Real life sunken cities - Peter Campbell

Translator: Thắng Nguyễn Reviewer: Linndy V

While touring the remains of ancient Alexandria, Egypt,

Khi ghé thăm tàn tích của thành phố Alexandria cổ đại, Ai Cập,

there are a few things that present-day explorers should look for.

có một số điều thú vị mà các du khách nên tìm kiếm.

First, as you travel along the Great Harbor,

Đầu tiên, khi tham quan Great Harbor,

keep your eyes open for large columns and statues.

hãy chú ý quan sát những cột trụ và những bức tượng vĩ đại.

Across the bay to your left is the island where the Great Lighthouse once stood.

Bên kia vịnh là hòn đảo

nơi ngọn hải đăng Great Lighthouse từng đứng.

And as you make your way through the palaces of the Royal Quarter

Và khi bạn đi xuyên qua những toà lâu đài của Khu Hoàng gia,

and reach the area where the Library of Alexandria once stood,

và tới nơi Thư viện Alexandria từng được xây dựng,

keep your eyes open for sharks.

hãy cẩn thận kẻo có cá mập.

Because if you visit this section of Alexandria,

Bởi nếu bạn đi thăm khu vực này,

you'll be fifteen feet deep in the Mediterranean Sea.

bạn sẽ ở độ sâu 4.5 mét dưới Biển Địa Trung Hải.

Though people are most familiar with Plato's fictional Atlantis,

Mặc dù mọi người đã biết tới giả thuyết lục địa Atlantis của Plato,

many real underwater cities actually exist.

nhưng đúng là có rất nhiều thành phố thực sự tồn tại dưới đáy biển.

Places like Alexandria,

Như là Alexandria,

Port Royal, Jamaica,

Port Royal ở Jamaica,

and Pavlopetri, Greece.

và Pavlopetri ở Hy Lạp.

Sunken cities are studied by scientists

Những thành phố này được nghiên cứu

to help us understand the lives of our ancestors,

để giúp chúng ta hiểu được cuộc sống của tổ tiên,

the dynamic nature of our planet,

sự vận động tự nhiên của hành tinh này,

and the impact of each on the other.

và tác động lẫn nhau của các yếu tố này.

Water is essential for life, food sources, and transport,

Nước là thiết yếu cho sự sống, nguồn thực phẩm & giao thông vận tải,

so many cities have been built along coast lines and river banks.

vậy nên nhiều thành phố mọc lên ven sông và ven biển.

However, these benefits also come with risks

Tuy nhiên, nhiều lợi ích cũng đồng nghĩa với nhiều rủi ro

because natural forces that can sink a city are at their doorstep.

bởi thiên nhiên có thể nhấn chìm thành phố bất kỳ lúc nào.

Take, for instance, an earthquake.

Ví dụ như động đất chẳng hạn.

June 7, 1692 seemed like a normal morning in Port Royal, Jamaica,

Sáng 07-06-1692 có vẻ như mọi sáng bình thường khác tại Port Royal, Jamaica,

then one of the richest ports in the world,

một trong những thành phố cảng giàu có nhất thế giới,

but when a massive earthquake struck,

nhưng trận động đất kinh hoàng đã xảy ra,

two-thirds of Port Royal immediately sank to its rooftops.

ngay lập tức 2/3 thành phố Port Royal đã bị nhấn chìm chỉ còn lại những mái nhà.

Today, many buildings and elements of everyday life

Ngày nay, nhiều công trình và đồ dùng thường nhật

remain surprisingly intact on the sea floor, frozen in time.

vẫn nguyên vẹn đến kinh ngạc dưới đáy biển, tồn tại mãi với thời gian.

That includes a 300-year-old pocket watch that stopped at 11:43,

Trong đó có cả một chiếc đồng hồ bỏ túi đã 300 năm tuổi, dừng ở 11h43',

the moment Port Royal slipped beneath the Carribean.

thời điểm Port Royal trượt xuống đáy biển Caribe.

And during the winter of 373 BCE,

Một ví dụ khác là vào mùa đông năm 373 Trước Công Nguyên,

the Greek city of Helike was struck by an earthquake so strong

thành phố Helike của Hy Lạp cũng đã bị tàn phá bởi trận động đất mạnh đến mức

that it liquefied the sandy ground upon which the city was built.

làm tan chảy nền cát mà trên đó thành phố được xây dựng.

