The Real Origin of the Franchise - Sir Harold Evans

Nguồn gốc thực sự của nhượng quyền - Sir Harold Evans

(Music)

Translator: Nhu PHAM Reviewer: An Nguyen Hoang

(Âm nhạc)

Quick! What's common between

Nhanh lên! Đâu là điểm chung giữa

beef burgers, baseball training

burger bò, đào tạo bóng chày

and auto mufflers?

và ống giảm thanh tự động?

Tough question. Let's ask it another way.

Câu hỏi khó nhỉ. Hãy đặt câu hỏi theo cách khác.

What's the common factor between McDonald's,

Các điểm chung giữa McDonald

D-Bat and Meineke?

D-Bat và Meineke là gì?

You may know the answer if, along with a Big Mac,

Bạn có thể biết được câu trả lời nếu, cùng với Big Mac,

you've absorbed a fragment of the romantic story of Ray Kroc.

bạn nghe kể phần nào câu chuyện lãng mạn của Ray Kroc.

He's the salesman that created what became

Ông là nhân viên bán hàng tạo ra thứ mà sau này đã trở thành

the world's biggest fast food chain.

chuỗi nhà hàng thức ăn nhanh lớn nhất thế giới.

He did it by making a deal

Ông ta đã làm điều đó bằng cách đề ra một thỏa thuận

with a couple of men called the McDonalds.

với một vài người anh em nhà McDonalds.

Brothers they were, owners of a small restaurant chain,

Anh em họ là chủ sở hữu của một chuỗi nhà hàng nhỏ,

and the deal was, he could use their brand name and their methods.

và thỏa thuận là, ông có thể sử dụng tên thương hiệu và phương pháp của họ.

Then he invited small entrepreneurs

Sau đó ông ấy mời gọi các nhà đầu tư nhỏ lẻ

to open McDonald's, that they'd run as operators,

mở các cửa hàng McDonald's, để họ điều hành chúng,

with an ownership state.

và làm chủ chúng.

Very different than the business model where Mom and Pop stores

Rất khác so với mô hình kinh doanh cửa hàng bách hóa

have full ownership, but no similar support.

nơi mà quyền sở hữu là trọn vẹn, nhưng không có hỗ trợ tương tự.

All the examples

Tất cả các ví dụ

in my opening question are a franchise operation.

trong câu hỏi lúc mở đầu của tôi là về hoạt động nhượng quyền thương mại.

Kroc is sometimes credited

Kroc đôi khi được ghi nhận

with inventing franchising,

như là người phát minh ra nhượng quyền thương mại,

and so is Isaac Singer, the sewing machine magnate.

và Isaac Singer ông trùm máy may cũng vậy.

Not so. The real genesis of franchising

Nhưng không phải thế. Nguồn gốc thực sự của nhượng quyền thương mại

was not in stitches or beef,

không nằm trong mũi khâu hay thịt bò,

it was in beauty.

mà nằm ở sản phẩm làm đẹp.

Martha Matilda Harper

Martha Matilda Harper

was a Canadian-born maid.

là một người giúp việc gốc Canada.

She made the beds, cleaned house, did the shopping.

Cô dọn giường, dọn nhà, đi mua chợ.

In the employment of a doctor's family in Ontario,

Khi còn làm việc cho một gia đình bác sĩ tại Ontario,

she acquired a secret formula for shampoo,

cô có được một công thức bí mật cho dầu gội đầu,

one more scientifically based

có nền tảng khoa học hơn cả

than the quackeries advertized every day in the newspapers.

những mẩu quảng cáo ồn ào trên nhật báo.

The kindly doctor also taught the maturing young woman

Vị bác sĩ tốt bụng cũng đã dạy cho người phụ nữ trẻ ấy

the elements of physiology.

những yếu tố sinh lý học.

Martha had a secret ambition

Martha có một tham vọng thầm kín

to go along with the secret formula:

để đi cùng với công thức bí mật kia:

a determination to run her own business.

một quyết tâm để mở kinh doanh riêng.

By 1888, serving as a maid in Rochester, New York,

Vào khoảng năm 1888, khi làm hầu gái ở Rochester, New York

she saved enough money --

cô dành dụm đủ tiền--

360 dollars -- to think of opening

360 đô la-- để nghĩ về việc mở

a public hairdressing salon.

một tiệm làm tóc.

But before she could realize her dream,

Nhưng chưa kịp thực hiện ước mơ của mình,

two blows fell. She became sick,

hai tai họa ập đến. Bà trở bệnh,

and collapsed from exhaustion.

và bị đốn ngã vì lao lực.

Mrs. Helen Smith, a healing practitioner

Bà Helen Smith, một người cầu nguyện chữa bệnh

of the Christian Science faith, was summoned to her bedside.

đã được gọi đến để chăm sóc cho Martha.

The two women prayed, and Martha recovered.

Họ đã cầu nguyện, và Martha đã phục hồi.

No sooner was she better then she was told,

Không lâu sau khi thấy khỏe hơn, bà được người ta cho biết là,

"Oh no, you can't rent the place you've eyed."

"Ồ không, bà không thể thuê nơi bà đã để mắt tới."

You see, her venture was to be the first public hairdressing salon.

