Real life sunken cities - Peter Campbell

Podwodne miasta, które istnieją - Peter Campber

Tłumaczenie: Bartłomiej Rękosiewicz Korekta: Marta Konieczna

While touring the remains of ancient Alexandria, Egypt,

Zwiedzając starożytną Aleksandrię w Egipcie,

there are a few things that present-day explorers should look for.

dzisiejsi odkrywcy powinni zwrócić uwagę na kilka miejsc.

First, as you travel along the Great Harbor,

W porcie w Aleksandrii

keep your eyes open for large columns and statues.

wypatrujcie wielkich kolumn i posągów.

Across the bay to your left is the island where the Great Lighthouse once stood.

Po drugiej stronie zatoki z lewej strony jest wyspa,

gdzie niegdyś stała Latarnia Morska na Faros.

And as you make your way through the palaces of the Royal Quarter

Przechodząc przez pałace Królewskiej Części miasta,

docierając do miejsca, gdzie niegdyś stała Biblioteka Aleksandryjska,

and reach the area where the Library of Alexandria once stood,

keep your eyes open for sharks.

uważajcie na rekiny.

Because if you visit this section of Alexandria,

Bo jeśli zwiedzacie tę część Aleksandrii,

you'll be fifteen feet deep in the Mediterranean Sea.

to jesteście jakieś pięć metrów pod wodą.

Though people are most familiar with Plato's fictional Atlantis,

Choć wszyscy znamy fikcyjne miasto Platona, Atlantydę,

many real underwater cities actually exist.

tak naprawdę jest wiele podwodnych miast, które naprawdę istnieją.

Places like Alexandria,

Aleksandria,

Port Royal, Jamaica,

Port Royal na Jamaice,

and Pavlopetri, Greece.

oraz Pavlopetri w Grecji.

Sunken cities are studied by scientists

Zatopione miasta są badane przez naukowców,

to help us understand the lives of our ancestors,

aby lepiej poznać, jak żyli nasi przodkowie,

the dynamic nature of our planet,

zbadać żywy charakter naszej planety,

and the impact of each on the other.

oraz wpływ jednego na drugie.

Water is essential for life, food sources, and transport,

Woda jest niezbędna do życia, do produkcji jedzenia oraz transportu,

so many cities have been built along coast lines and river banks.

więc wiele miast zbudowano na wybrzeżu oraz nad rzekami.

However, these benefits also come with risks

Jednak te korzyści pociągają za sobą także ryzyko

because natural forces that can sink a city are at their doorstep.

w postaci sił natury, potrafiących zatopić miasta zbudowane u ich brzegu.

Take, for instance, an earthquake.

Na przykład trzęsienie ziemi.

June 7, 1692 seemed like a normal morning in Port Royal, Jamaica,

7 lipca 1692 roku, w zwyczajny poranek w Port Royal na Jamajce,

then one of the richest ports in the world,

niegdyś jednym z najbogatszych portów na świecie,

but when a massive earthquake struck,

nastąpiło potężne trzęsienie ziemi.

two-thirds of Port Royal immediately sank to its rooftops.

Dwie trzecie miasta natychmiast znalazło się pod wodą.

Today, many buildings and elements of everyday life

Do dziś wiele budynków i codziennych przedmiotów

remain surprisingly intact on the sea floor, frozen in time.

pozostaje praktycznie nienaruszonych, zatrzymanych w czasie na dnie morza.

That includes a 300-year-old pocket watch that stopped at 11:43,

Jak trzystuletni zegarek kieszonkowy, który zatrzymał się o 11:43,

the moment Port Royal slipped beneath the Carribean.

kiedy Port Royal znalazł się pod powierzchnią Morza Karaibskiego.

And during the winter of 373 BCE,

Zimą roku 373 p.n.e.

the Greek city of Helike was struck by an earthquake so strong

greckie miasto Helike nawiedziło trzęsienie tak silne,

that it liquefied the sandy ground upon which the city was built.

że poruszyło piaszczyste ziemie, na których było zbudowane.

Minutes later, a tsunami struck the city,

Kilka minut później w miasto uderzyło tsunami,

and Helike and its inhabitants sunk downwards into the Mediterranean Sea.

a Helike i jego mieszkańcy utonęli w Morzu Śródziemnym.

