What makes Thomas Jefferson so controversial? - Frank Cogliano

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

He was part of America's fight for freedom and equality.

Był częścią walki Ameryki o wolność i równość.

But were his enlightened principles outweighed

Ale czy jego oświecone poglądy przeważają

by participation in a greater injustice?

nad udziałem w większej niesprawiedliwości?

Find out on History versus Thomas Jefferson.

Dowiedz się tego w odcinku “Historia kontra Thomas Jefferson”.

Order! Order! Hey, that’s one of the guys from Mt. Rushmore.

Cisza! Hej, to gość z Góry Rushmore.

Ahem. This is Thomas Jefferson,

To Thomas Jefferson,

founding father of the United States of America

ojciec założyciel Stanów Zjednoczonych Ameryki

and primary author of the Declaration of Independence.

i główny autor Deklaracji Niepodległości.

The document that established the US as a democratic republic

Dokumentu, zgodnie z którym USA stały się republiką demokratyczną

on the principle that everyone is created equal.

opartą na zasadzie, że wszyscy są równi.

If by “everyone” you mean property-owning white men.

O ile przez “wszyscy” ma pan na myśli białych posiadaczy ziemskich.

At the time Jefferson was writing,

W czasie, gdy Jefferson to pisał,

one fifth of the colonies’ population was enslaved.

zniewolona była 1/5 ludności kolonii.

Surely he couldn’t be expected to single-handedly overturn

Na pewno nie można było spodziewać się od niego

obalenia w pojedynkę instytucji niewolnictwa.

the institution of slavery?

Couldn’t he have just written that into the Declaration?

Czy nie mógł tego po prostu wpisać do Deklaracji?

It wasn’t that simple, Your Honor.

To nie było takie proste.

Jefferson was one of five authors,

Jefferson był jednym z pięciu autorów,

and the document had to be ratified by the Continental Congress.

a dokument musiał zostać ratyfikowany przez Kongres Kontynentalny.

He included a clause opposing the slave trade,

Zawarł klauzulę sprzeciwiającą się handlowi niewolnikami,

but state delegates removed it.

ale delegaci stanowi ją usunęli.

Nevertheless, Jefferson recognized slavery as an immoral institution

Jefferson uznał jednak niewolnictwo za instytucję niemoralną

and condemned it throughout his life.

i potępiał je przez całe życie.

But Jefferson’s words never came close to matching his actions!

Ale słowa Jeffersona nigdy nie przekształciły się w działania!

As Virginia’s governor, he did nothing to change the state slave laws.

Jako gubernator Wirginii nie zrobił nic, żeby zmienić prawo dotyczące niewolników.

And in his personal life, he held over 600 people in slavery.

A prywatnie trzymał w niewoli ponad 600 osób.

Furthermore, he believed Black people were intellectual inferiors who,

Wierzył też, że czarni są intelektualnie gorsi,

if emancipated, should return to their countries of origin.

a w przypadku odzyskania wolności powinni wrócić do krajów pochodzenia.

Frankly, there’s no argument that Jefferson did anything significant

Szczerze mówiąc, nie ma dowodu, że Jefferson zrobił coś znaczącego

to combat slavery.

w walce z niewolnictwem.

It’s true, Your Honor.

To prawda, Wysoki Sądzie.

But Jefferson did make important contributions

Ale Jefferson miał ważny wkład

to religious, financial, and gender equality.

w równość religijną, ekonomiczną i płciową.

He led the charge for separating church and state,

Przewodniczył sprawie o rozdział kościoła i państwa,

removing government funding for Virginia’s Anglican Church,

pozbawienie funduszy rządowych Kościoła Anglikańskiego Wirginii

and paving the way for our modern understanding of religious freedom.

i utorował drogę do współczesnego rozumienia wolności religijnej.

Jefferson also drafted laws that weakened the power of inherited wealth

Jefferson opracował też projekty ustaw osłabiające moc dziedziczonego bogactwa

and pushed for the state-funded education of boys and girls.

i naciskał na finansowaną przez państwo edukację chłopców i dziewcząt.

