What makes Thomas Jefferson so controversial? - Frank Cogliano

Translator: Mai Tran Reviewer: My Den

He was part of America's fight for freedom and equality.

Ông là một phần trong cuộc đấu tranh cho tự do và bình đẳng ở Mỹ.

But were his enlightened principles outweighed

Nhưng các nguyên tắc khai sáng của ông liệu có bị lấn át

by participation in a greater injustice?

khi chính nó góp phần tạo nên sự bất công rõ nét hơn?

Find out on History versus Thomas Jefferson.

Hãy tìm câu trả lời trong Lịch sử với Thomas Jefferson.

Order! Order! Hey, that’s one of the guys from Mt. Rushmore.

Trật tự! Trật tự! Này, đây là một trong những người đến từ Mt.Rushmore.

Ahem. This is Thomas Jefferson,

E hèm. Đây là Thomas Jefferson,

founding father of the United States of America

là cha đẻ của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ

and primary author of the Declaration of Independence.

và là tác giả chính của bản Tuyên ngôn Độc lập.

The document that established the US as a democratic republic

Bản tuyên ngôn đã thiết lập một nền cộng hòa dân chủ cho nước Mỹ

on the principle that everyone is created equal.

trên nguyên tắc mọi người thì đều bình đẳng khi được sinh ra.

If by “everyone” you mean property-owning white men.

Nếu “mọi người” ở đây như ý ngài nói đến là những người da trắng có tài sản.

At the time Jefferson was writing,

Vào thời điểm Jefferson biên soạn,

one fifth of the colonies’ population was enslaved.

thì một phần năm dân số các thuộc địa đều là nô lệ.

Surely he couldn’t be expected to single-handedly overturn

Chắc chắn rằng ông không được kì vọng sẽ một tay lật đổ

the institution of slavery?

đế chế nô lệ lúc đó?

Couldn’t he have just written that into the Declaration?

Vậy sao ông đã không đưa vấn đề này vào trong bản tuyên ngôn?

Thực không đơn giản như vậy, thưa Quý Tòa.

It wasn’t that simple, Your Honor.

Jefferson was one of five authors,

Jefferson là một trong năm tác giả,

and the document had to be ratified by the Continental Congress.

và các tài liệu phải được phê chuẩn bởi Quốc Hội của Lục Địa.

He included a clause opposing the slave trade,

Ông đã đưa vào một điều khoản phản đối việc buôn bán nô lệ,

but state delegates removed it.

nhưng đoàn đại biểu đã loại ra.

Nevertheless, Jefferson recognized slavery as an immoral institution

Tuy nhiên, Jefferson đã nhận ra chế độ nô lệ như là một thể chế vô đạo đức

and condemned it throughout his life.

và ông đã lên án điều này trong suốt cuộc đời mình.

But Jefferson’s words never came close to matching his actions!

Nhưng lời nói và hành động của Jefferson thì lại không đi đôi với nhau!

As Virginia’s governor, he did nothing to change the state slave laws.

Là thống đốc bang Virginia, ông đã không thay đổi luật nô lệ của bang.

And in his personal life, he held over 600 people in slavery.

Và trong cuộc sống cá nhân, ông có hơn 600 người làm nô lệ cho mình.

Furthermore, he believed Black people were intellectual inferiors who,

Hơn nữa, ông cho rằng người da màu là người thấp kém về trí tuệ,

if emancipated, should return to their countries of origin.

là người mà nếu được giải thoát, thì nên quay về nơi gốc rễ của họ.

Frankly, there’s no argument that Jefferson did anything significant

Thực lòng mà nói, hiển nhiên là Jefferson chưa làm bất kì việc gì đáng kể

to combat slavery.

nhằm chống lại chế độ nô lệ.

It’s true, Your Honor.

Đó là sự thật, thưa Quý Tòa.

But Jefferson did make important contributions

Nhưng Jefferson đã có nhiều đóng góp quan trọng

to religious, financial, and gender equality.

về bình đẳng tôn giáo, tài chính và bình đẳng giới tính.

He led the charge for separating church and state,

Ông đã lãnh đạo trong việc tách nhà thờ ra khỏi chính phủ,

removing government funding for Virginia’s Anglican Church,

loại bỏ tài trợ của chính phủ cho nhà thờ Anh giáo của Virginia,

and paving the way for our modern understanding of religious freedom.

và lót đường cho sự hiểu biết hiện đại về tự do tín ngưỡng.

