Evolution in a Big City

Sự tiến hóa trong thành phố lớn

Translator: Cao Tram Reviewer: Hùng Đỗ

So I'm here today to encourage you to think about New York City,

Hôm nay, tôi đứng ở đây để khuyến khích các bạn hãy nghĩ về thành phố New York

and not just as one of humanity's greatest achievements,

không chỉ là một trong những thành tựu tuyệt vời nhất của loài người

but as home to native wildlife

nhưng nó như là một ngôi nhà của sự sống hoang dã

that are subject to a grand evolutionary experiment.

đó cũng là đối tượng nghiên cứu của cuộc thí nghiệm lớn về thuyết tiến hóa

So take this forested hillside in Northern Manhattan, for example.

ví dụ về khu rừng ở sườn đồi nằm ở phía Bắc Manhattan

This is one of the last areas left in the city

đây là một trong những khu vực cuối cùng còn lại của thành phố

where there's clean spring water seeping out of the ground.

cũng là nơi có một nguồn nước sạch thấm ra bên ngoài mặt đất

You could drink this out of your hands and you'd be OK.

bạn có thể uống nó thoải mái.

These tiny little areas of seeping water

Những khu vực nhỏ này

contain huge populations of northern dusky salamanders.

sinh sống quần thể lớn loài lưỡng cư kỳ giông sậm màu miền Bắc

These guys were common in the city maybe 60 years ago,

những sinh vât này phổ biến trong thành phố khoảng 60 năm trước

but now they're just stuck on this single hillside

nhưng bây giờ chúng chỉ tị nạn trên sườn đồi đơn độc này

and a few places in Staten Island.

và một vài nơi ở đảo Staten

Not only do they suffer the indignity of being stuck on this hillside,

Không những phải chịu đựng sự tổn hại về việc sống tạm bợ trên sườn đồi

but we divided the hillside in two

mà chúng ta còn chia sườn đồi ra làm hai

on two different occasions

vì hai lí do khác nhau

with bridges crossing from the Bronx into Manhattan.

với cây cầu bắc ngang từ Bronx tới Manhattan

But they're still there, on either side of the bridges,

nhưng chúng vẫn ở đây, ở mỗi bên của những cây cầu

where you see the red arrows -- about 180th Street, 167th Street.

là nơi mũi tên màu đỏ chỉ vào-- khoảng đường 180, đường 167

My lab has found that if you just take a few segments of DNA

phòng thí nghiệm của tôi đã phát hiện ra rằng nếu bạn chỉ lấy một ít đoạn DNA

from salamanders in those two locations,

từ nhưng con kỳ nhông trong 2 khu vực này

you can tell which side of the bridge they came from.

bạn có thể khẳng định những con kỳ nhông này sống ở phía nào của cây cầu

We built this single piece of infrastructure

chúng tôi đã xây dựng một phần cơ sở hạ tầng

that's changed their evolutionary history.

đã làm thay đổi lịch sử tiến hóa của chúng

We can go study these guys, we just go to the hillside

chúng ta có thể học về những loài này, chúng ta chỉ việc đi tới sườn đồi này

we know where they are, we flip over rocks so we can catch them.

chúng ta biết chúng ở đâu, chúng ta lật những tảng đá lên và bắt chúng

There are a lot of other things in New York City, though,

có rất nhiều thứ khc ở thành phố New York, mặc dù

that are not that easy to capture, such as this guy, a coyote.

không dễ để bắc được chúng, chẳng hạn như loài chó sói đồng cỏ Bắc Mỹ

We caught him on an automatic camera trap in an undisclosed location;

Chúng tôi bắt gặp nó bằng một chiếc bẫy Camera tự động tại một khu vực bí mật

I'm not allowed to talk about it yet.

Tôi vẫn chưa được cho phép để nói về nó.

But they're moving into New York City for the first time.

nhưng lần đầu tiên chúng đang di chuyển về thành phố New York

They're very flexible, intelligent animals.

chúng rất linh động, là những động vật thông minh

This is one of this year's pups checking out one of our cameras.