Minutes later, a tsunami struck the city,

Vài phút sau, một trận sóng thần tiếp tục đổ bộ vào thành phố,

and Helike and its inhabitants sunk downwards into the Mediterranean Sea.

khiến Helike và dân cư bị nhấn chìm xuống Biển Địa Trung Hải

Centuries later, Roman tourists would sail on the lagoon that formed

Nhiều thế kỷ sau, du khách từ La Mã đã căng buồm trên đầm phá hình thành ở đây

and peer down at the city's remains.

và ngắm nhìn những tàn tích của thành phố dưới đại dương.

Earthquakes are sudden, unpredictable disasters

Động đất là loại thiên tai xảy ra bất ngờ và không thể dự đoán,

that have drowned cities in an instant.

nhấn chìm những thành phố xuống biển chỉ trong nháy mắt.

Luckily, however, throughout history,

Tuy nhiên, thật may mắn, trong lịch sử,

the majority of sunken cities were not submerged by a single cataclysmic event,

hầu hết những thành phố dưới đáy biển không bị nhấn chìm bởi một trận đại hồng thuỷ,

but by a combination of more gradual processes.

mà bởi sự kết hợp của nhiều quá trình dần dần diễn ra.

For instance, Pavlopetri, the oldest known sunken city,

Ví dụ như Pavlopetri, thành phố dưới đáy biển cổ nhất được biết,

was built on the southern coastline of Greece 5,000 years ago.

đã được xây dựng ở ven biển phía nam Hy Lạp từ 5,000 năm trước.

It's an example of a city that was submerged

Đó là một ví dụ về thành phố bị nhấn chìm

due to what is called isostatic sea level change.

bởi cái được gọi là sự thay đổi mực nước biển đẳng tĩnh.

18,000 years ago when the Ice Age ended,

18.000 năm trước đây, khi Kỷ Băng Hà kết thúc,

glaciers began melting and the sea level rose globally until about 5,000 years ago.

băng bắt đầu tan chảy và mực nước biển tăng dần đến tận khoảng 5.000 năm trước.

Isostatic sea level change isn't caused by that melt water,

Thay đổi mực nước biển đẳng tĩnh không phải do băng tan gây ra,

but rather the Earth's crust slowly springing back

mà là do vỏ Trái Đất không giãn nở kịp

from the released weight of the glaciers,

sau khi đã giải phóng khối lượng lớn băng,

making some places rise, and others sink.

khiến một vài khu vực được nâng cao, còn những nơi khác bị nhấn chìm.

The ground around Pavlopetri is still sinking

Nền đất xung quanh Pavlopetri vẫn đang chìm dần

at an average rate of a millimeter per year.

với tốc độ trung bình là 1 mm/năm.

But the ancient inhabitants were able to move gradually inland

Nhưng dân cư cổ đã có thể di cư dần dần vào sâu trong đất liền

over several generations

qua nhiều thế hệ

before they finally abandoned the city about 3,000 years ago.

trước khi cuối cùng rời bỏ thành phố khoảng 3,000 năm trước.

Today, divers swim over the streets of Pavlopetri

Ngày nay, thợ lặn bơi qua những con phố của Pavlopetri,

and peer through ancient door jams

quan sát qua các ô cửa cổ kính

into the foundations of houses and community buildings.

nền móng của những căn nhà và các công trình công cộng.

They learn about the people who lived there by observing what they left behind.

Họ tìm hiểu về những người từng sống ở đó qua những gì còn sót lại.

Natural geological events, such as earthquakes and tsunamis,

Những tai biến địa chất tự nhiên như động đất và sóng thần,

will continue to shape our continents,

sẽ tiếp tục định hình các lục địa

just as they have for millions of years.

như đã làm qua hàng triệu năm.

As increased global warming melts our polar ice caps at accelerated rates

Hiện tượng ấm lên toàn cầu làm băng tan ở hai cực Trái Đất với tốc độ cao,

and sea levels rise,

làm mực nước biển dâng cao,

we will be forced to adapt,

chúng ta bắt buộc phải thích ứng với nó

like Pavlopetri's inhabitants.

giống như những cư dân của Pavlopetri.

Undoubtedly, over the coming centuries,

Chắc chắn, trong nhiều thế kỷ nữa,

some of the coastal areas that we live in today

một vài khu vực ven biển chúng ta đang sống hiện nay

will eventually be claimed by the water, too -

cuối cùng cũng sẽ bị nước xâm chiếm,

cities like Venice,

là những thành phố Venice,

New Orleans,

New Orleans,

Amsterdam,

Amsterdam,

Miami,

Miami,

and Tokyo.

và Tokyo.

Imagine what future civilizations will learn about us

Thử tưởng tượng nền văn minh tương lai sẽ tìm hiều gì về chúng ta

as they swim around the ancient ruins of the cities that we live in today.

khi họ bơi quanh những di tích cổ của các thành phố ta đang sống ngày nay.