Meet the bluefin tuna, the toughest fish in the sea - Grantly Galland and Raiana McKinney

Translator: Anh Phạm Reviewer: Thu Ha Tran

What’s as big as a polar bear, swallows its prey whole,

Thứ gì to như một con gấu Bắc Cực, nuốt trọn con mồi của nó,

and swims at 40 miles an hour?

và bơi với tốc độ 40 dặm một giờ?

It’s not a shark or a killer whale.

Đó không phải cá mập hay cá voi sát thủ.

It’s the Atlantic bluefin tuna.

Đó là cá ngừ vây xanh Đại Tây Dương.

The largest and longest-lived of the 15 tuna species,

Loài cá ngừ lớn nhất và sống lâu nhất trong tổng số 15 loài cá ngừ,

the Atlantic bluefin has a unique set of adaptations

loài cá ngừ này có bộ những đặc tính thích nghi độc nhất vô nhị

that make it one of the most dominant predators in the ocean.

khiến chúng trở thành một trong những kẻ săn mồi thống trị cả đại dương.

It starts as a tiny hatchling in the Gulf of Mexico or the Mediterranean Sea,

Chào đời là một cá con ở vùng Vịnh Mexico hoặc vùng biển Địa Trung Hải.

no bigger than a human eyelash.

không lớn hơn sợi lông mi của con người.

Within its first year of life,

Trong năm đầu tiên chào đời,

It develops something known as regional endothermy—

chúng phát triển khả năng thích ứng như động vật máu nóng—

the ability to regulate its body temperature.

là khả năng điều hòa thân nhiệt.

An Atlantic bluefin gets oxygen from cold ocean water using its gills.

Một con cá ngừ vây xanh lấy ô-xy từ dòng nước biển lạnh bằng mang của nó.

This process cools its blood.

Quá trình này làm mát dòng máu của chúng.

Then, heat the tuna generates swimming and hunting warms the blood.

Và nhiệt lượng tạo ra từ việc bơi và săn mồi làm ấm máu của chúng.

In most fishes, this heat would be lost back out into the ocean through the gills.

Với hầu hết các loài cá, nhiệt lượng này sẽ bị thoát ra qua mang,

But in the Atlantic bluefin,

nhưng với loài cá ngừ vây xanh,

a mechanism called countercurrent exchange traps the heat.

một cơ chế gọi là trao đổi ngược dòng đã giữ lại nhiệt lượng.

Cold blood on its way to the large swimming muscles

Dòng máu lạnh khi chảy đến phần cơ lớn phục vụ cho việc bơi lội

passes close to warm blood leaving those muscles

đi qua gần sát với dòng máu nóng thoát ra khỏi các phần cơ đó

in a specialized network of blood vessels known as a rete mirabile.

trong một mạng lưới mạch máu đặc biệt gọi là phức hợp động mạch và tĩnh mạch.

Here the heat “jumps” to the cold blood and stays in the body.

Tại đây nhiệt lượng “nhảy” sang dòng máu lạnh và ở lại cơ thể của cá ngừ.

This makes bluefin one of the few warm-blooded fishes,

Điều này khiến cá ngừ vây xanh là một trong số ít các loài cá máu nóng,

a huge advantage in the marine environment.

một lợi thế lớn trong môi trường đại dương.

Cold-blooded animals whose body temperature

Những loài động vật máu lạnh mà thân nhiệt

depends entirely on the environment become sluggish in colder waters.

phụ thuộc hoàn toàn vào môi trường sẽ trở nên chậm chạp trong nước lạnh.

But a bluefin’s ability to keep warm means it has sharper vision,

Khả năng giữ ấm cơ thể của cá ngừ vây xanh giúp chúng có tầm nhìn sắc bén hơn,

can better process information, and can swim faster than its prey.

có thể xử lý thông tin tốt hơn. và có thể bơi nhanh hơn con mồi của chúng.

It thrives in cold, deep, subarctic water.

Chúng phát triển mạnh mẽ trong môi trường nước lạnh, sâu, cận Bắc Cực.

Thanks to their warm bloodedness, their powerful muscles,

Nhờ việc có máu nóng, những búi cơ mạnh mẽ,

and their streamlined torpedo shape

và thân hình ngư lôi thuôn dài của chúng

with fins that fold into grooves to reduce drag,

với những cái mang tạo thành các rãnh để giảm sức cản của dòng nước,

bluefin tuna can reach speeds few other animals can match.

cá ngừ vây xanh có thể đạt tới tốc độ mà ít loài vật khác có thể sánh được.

Their maximum speed of 40 miles per hour

Tốc độ tối đa của chúng là 40 dặm một giờ,

is faster than that of a great white shark or orca whale,

nhanh hơn tốc độ của cá mập trắng hay cá voi sát thủ,

and even at their comfortable cruising speed,

và kể cả ở tốc độ bơi thong thả của chúng,

they can cross the Atlantic in a couple months.

chúng có thể bơi qua Đại Tây Dương trong vòng vài tháng.