Centuries later, Roman tourists would sail on the lagoon that formed

Wieki później rzymscy turyści, żeglując nad utworzoną laguną,

and peer down at the city's remains.

zerkają na pozostałości miasta pod sobą.

Earthquakes are sudden, unpredictable disasters

Trzęsienia są nagłymi, nieprzewidywalnymi kataklizmami,

that have drowned cities in an instant.

które zatapiały miasta w okamgnieniu.

Luckily, however, throughout history,

Na szczęście w biegu historii,

the majority of sunken cities were not submerged by a single cataclysmic event,

większość zatopionych miast nie zanurzyła się w wyniku jednego kataklizmu,

but by a combination of more gradual processes.

ale przez kombinację bardziej stopniowych procesów.

For instance, Pavlopetri, the oldest known sunken city,

Na przykład miasto Pavlopetri, najstarsze znane zatopione miasto,

was built on the southern coastline of Greece 5,000 years ago.

było zbudowane na południowym wybrzeżu Grecji 5 tysięcy lat temu.

It's an example of a city that was submerged

To przykład miasta, które zatonęło

due to what is called isostatic sea level change.

przez zjawisko zwane izostatyczną zmianą poziomu morza.

18,000 years ago when the Ice Age ended,

Epoka Lodowcowa skończyła się 18 tysięcy lat temu,

glaciers began melting and the sea level rose globally until about 5,000 years ago.

lodowce stopniały, poziom morza wzrastał aż do około 5 tysięcy lat temu.

Isostatic sea level change isn't caused by that melt water,

Izostatycznej zmiany poziomu morza nie powoduje roztopiony lód,

but rather the Earth's crust slowly springing back

ale skorupa Ziemi, powoli wracająca do dawnego kształtu,

from the released weight of the glaciers,

nie będąc już pod naciskiem lodowców.

making some places rise, and others sink.

Niektóre miejsca się podnoszą, a inne opadają.

The ground around Pavlopetri is still sinking

Ziemia wokół Pavlopetri nadal opada

at an average rate of a millimeter per year.

w średnim tempie jednego milimetra rocznie.

But the ancient inhabitants were able to move gradually inland

Ale starożytni mieszkańcy,

byli w stanie stopniowo przemieszczać się w głąb lądu,

over several generations

before they finally abandoned the city about 3,000 years ago.

aż opuścili miasto około 3 tysięcy lat temu.

Today, divers swim over the streets of Pavlopetri

Dziś nurkowie pływają nad ulicami Pavlopetri

and peer through ancient door jams

i zaglądają przez drzwi

into the foundations of houses and community buildings.

do fundamentów domów i budynków publicznych.

They learn about the people who lived there by observing what they left behind.

Odkrywają, jak żyli tam ludzie, po tym, co po nich zostało.

Natural geological events, such as earthquakes and tsunamis,

Naturalne zjawiska geologiczne, jak trzęsienia ziemi i tsunami,

will continue to shape our continents,

będą nadal kształtować kontynenty,

just as they have for millions of years.

tak jak robiły to przez miliony lat.

As increased global warming melts our polar ice caps at accelerated rates

Wzmożone ocieplenie klimatu topi lodowce w przyśpieszonym tempie,

and sea levels rise,

poziom morza się podnosi.

we will be forced to adapt,

Będziemy musieli się przystosować,

like Pavlopetri's inhabitants.

tak jak musieli to robić mieszkańcy Pavlopetri.

Undoubtedly, over the coming centuries,

Bez wątpienia, w nadchodzących stuleciach,

some of the coastal areas that we live in today

niektóre z miast na wybrzeżach, gdzie teraz mieszamy,

will eventually be claimed by the water, too -

zostaną zajęte przez wodę.

cities like Venice,

Miasta takie jak Wenecja,

New Orleans,

Nowy Orlean,

Amsterdam,

Amsterdam,

Miami,

Miami

and Tokyo.

oraz Tokio.

Imagine what future civilizations will learn about us

Wyobraźcie sobie cywilizacje z przyszłości, uczące się o nas,

as they swim around the ancient ruins of the cities that we live in today.

pływając wokół starożytnych ruin miast, w których teraz mieszkamy.