All valuable reforms, but you’re avoiding the fundamental issue here.

To ważne reformy, ale unika pan zasadniczej kwestii.

None of this benefited enslaved people or Indigenous Americans,

Żadna z nich nie przyniosła korzyści niewolnikom ani rdzennym Amerykanom

and it’s ridiculous to argue that Jefferson was pursuing equality

i śmieszne jest wykłócanie, jakoby Jefferson dążył do równości,

when his policies frequently harmed non-white groups.

podczas gdy jego polityka często szkodziła grupom innym niż biała.

Policies such as authorizing the military

Mowa tu na przykład o zgodzie dla wojska

to exterminate Indigenous communities during the Revolutionary War.

na eksterminację społeczności tubylczych podczas wojny o niepodległość.

Objection! Those Northwestern tribes were allied with the British.

Sprzeciw! Te północno-zachodnie plemiona były sojusznikami Brytyjczyków.

In peacetime, Jefferson did his best to avoid conflict with Native Americans

W czasie pokoju Jefferson dawał z siebie wszystko,

żeby uniknąć konfliktu z rdzennymi Amerykanami.

and believed they could be equal to whites.

Wierzył, że mogliby być równi z białymi.

“Could be equal”? Listen to yourself!

“Mogliby być równi”? Niech pan posłucha swoich słów!

Are you defending his attempts to forcibly assimilate Indigenous communities?

Czy broni pan jego prób przymusowej asymilacji tubylców?

Jefferson’s recommendations even formed the basis

Rekomendacje Jeffersona stanowiły nawet podstawę

for the Indian Removal Act years later.

wprowadzonej lata później Ustawy o przesiedleniu Indian.

Recommendations? Why not laws?

Rekomendacje? Dlaczego nie prawa?

Thomas Jefferson served as a diplomat and Secretary of State

Thomas Jefferson pełnił funkcję dyplomaty i sekretarza stanu,

before being elected as Vice President under John Adams in 1796.

zanim w 1796 roku został wybrany na wiceprezydenta za rządów Johna Adamsa.

A role in which he undermined the President’s authority.

W tej roli podważał uprawnienia prezydenta.

Jefferson argued that states should have the power

Jefferson twierdził, że stany powinny mieć możliwość

to overrule federal laws they deemed unconstitutional—

uchylania praw federalnych, które uznałyby za niekonstytucyjne.

an argument some Southern states would cite while seceding

Ten argument cytowały niektóre południowe stany,

odchodząc 70 lat później z Unii.

from the Union 70 years later.

I think it’s a little unreasonable to lay the entire Civil War at Jefferson’s feet.

Myślę, że to trochę nierozsądne obwiniać Jeffersona o całą wojnę secesyjną.

Besides, his defense of states’ rights was motivated

Poza tym jego obrona praw stanów była motywowana

by the president’s overreaching central government.

nadgorliwymi działaniami federalnego rządu prezydenta.

As part of Adams’ preparations for war with France,

W ramach przygotowań Adamsa do wojny z Francją

he signed legislation that tightened restrictions on immigrants

podpisał przepisy, które zaostrzyły restrykcje dotyczące imigrantów

and limited criticism of the government.

i ograniczyły krytykę rządu.

Jefferson was just trying to protect the public.

Jefferson chciał po prostu chronić społeczeństwo.

And ultimately, his efforts were so popular that he was elected

Ostatecznie jego działania zyskały taką popularność,

as the next president.

że wybrano go na następnego prezydenta.

A dubious victory.

Wątpliwe zwycięstwo.

He only won because states were allowed to count enslaved people

Wygrał tylko dlatego, że pozwolono stanom na włączanie niewolników do ludności,

towards their population without giving them voting rights.

ale bez przyznania im prawa głosu.

This system gave states that held people in slavery additional voting power

Ten system dawał niewolniczym stanom dodatkowe głosy

in the Electoral College until the Civil War.

w Kolegium Elektorów aż do wojny secesyjnej.