Jefferson also drafted laws that weakened the power of inherited wealth

Jefferson cũng soạn thảo một dự luật làm giảm sức mạnh của việc thừa kế tài sản

and pushed for the state-funded education of boys and girls.

và thúc đẩy nền giáo dục do nhà nước tài trợ cho các bé trai và bé gái.

All valuable reforms, but you’re avoiding the fundamental issue here.

Các cuộc cải cách đều có giá trị, nhưng các ngài đang né tránh 1 vấn đề cơ bản.

None of this benefited enslaved people or Indigenous Americans,

Không có bất kì lợi ích nào dành cho giới nô lệ hoặc người Mỹ bản địa,

and it’s ridiculous to argue that Jefferson was pursuing equality

và rất là hài hước để tranh luận rằng Jefferson đang theo đuổi sự bình đẳng

when his policies frequently harmed non-white groups.

khi mà các chính sách của ông thường gây hại các nhóm không phải người da trắng.

Policies such as authorizing the military

Các chính sách như sự trao quyền cho quân đội

to exterminate Indigenous communities during the Revolutionary War.

để hành quyết các cộng đồng người bản địa trong suốt thời kì Chiến Tranh Cách Mạng.

Objection! Those Northwestern tribes were allied with the British.

Phản đối! Những bộ tộc phương Bắc đó đã thông đồng với người Anh.

In peacetime, Jefferson did his best to avoid conflict with Native Americans

Trong thời bình, Jefferson đã cố hết sức để tránh xung đột với người Mỹ bản địa

and believed they could be equal to whites.

và tin rằng họ có thể đạt được bình đẳng như người Da Trắng.

“Could be equal”? Listen to yourself!

“Có thể được bình đẳng?” Nghe cách ngài nói xem!

Are you defending his attempts to forcibly assimilate Indigenous communities?

Ngài đang bào chữa cho các nỗ lực dùng để cưỡng bức đồng hóa cộng đồng bản địa ư?

Jefferson’s recommendations even formed the basis

Các đề xuất của Jefferson thậm chí đã tạo ra cơ sở

for the Indian Removal Act years later.

cho việc Đạo Luật Loại Bỏ Người Ấn hàng năm về sau.

Recommendations? Why not laws?

Là các đề xuất ư? Tại sao không là các điều luật?

Thomas Jefferson served as a diplomat and Secretary of State

Thomas Jefferson đã từng là nhà ngoại giao và Thư kí của Bang

before being elected as Vice President under John Adams in 1796.

trước khi được bầu làm Phó Tổng Thống dưới thời John Adams vào năm 1796.

A role in which he undermined the President’s authority.

Một vai trò mà từ đó ông đã làm suy giảm quyền lực của Tổng Thống.

Jefferson argued that states should have the power

Jefferson đã tranh luận rằng các bang nên được quyền

to overrule federal laws they deemed unconstitutional—

bác bỏ các luật liên bang khi họ cho là trái với hiến pháp--

an argument some Southern states would cite while seceding

một cuộc tranh cãi mà một số bang phía Nam đã trích dẫn

from the Union 70 years later.

khi ly khai khỏi Liên Minh 70 năm sau.

I think it’s a little unreasonable to lay the entire Civil War at Jefferson’s feet.

Tôi nghĩ hơi vô lý khi đẩy toàn bộ trách nhiệm cuộc Nội chiến cho Jefferson.

Besides, his defense of states’ rights was motivated

Ngoài ra, việc ông phản đối quyền lực quốc phòng được khích lệ

by the president’s overreaching central government.

bởi chính quyền trung ương quá phận của tổng thống.

As part of Adams’ preparations for war with France,

Là một phần trong chuẩn bị của Adams cho cuộc chiến với Pháp,

he signed legislation that tightened restrictions on immigrants

ông đã kí một bộ luật để thắt chặt việc hạn chế người nhập cư

and limited criticism of the government.

và hạn chế việc chỉ trích chính phủ.

Jefferson was just trying to protect the public.

Jefferson chỉ đang cố gắng bảo vệ cái chung.

And ultimately, his efforts were so popular that he was elected

Và sau cùng, các nỗ lực của ông đã nổi tiếng đến mức ông đã được bầu

as the next president.

làm tổng thống thời kế tiếp.

A dubious victory.

Một chiến thắng đáng ngờ.

He only won because states were allowed to count enslaved people

Ông ấy thắng bởi lý do các bang được phép đếm cả số lượng nô lệ

towards their population without giving them voting rights.

vào tổng dân số trong khi họ không được quyền bỏ phiếu.