đây là một trong những con non năm nay đang rà soát một trong những máy quay của chúng tôi

And my colleagues and I are very interested in understanding

tôi và những đồng nghiệp cảm thấy rất hứng thú đối với việc tìm hiểu về chúng

how they're going to spread through the area,

cái cách mà chúng tản ra khắp trong khu vực này

how they're going to survive here and maybe even thrive.

hay là cái cách mà chúng tồn tại ở đây và thậm chí là phát triển mạnh

And they're probably coming to a neighborhood near you,

và chắc chắn chúng đang đến gần khu bạn sống

if they're not already there.

nếu chúng chưa có ở đây

Some things are too fast to be caught by hand.

có một vài thứ quá nhanh để chộp lấy bằng tay

We can't pick them up on the cameras,

chúng ta không thể bắt được chúng bằng những cái máy ảnh

so we set up traps around New York City and the parks.

vì vậy chúng tôi đã thiết lập một vài cái bẫy xung quanh New York và những công viên

This is one of our most common activities.

đây là một trong những hành động phổ biến nhất của chúng tôi

Here's some of my students and collaborators

đây là một vài sinh viên của tôi và những cộng tác viên

getting the traps out and ready.

họ đang lập ra những cái bẫy và sẵn sàng tác chiến

This guy, we catch in almost every forested area in New York City.

Loài này, chúng tôi bắt được tại hầu hết mỗi khu vực rừng rậm ở New York

This is the white-footed mouse --

đây là chuột chân trắng

not the mouse you find running around your apartment.

không đơn giản là loài chuột mà bạn hay thấy chạy xung quanh căn hộ của bạn

This is a native species, been here long before humans.

đây là những loài bản địa, đã sống môt khoảng thời gian dài trước loài người

You find them in forests and meadows.

bạn có thể tìm thấy chúng ở trong rừng và bãi cỏ

Because they're so common in forested areas in the city,

bởi vì chúng rất phổ biến ở những khu rừng trong thành phố

we're using them as a model to understand how species are adapting

chúng tôi đang sử dụng chúng như là một vật mẫu để tìm hiểu cách chúng thích nghi

to urban environments.

với môi trường thành phố

So if you think back 400 years ago,

Nếu bạn nghĩ ngược về 400 năm trước

the five boroughs would've been covered in forests and other types of vegetation.

5 thành phố được bao phủ bởi rừng và các loại thực vật

This mouse would've been everywhere [in] huge populations

loài chuột này được tìm thấy ở mọi nơi với số lượng lớn

that showed few genetic differences across the landscape.

điều đó chứng tỏ rằng có rất ít sự khác biệt về di truyền trong cả khu vực

But if you look at the situation today,

nhưng nếu như bạn nhìn vào tình huống ngày hôm nay

they're just stuck in these little islands of forest scattered around the city.

chúng chỉ sống trên những đảo nhỏ trong những cánh rừng rải rác xung quanh thành phố

Just using 18 short segments of DNA, we can pretty much take a mouse

chỉ cần sử dụng 18 đoạn DNA ngắn, chúng ta có thể gần như lấy một con chuột

somebody could give us a mouse, not tell us where it was from,

ai đó có thể đưa chúng tôi một con chuột, không nói về nơi xuất xứ của nó

and we could determine what park it came from.

và chúng tôi có thể xác định công viên nơi chúng sống

That's how different they've become.

Đó chính lạ điều khác biệt mà chúng đã tiến hóa

You'll notice in the middle of this figure,

bạn sẽ chú ý đến đoạn giữa của biểu đồ này

there are some mixed-up colors.

có một vài sự pha trộn màu sắc

There are a few parks in the city that are still connected to each other

đó là một vài công viên trong thành phố vẫn kết nối với nhau

with strips of forest, so the mice can run back and forth

với dải rừng, vì vậy giống chuột này có thể chạy đi chạy lại

and spread their genes, so they don't become different.

và truyền bá nguồn gen do đó, chúng không trở nên khác biệt

But throughout the city, they're mostly becoming different in the parks.

Nhưng trong khắp thành phố, chúng hầu như khác nhau giữa những công viên

So I'm telling you they're different, but what does that mean?

vì vậy tôi đang nói là chúng khác nhau, nhưng vậy có nghĩa gì?

