607
1884
Pingwiny zawsze musiały mierzyć się
03:33
with multiple disturbances.
93
213491
2082
z wieloma przeciwnościami.
03:35
The mass collection of penguin eggs
94
215573
1795
Masowe podbieranie jaj
03:37
and the harvesting
95
217368
785
i zbieranie ptasiego guano,
03:38
of the seabird guano they nested in
96
218153
1796
03:39
caused the dramatic decline
97
219949
1795
w którym gniazdują,
spowodowały drastyczny spadek
03:41
of several penguin species.
98
221744
1999
liczebności kilku gatunków.
03:43
If you're wondering
99
223743
792
Jeśli zastanawiacie się,
03:44
what humans would want with seabird poop,
100
224535
1910
po co ludziom ptasie odchody,
03:46
it was used as an ingredient
101
226445
1086
były one używane
03:47
in fertilizer and in gunpowder,
102
227531
2144
jako składnik nawozów i prochu.
03:49
being so valuable
103
229675
1725
Były tak cenne,
03:51
that in the 19th century,
104
231400
1188
że w XIX wieku
03:52
it was known as white gold.
105
232588
2629
nazywano je białym złotem.
03:55
Current threats to penguins include the destruction
106
235217
2449
Obecne zagrażają im:
03:57
of both marine and terrestrial habitats,
107
237666
2519
niszczenie morskich i lądowych środowisk,
04:00
introduced predators,
108
240185
1581
inwazyjne gatunki drapieżników,
04:01
entrapment in fishing nets,
109
241766
1915
więźnięcie w sieciach rybackich
04:03
and pollution from plastics and chemicals.
110
243681
2974
i zanieczyszczenie plastikiem i chemikaliami.
04:07
There have also been several large-scale oil spills
111
247470
2597
Było też kilka poważnych wycieków ropy
04:10
over the past 50 years
112
250067
1968
w ostatnim półwieczu,
04:12
that have killed or impacted
113
252035
1422
które zabiły lub wpłynęły
04:13
tens of thousands of penguins around the world.
114
253457
3577
na dziesiątki tysięcy pingwinów na świecie.
04:17
But the two major threats to penguins today
115
257803
2174
Ale dziś dwa największe zagrożenia
04:19
are global warming
116
259977
1497
to globalne ocieplenie
04:21
and overfishing.
117
261474
2278
i nadmierne połowy.
04:23
Global warming impacts penguins in multiple ways,
118
263752
3235
Globalne ocieplenie uderza w pingwiny na wiele sposobów:
04:26
from interrupting the production of krill
119
266987
1887
od zaburzenia produkcji krylu,
04:28
due to decreased sea ice formation in the Antarctic,
120
268874
2709
zmniejszenie ilości lodu w Antarktyce,
04:31
to increasing the frequency
121
271583
1425
po zwiększenie częstości i siły sztormów,
04:33
and severity of storms
122
273008
1298
04:34
that destroy nests,
123
274306
1500
które niszczą gniazda.
04:35
to shifting the cold water currents
124
275806
1630
Przesuwają się też zimne prądy,
04:37
carrying the penguins' prey too far away
125
277436
2282
zabierając pokarm pingwinów zbyt daleko
04:39
from penguin breeding and foraging grounds.
126
279718
3687
od miejsca lęgu i żeru.
04:43
Even though humans
127
283405
1005
Chociaż ludzie
04:44
may be the greatest threat to penguins,
128
284410
2260
są największym zagrożeniem pingwinów,
04:46
we are also their greatest hope.
129
286670
2507
jesteśmy też ich największa nadzieją.
04:49
Many research and conservation projects
130
289177
2082
Wiele badań i programów ochronnych
04:51
are underway to protect penguin habitats
131
291259
2616
ma za zadanie chronić ich środowisko
04:53
and restore vulnerable populations.
132
293875
2641
i odbudować zagrożone populacje.
04:56
With a little help from us
133
296516
1833
Z naszą niewielką pomocą
04:58
and some changes in the practices
134
298349
1599
i zmianą niektórych zwyczajów,
04:59
that impact our planet and oceans,
135
299948
2339
wpływających na naszą planetę i oceany,
05:02
there is hope that our tuxedo-clad friends
136
302287
2318
jest nadzieja, że nasi przyjaciele we frakach
05:04
will still be around in the next century.
137
304605
3252
wciąż będą z nami w kolejnym stuleciu.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7