This system gave states that held people in slavery additional voting power

Hệ thống này trao cho các bang có chế độ nô lệ được có thêm quyền bỏ phiếu

in the Electoral College until the Civil War.

trong Cử tri đoàn cho tới thời kì Nội Chiến.

Mọi thứ diễn ra như lẽ của nó, Jefferson là một vị Tổng Thống nổi tiếng.

Be that as it may, Jefferson was a popular president.

He worked to prevent the country from taking on too much debt,

Ông giúp quốc gia không bị vướng vào các khoảng nợ lớn,

and successfully led the US through the Napoleonic and the Barbary Wars.

và dẫn dắt Hoa Kỳ rất thành công trong thời kì chiến tranh Napoleon và Barbary.

Plus, he dramatically expanded the country’s territory

Thêm vào đó, ông đã bành trướng lãnh thổ một cách đáng kể

through the Louisiana Purchase.

thông qua việc mua lại Louisinia.

Where he once again failed to stop slavery from taking hold.

Là nơi mà ông một lần nữa thất bại trong việc bãi bỏ chế độ nô lệ.

I’ll remind you that President Jefferson signed a law

Tôi sẽ nhắc để các bạn nhớ rằng Tổng Thống Jefferson đã kí một luật

forbidding the importation of enslaved people in 1807.

về việc cấm nhập khẩu nô lệ vào năm 1807.

And yet he continued to enslave those already on American soil—

Và mặc dù vậy thì ông vẫn tiếp tục nô lệ hóa những người đã ở trên đất Mỹ--

including his own flesh and blood.

bao gồm cả người cùng dòng máu của ông.

Pardon?

Gì cơ?

Following his wife's death,

Sau cái chết của vợ mình,

Jefferson began a relationship with her half-sister and maid, Sally Hemings.

Jefferson đã có quan hệ với em gái kế và người giúp việc của bà ấy, Sally Hemings.

Jefferson fathered six children with Hemings

Jefferson đã có với Hemings 6 người con

and kept the entire relationship secret,

và ông giữ kín mối quan hệ này triệt để,

while continuing to publicly denounce the personhood of Black Americans.

trong khi ông vẫn luôn công khai lên án nhân cách của người Mỹ da màu.

Jefferson đã trả tự do cho nhiều người trong gia đình Hemings,

Jefferson freed several members of the Hemings family,

including his children with Sally—

gồm cả những người con của ông với Sally--

While refusing to free anyone else.

Trong khi không đồng ý phóng thích bất kì ai khác.

Despite enslaving over 600 people, Jefferson only freed 10.

Mặc dù có hơn 600 nô lệ, nhưng Jefferson chỉ cho 10 người được tự do.

Five during his life and five in his will—

5 người trong cuộc đời và 5 người trong di chúc của ông --

all members of the Hemings family.

tất cả đều là người nhà Hemings.

Tôi thậm chí phải thừa nhận, là nó vô phương bào chữa.

Even I have to admit, this seems indefensible.

It’s true, Your Honor.

Đó là sự thật, thưa Quý Tòa.

Despite pursuing what he believed to be equality,

Mặc dù vẫn theo đuổi điều mà ông tin vào sự bình đẳng,

Jefferson failed to uphold his own ideals.

Jefferson đã thất bại để duy trì lý tưởng của mình.

Ultimately, he was a man of his time—

Sau cùng, ông đã làm theo nhiệm kì--

living in an economy that relied on exploitation and enslaved labor.

sống trong một nền kinh tế dựa vào việc khai thác và nô lệ hóa lực lượng lao động.

That’s hardly a defense when many of Jefferson’s contemporaries

Điều đó khó được xem là lời bào chữa khi mà nhiều người cùng thời Jefferson

opposed slavery and took action to abolish it.

đã phản đối chế độ nô lệ và họ đã hành động để loại bỏ nó.

Even if some people considered him a great man in his time,

Ngay cả khi có vài người cho rằng ông là người vĩ đại đương nhiệm,

he doesn’t have to be an icon in ours.

thì ông cũng không phải là biểu tượng trong chúng ta.

Well, I hear Mount Rushmore has a problematic past, too.

Ồ, nghe ra thì Mount Rushmore cũng có một quá khứ khá rắc rối nhỉ.

Can we judge historical figures by modern standards?

Chúng ta có thể phán xét các nhân vật lịch sử theo các tiêu chuẩn ngày nay không?

And what responsibilities do powerful people have to the future?

Và các trách nhiệm mà những người có quyền lực phải thực hiện trong tương lai là gì?

Answering these questions is all part of putting history on trial.

Trả lời được các câu hỏi này cũng giống như việc đặt lịch sử trước toà phán xét.