What's changing about their biology?

cái gì đang thay đổi về mặt sinh học của chúng?

To answer this question,

để trả lời câu hỏi này

we're sequencing thousands of genes from our city mice

chúng tôi đang xâu chuỗi hàng ngàn gen di truyền từ những con chuột trong thành phố

and comparing those to thousands of genes from the country mice,

và so sánh hàng ngàn gen từ những chú chuột đồng quê

so, their ancestors outside of New York City

vì vậy, tổ tiên của loài chuột sống bên ngoài New York

in these big, more wilderness areas.

trong những khu vực rộng lớn, hoang dã hơn.

Now, genes are short segments of DNA that code for amino acids.

gien di truyền là đoạn DNA ngắn được viết bằng mã axit amin

And amino acids are the building blocks of proteins.

và axit amin là những khối để tạo nên protein

If a single base pair changes in a gene,

nếu một cặp cơ bản đơn lẻ thay đổi trong một đoạn gien

you can get a different amino acid,

bạn có thể được một amino axit khác

which will then change the shape and structure of the protein.

điều này sẽ thay đổi hình dạng và cấu trúc của protein

If you change the structure of a protein,

nếu bạn thay đổi cấu trúc của protein

you often change something about what it does in the organism.

bạn thường thay đổi một vài thứ về cơ thể

Now if that change leads to a longer life or more babies for a mouse,

Nếu sự thay đổi này khiến tuổi thọ hoặc sức sinh sản cao hơn cho loài chuột.

something evolutionary biologists call fitness,

một vài nhà nghiên cứu vê thuyết tiến hóa gọi nó là sự phù hợp

then that single base-pair change will spread quickly

thì sự thay đổi đó sẽ lan ra một cách nhanh chóng

in an urban population.

trong một quần chủng loài sống trong thành phố

So this crazy figure is called a Manhattan plot,

vì vậy biểu đồ kinh khủng này được gọi là biểu đồ Manhattan

because it kind of looks like a skyline.

bởi vì nó giống như một đường chân trời

Each dot represents one gene,

mỗi dấu chấm tròn đại diện cho một gien

and the higher the dot is in the plot,

và dấu chấm cao hơn trong biểu đồ này

the more different it is between city and country mice.

biểu thị sự khác nhau giữa chuột thành thị và đồng quê

The ones kind of at the tips of the skyscrapers are the most different,

những loại này ở đỉnh của tòa nhà chọc trời thì khác nhất

especially those above the red line.

đặc biệt là những chấm tròn nằm ở trên đường màu đỏ

And these genes encode for things like immune response to disease,

và những gien này thì mã hóa cho những thứ giống như được miễn dịch khỏi bệnh tật

because there might be more disease in very dense, urban populations;

bởi vì có rất nhiều bệnh tật nơi thành thị dân cư đông đúc và chật hẹp

metabolism, how the mice use energy;

sự trao đổi chất, cách loài chuột sử dụng năng lượng

and heavy-metal tolerance.

và sức chịu đựng kim loại nặng

You guys can probably predict

chăc chắn bạn có thể dự đoán được rằng

that New York City soils are pretty contaminated

đất ở thành phố New York thì khá là ô nhiễm

with lead and chromium and that sort of thing.

với chì, crom và những thứ tương tự vậy

And now our hard work is really starting.

Và công việc khó khăn của chúng tôi thật sự bắt đầu.

We're going back into the wilds of New York City parks,

Chúng tôi đi ngược về những khu vực hoang dã của những công viên thành phố New York

following the lives of individual mice

theo dõi đời sống của những cá thể chuột

and seeing exactly what these genes are doing for them.

và thấy một cách chính xác những gien này đang làm gì cho chúng

And I would encourage you guys to try to look at your parks in a new way.

và tôi muốn khuyến khích các bạn nhìn những công viên theo một cách khác

I'm not going to be the next Charles Darwin,

tôi không có dự định làm Charles Darwin kế tiếp

but one of you guys might be, so just keep your eyes open.

nhưng một trong các bạn cũng có thể, vì vậy hãy luôn mở to đôi mắt của bạn

Thank you.

cám ơn đã lắng nghe

(Applause)

(vỗ tay)