Be that as it may, Jefferson was a popular president.

Tak czy inaczej Jefferson był popularnym prezydentem.

He worked to prevent the country from taking on too much debt,

Próbował zapobiec zaciąganiu zbyt dużych długów przez kraj

and successfully led the US through the Napoleonic and the Barbary Wars.

i skutecznie poprowadził USA przez wojny napoleońskie i berberyjskie.

Plus, he dramatically expanded the country’s territory

Dodatkowo spektakularnie zwiększył terytorium kraju

through the Louisiana Purchase.

przez zakup Luizjany.

Where he once again failed to stop slavery from taking hold.

Gdzie po raz kolejny nie udało mu się powstrzymać niewolnictwa.

I’ll remind you that President Jefferson signed a law

Przypomnę, że w 1807 roku prezydent Jefferson podpisał ustawę

forbidding the importation of enslaved people in 1807.

zakazującą przywozu zniewolonych ludzi.

And yet he continued to enslave those already on American soil—

A jednak nadal zniewalał tych przebywających już na amerykańskiej ziemi,

including his own flesh and blood.

także własnym ciałem i krwią.

Pardon?

Że co proszę?

Following his wife's death,

Po śmierci żony Jefferson rozpoczął romans

Jefferson began a relationship with her half-sister and maid, Sally Hemings.

z jej przyrodnią siostrą i pokojówką Sally Hemings.

Jefferson fathered six children with Hemings

Jefferson spłodził z Hemings sześcioro dzieci

and kept the entire relationship secret,

i utrzymywał związek w tajemnicy,

while continuing to publicly denounce the personhood of Black Americans.

zarazem publicznie potępiając prawo czarnych Amerykanów do statusu człowieka.

Jefferson freed several members of the Hemings family,

Jefferson uwolnił kilku członków rodziny Hemingsów,

including his children with Sally—

w tym własne dzieci z Sally.

While refusing to free anyone else.

Ale odmówił tej wolności innym.

Despite enslaving over 600 people, Jefferson only freed 10.

Mimo zniewolenia ponad 600 osób Jefferson uwolnił tylko 10.

Five during his life and five in his will—

5 za jego życia i 5 w testamencie.

all members of the Hemings family.

Wszyscy byli członkami rodziny Hemings.

Nawet ja muszę przyznać, że chyba nie da się tego obronić.

Even I have to admit, this seems indefensible.

It’s true, Your Honor.

To prawda, Wysoki Sądzie.

Despite pursuing what he believed to be equality,

Mimo dążenia do tego, co uważał za równość,

Jefferson failed to uphold his own ideals.

Jeffersonowi nie udało się poprzeć własnych ideałów.

Ultimately, he was a man of his time—

Ostatecznie był człowiekiem swoich czasów.

living in an economy that relied on exploitation and enslaved labor.

Korzystał z gospodarki, która polegała na wyzysku i niewolniczej pracy.

That’s hardly a defense when many of Jefferson’s contemporaries

Trudno to obronić, bo wielu ludzi w czasach Jeffersona

opposed slavery and took action to abolish it.

sprzeciwiało się niewolnictwu i podejmowało działania, żeby je znieść.

Even if some people considered him a great man in his time,

Nawet jeśli kiedyś niektórzy uważali go za wielkiego człowieka,

he doesn’t have to be an icon in ours.

nie musi być on ikoną w naszych czasach.

Well, I hear Mount Rushmore has a problematic past, too.

Słyszałem, że Góra Rushmore też ma problematyczną przeszłość.

Can we judge historical figures by modern standards?

Czy można oceniać postacie historyczne według współczesnych standardów?

And what responsibilities do powerful people have to the future?

Jakie obowiązki potężni ludzie mają w stosunku do przyszłości?

Answering these questions is all part of putting history on trial.

Odpowiedzi na te pytania są częścią postawienia historii przed sądem.