Evolution in a Big City

Ewolucja w wielkim mieście

Tłumaczenie: Malgo Haman Korekta: Capa Girl

(Muzyka)

Chciałbym zachęcić was do refleksji nad Nowym Jorkiem,

So I'm here today to encourage you to think about New York City,

nie tylko jako jednym z największych osiągnięć ludzkości,

and not just as one of humanity's greatest achievements,

but as home to native wildlife

ale jako miejscem, gdzie dzikie gatunki są przedmiotem ewolucyjnego eksperymentu.

that are subject to a grand evolutionary experiment.

So take this forested hillside in Northern Manhattan, for example.

Na przykład zalesione zbocze wzgórza na północnym Manhattanie.

This is one of the last areas left in the city

To jeden z ostatnich obszarów w mieście gdzie wypływa czysta źródlana woda.

where there's clean spring water seeping out of the ground.

You could drink this out of your hands and you'd be OK.

Można ją bez obaw pić prosto ze źródła.

Te niewielkie obszary zamieszkują ogromne populacje salamander czarniawych.

These tiny little areas of seeping water

contain huge populations of northern dusky salamanders.

Kiedyś, około sześć dekad temu,

These guys were common in the city maybe 60 years ago,

było ich w mieście sporo,

but now they're just stuck on this single hillside

obecnie są już tylko na tym wzgórzu i w paru miejscach na Staten Island.

and a few places in Staten Island.

Not only do they suffer the indignity of being stuck on this hillside,

Nietylko cierpią na niedogodne warunki

jakie mają na tym zboczu,

but we divided the hillside in two

do tego tego podzieliliśmy je dwukrotnie

on two different occasions

do tego tego podzieliliśmy je dwukrotnie

with bridges crossing from the Bronx into Manhattan.

budując mosty łączące Bronx z Manhattanem.

But they're still there, on either side of the bridges,

Mimo wszystko dalej żyją po obu stronach mostów,

Mimo wszystko dalej żyją po obu stronach mostów,

where you see the red arrows -- about 180th Street, 167th Street.

w pobliżu 180. i 16. ulicy.

W laboratorium odkryliśmy, że gdy pobrać DNA

My lab has found that if you just take a few segments of DNA

od salamander z tych dwóch miejsc

from salamanders in those two locations,

you can tell which side of the bridge they came from.

można odróżnić, z której strony mostu żyją.

We built this single piece of infrastructure

Budując jeden fragment infrastruktury

that's changed their evolutionary history.

zmieniliśmy ich ewolucyjną historię.

We can go study these guys, we just go to the hillside

Łatwo je zbadać, idziemy na wzgórze,

we know where they are, we flip over rocks so we can catch them.

zagladamy pod parę kamieni i łapiemy.

There are a lot of other things in New York City, though,

Jednak w Nowym Jorku są też inne rzeczy,

that are not that easy to capture, such as this guy, a coyote.

które nie dają się tak łatwo złapać, na przykład kojoty.

We caught him on an automatic camera trap in an undisclosed location;

Zdjęcie zrobiono automatycznym aparatem

I'm not allowed to talk about it yet.

w sekretnym miejscu.

But they're moving into New York City for the first time.

Ale teraz kojoty wprowadzają się do Nowego Jorku.

To są bardzo inteligentne, łatwo adoptujace się zwierzęta.

They're very flexible, intelligent animals.

This is one of this year's pups checking out one of our cameras.

Tutaj młode przygląda się aparatowi.

And my colleagues and I are very interested in understanding

Wspólnie z kolegami chcemy się dowiedzieć

how they're going to spread through the area,

jak się rozprzestrzenią,

how they're going to survive here and maybe even thrive.

jak będą żyć, a może nawet się rozmnażać.

And they're probably coming to a neighborhood near you,

Pewnie zaglądają już do waszej okolicy, jeśli jeszcze ich tam nie było.

if they're not already there.

Są rzeczy zbyt szybkie, żeby złapać je gołymi rękoma,

Some things are too fast to be caught by hand.

a nawet aparatem fotograficznym,

We can't pick them up on the cameras,

so we set up traps around New York City and the parks.

więc rozstawiamy w Nowy Jorku i w parkach pułapki.

This is one of our most common activities.

To właściwie robimy najczęściej.

Here's some of my students and collaborators

Tutaj paru moich studentów i współpracowników właśnie je zastawia.

getting the traps out and ready.

This guy, we catch in almost every forested area in New York City.

A tego tutaj złapiemy w prawie każdym zalesionym miejscu w Nowym Jorku.

This is the white-footed mouse --

To myszak białostopy.

not the mouse you find running around your apartment.

To nie jest jedna z tych myszy domowych, które możecie spotkać w mieszkaniach.

This is a native species, been here long before humans.

To gatunek, który był tu na długo przed ludźmi

You find them in forests and meadows.

i można go znaleźć w lasach i na łąkach.

Because they're so common in forested areas in the city,

Ponieważ jest ich ogrom w zalesionych obszarach miasta,

we're using them as a model to understand how species are adapting

służą nam za model, by zrozumieć jak gatunki przystosowują się do miejskiego środowiska.

to urban environments.

So if you think back 400 years ago,

Wyobraźcie sobie, że 400 lat temu

the five boroughs would've been covered in forests and other types of vegetation.

naszych pięć gmin pokrytych było

lasami i innymi rodzajami roślinności.