All this swimming requires a great deal of oxygen,

Việc bơi lội của chúng cần đến rất nhiều ô-xy,

but the bluefin is adapted for this as well.

nhưng cá ngừ vây xanh cũng được thích nghi với điểm này.

The faster it swims, the more water passes over its gills,

Chúng càng bơi nhanh, cành nhiều nước đi qua vây của chúng,

and the more oxygen it can absorb from that water.

và chúng càng hấp thụ được nhiều ô-xy từ nước biển.

This need for a constant flow of water

Nhu cầu của chúng với một dòng nước chảy liên tục

means the tuna must always remain on the move.

đồng nghĩa với việc chúng phải liên tục di chuyển.

It also means bluefin cannot suck prey into their mouths

Và cũng có nghĩa rằng cá ngừ vây xanh không thể hút con mồi vào miệng chúng

the way most other fishes do.

cách hầu hết các loài cá khác thường làm.

Instead, they must chase down their prey with their mouths open.

Thay vào đó, chúng phải vừa mở miệng vừa săn đuổi con mồi của chúng.

They eat smaller prey than most predators their size,

Chúng ăn các con mồi nhỏ hơn các loài săn mồi khác cùng kích cỡ,

including squid, crustaceans, and smaller fish species like mackerel.

bao gồm sứa, các loài giáp xác, và các loài cá bé hơn như cá thu.

The bluefin’s temperature-regulating ability

Khả năng điều hòa thân nhiệt của cá ngừ vây xanh

doesn’t just make it a superior hunter— it gives it nearly unlimited range.

không chỉ khiến chúng là loài thú săn mồi cao cấp— cho chúng khả năng gần như vô hạn

As soon as they’re strong enough to swim against the current,

Ngay khi chúng đủ mạnh mẽ để bơi ngược dòng hải lưu.

Atlantic bluefin leave the warm waters of their spawning grounds

Cá ngừ vây xanh sẽ rời vùng nước ấm mà chúng được sinh ra

and spend their lives hunting all over the Atlantic Ocean.

và dành cả cuộc đời mình để săn bắt khắp Đại Tây Dương.

Tunas from both the Gulf of Mexico and the Mediterranean Sea

Cá ngừ từ cả Vịnh Mexico và biển Địa Trung Hải

frequent the same feeding grounds

thường tập trung cùng các khu sinh sản

and range from Brazil and Texas to Iceland and Senegal and beyond.

và trải dài từ Brazil và Texas cho đến Iceland và Senegal và cả nơi khác.

But when the time comes to reproduce around age 10,

Nhưng khi đến mùa sinh sản lúc chúng khoảng 10 tuổi,

they always return to their sea of origin.

chúng luôn quay về vùng biển nơi chúng sinh ra.

Here, groups of males and females release millions of eggs and sperm

Tại đây, các nhóm cá đực và cái nhả ra hàng triệu trứng và tinh trùng

into the water.

vào trong nước.

They’ll migrate back and forth between feeding and spawning grounds

Chúng sẽ di chuyển qua lại giữa vùng kiếm ăn và vùng sinh sản

annually for the rest of their lives.

hằng năm cho đến hết đời.

Atlantic bluefin can live for over 40 years, growing all the while.

Cá ngừ vây xanh Đại Tây Dương có thể sống hơn 40 năm, và không ngừng lớn lên.

The largest specimens are tens of millions of times heavier than when they hatched.

Kích cỡ lớn nhất của chúng có thể nặng hơn hàng chục triệu lần so với khi nở từ trứng

The same huge size that makes bluefin tuna indomitable in the ocean

Cũng chính kích thước khổng lồ khiến chúng không thể bị chế ngự trong đại dương

has made them vulnerable to one predator in particular: us.

đã trở thành điểm yếu của chúng với một kẻ săn mồi khác: chúng ta.

Humans have a long history of fishing Atlantic bluefin—

Con người có một lịch sử lâu đời đánh bắt cá ngừ vây xanh Đại Tây Dương—

it’s even stamped on ancient Greek coins.

chúng thậm chí còn được đúc lên những đồng xu Hy Lạp cổ.

But in recent decades, demand has skyrocketed

Tuy nhiên, những thập kỷ gần đây, nhu cầu cá ngừ đã tăng lên chóng mặt

as bluefin are hunted for sashimi, sushi, and tuna steaks.

khi mà cá ngừ vây xanh bị bắt làm sashimi, sushi, và bít tết cá ngừ.

An individual fish can sell for $10,000 or more,

Mỗi con cá ngừ có thể được bán với giá 10.000 đô la hoặc hơn thế nữa,

promoting overfishing and illegal fishing.

khiến càng thúc đẩy việc đánh bắt quá độ và bất hợp pháp.

But if recent conservation efforts are redoubled and quotas are better enforced,

Nhưng nếu những nỗ lực bảo tồn gần đây được nhân lên và hạn mức được áp dụng,

bluefin populations can begin to recover.

thì số lượng cá thể cá ngừ vây xanh có thể bắt đầu hồi phục.