This mouse would've been everywhere [in] huge populations

Tę mysz można wtedy było spotkać wszędzie.

Ogromne populacje, które mało się między sobą genetycznie różniły.

that showed few genetic differences across the landscape.

But if you look at the situation today,

Jednak obecnie

they're just stuck in these little islands of forest scattered around the city.

występują one tylko na tych małych wysepkach

lasów porozrzucanych po mieście.

Just using 18 short segments of DNA, we can pretty much take a mouse

Za pomocą 18 krótkich fragmentów DNA możemy wziąć mysz,

somebody could give us a mouse, not tell us where it was from,

ktoś mógłby nam dać mysz, nie mówiąc skąd ją wziął,

and we could determine what park it came from.

a my moglibyśmy określić, z którego parku pochodzi. Tak duże różnice wyształciły się między nimi.

That's how different they've become.

Można zauważyć na tym kolorowym wykresie,

You'll notice in the middle of this figure,

there are some mixed-up colors.

że parę kolorów się przenika.

There are a few parks in the city that are still connected to each other

Parę parków w mieście nadal jest ze sobą połączonych

with strips of forest, so the mice can run back and forth

pasami lasu, więc myszy mogą się tam poruszać.

and spread their genes, so they don't become different.

i rozprzestrzeniać swoje geny, dlatego nie ma między sobą różnic.

But throughout the city, they're mostly becoming different in the parks.

Ogólnie jednak myszy z różnych parków są różne.

So I'm telling you they're different, but what does that mean?

Dobra, powiedziałem, że są różne,

ale co to tak naprawdę znaczy? Co zmienia się w ich biologii?

What's changing about their biology?

To answer this question,

Żeby odpowiedzieć na to pytanie

we're sequencing thousands of genes from our city mice

sekwencjonujemy tysiące genów miejskiej myszy

and comparing those to thousands of genes from the country mice,

i porównujemy je z tysiącami genów myszy z obszarów wiejskich.

so, their ancestors outside of New York City

Ich przodków spoza Nowego Jorku

in these big, more wilderness areas.

na tych dużych, dzikszych obszarach.

Geny, to krótkie fragmenty DNA,

Now, genes are short segments of DNA that code for amino acids.

które kodują aminokwasy.

And amino acids are the building blocks of proteins.

A aminokwasy to podstawowe elementy, z których zbudowane są białka.

Jeśli pojedyncza para zasad w genie się zmieni, można otrzymać inny aminokwas,

If a single base pair changes in a gene,

you can get a different amino acid,

który później zmieni kształt i strukturę białka.

which will then change the shape and structure of the protein.

Jeśli zmienisz strukturę białka,

If you change the structure of a protein,

często zmienia się to jak ono wpływa na organizm.

you often change something about what it does in the organism.

Now if that change leads to a longer life or more babies for a mouse,

Jeśli ta zmiana prowadzi do dłuższego życia albo do tego, że myszy mają więcej młodych,

something evolutionary biologists call fitness,

czegoś, co biolodzy ewolucyjni nazywają dostosowaniem,

then that single base-pair change will spread quickly

wtedy ta zmiana w parze zasad szybko rozprzestrzeni się po miejskiej populacji.

in an urban population.

So this crazy figure is called a Manhattan plot,

Ta dziwaczna figura, to wykres manhattański,

because it kind of looks like a skyline.

ponieważ wygląda trochę jak zarys budynków Manhattanu.

Each dot represents one gene,

Każda kropka reprezentuje jeden gen

and the higher the dot is in the plot,

i im wyżej się znajduje na wykresie,

the more different it is between city and country mice.

tym bardziej dany gen różni się u myszy wiejskich i miejskich.

The ones kind of at the tips of the skyscrapers are the most different,

Te, które są jakby na dachach wieżowców różnią się najbardziej,

szczególnie te nad czerwoną kreską.

especially those above the red line.

And these genes encode for things like immune response to disease,

Te geny kodują cechy jak odporność na choroby,

because there might be more disease in very dense, urban populations;

bo pewnie więcej chorób jest

w gęstej miejskiej populacji.

metabolism, how the mice use energy;

Metabolizm, jak myszy zużywają energię

and heavy-metal tolerance.

i odporność na metale ciężkie. Możecie sobie wyobrazić,

You guys can probably predict

that New York City soils are pretty contaminated

że gleby w Nowym Jorku są dość zanieczyszczone

with lead and chromium and that sort of thing.

ołowiem, chromem i innymi takimi.

And now our hard work is really starting.

I teraz zaczyna się nasza ciężka praca,

We're going back into the wilds of New York City parks,

wracamy w tę dzicz parków Nowego Jorku,

following the lives of individual mice

śledząc życie poszczególnych myszy i obserwując, co te geny dla nich robią.

and seeing exactly what these genes are doing for them.

And I would encourage you guys to try to look at your parks in a new way.

Chcę was zachęcić do spojrzenia na parki w nowy sposób,

nie będę kolejnym Karolem Darwinem,

I'm not going to be the next Charles Darwin,

but one of you guys might be, so just keep your eyes open.

ale jedno z was może być, więc miejcie oczy szeroko otwarte. Dziękuję.

Thank you.

(Brawa)

(Applause)