Bạn thấy đó, dự án của Martha là xây dựng tiệm làm đầu công cộng đầu tiên.

A woman in business was shocking enough then.

Vào thời ấy, phụ nữ làm kinh doanh là đủ để gây sốc rồi.

Only 17 percent of the workforce in 1890 was female,

Chỉ có 17% lực lượng lao động năm 1890 là phụ nữ,

but a woman carrying out hairdressing

nhưng việc một người phụ nữ làm công việc làm tóc

and skincare in a public place?

và chăm sóc da tại một nơi công cộng thì sao?

Why, it was sure to invite a scandal.

Tại sao vậy, vì nó chắc chắn sẽ gây ra một vụ bê bối.

Martha spent some of her savings on a lawyer, and won her case.

Martha đã dành một ít tiền tiết kiệm để thuê một luật sư, và thắng án.

She proudly displayed on the door

Cô tự hào gắn trên cánh cửa

of her new her salon a photograph

tiệm hớt tóc mới của mình một bức ảnh

of the barely five-foot Martha as Rapunzel,

của một cô Martha cao có 1m52, nom như nàng công chúa tóc dài Rapunzel,

with hair down to her feet, but glowing with good health.

với mái tóc xõa dài xuống chân, nhưng rạng ngời khỏe mạnh.

Her sickness, too, had proved a boon.

Bệnh tật của bà hóa ra lại là một điềm tốt.

Her ambition was now propelled

Tham vọng của bà bây giờ như được chắp thêm cánh

by Christian Science values.

nhờ niềm tin vào nhà thờ.

The Harper Method, as she came to call her services,

Bà gọi các dịch vụ của mình là Phương pháp Harper

was as much about servicing the soul

có thiên hướng nghiêng về phục vụ linh hồn

as it was about cutting hair.

hơn là dừng lại ở việc cắt tóc.

In the therapeutic serenity of her salon,

Trong môi trường điều trị yên tĩnh tại thẩm mỹ viện của mình,

she taught that every person could glow

bà dạy rằng bất kể ai cũng có thể tỏa sáng

with the kind of beauty she had,

bằng chính vẻ đẹp mà mình có,

if spiritually whole and physically obedient to what she called

nếu tinh thần trong sạch và thể xác tuân theo những gì mà bà ấy gọi là

"the laws of cleanliness, nourishment,

"các điều luật của sự thanh sạch và nuôi dưỡng,

exercise and breathing."

thể dục và hít thở."

She was very practical about it.

Bà ấy đã rất thực tế\.

She even designed the first reclining shampoo chair,

Martha thậm chí còn thiết kế ra ghế gội đầu ngả ra phía sau đầu tiên,

though she neglected to patent the invention.

mặc dù bà ấy đã bỏ qua việc xin cấp bằng sáng chế cho phát minh này.

Martha's salon was a huge success.

Salon của Martha là một thành công lớn.

Celebrities came from out of town

Các nhân vật nổi tiếng từ bên ngoài thị trấn

to experience the Harper Method.

đến để trải nghiệm phương pháp Harper.

They enjoyed the service so much

Họ rất thích thú với dịch vụ

that they urged her to set up a salon in their cities.

đến nỗi họ kêu gọi Martha mở thêm các salon khác tại thành phố của họ.

And this is where Martha's ethical sense

Chính cái tâm của Martha

inspired her crowning innovation.

đã truyền cảm hứng cho phát minh để đời của bà.

Instead of commissioning agents, as other innovators had done,

Thay vì đưa vào hoạt động các đại lý ủy quyền, như là các nhà sáng tạo khác đã làm,

from 1891, she installed

từ năm 1891, bà đã thiết lập

working-class women just like herself

một tầng lớp lao động nữ giống như mình

in salons exactly like hers,

tại các thẩm mỹ viện giống y thẩm mỹ viện của bà,

dedicated to her philosophy and her products.

dành riêng cho triết lý và các sản phẩm của bà.

But these new employees

Nhưng các nhân viên mới

were not provided a salary by Martha.

không được trả lương bởi Martha.

The women in what became a satellite network of 500 salons

Những người phụ nữ trong hệ thống mà sau này là mạng lướikhoảng 500 salon

in America, and then Europe and Central America

ở Mỹ, và sau đó là châu Âu và Trung Mỹ

and Asia, actually owned the Harper's Salons.

châu Á, thực sự sở hữu các tiệm Harper's Salon.

What was good enough in the nineteenth century

Mô hình này đã đủ tốt trong thế kỷ mười chín

for suffragette campaigners like Susan B. Anthony

cho các nhà vận động quyền bầu cử như Susan B. Anthony

and was good enough in the twentieth century

và cũng đủ tốt trong thế kỷ hai mươi

for Woodrow Wilson, Calvin and Grace Coolidge, Jacqueline Kennedy,

cho Woodrow Wilson, Calvin và Grace Coolidge, Jacqueline Kennedy,

Helen Hayes and Ladybird Johnson

Helen Hayes và Ladybird Johnson

must be good enough for the rest of the world.

và hẳn phải đủ tốt cho phần còn lại của thế giới.

Today, only the Harper Method Founder's Shop

Hôm nay, chỉ còn lại thẩm mỹ viện khởi thủy theo phương pháp của Harper

remains in Rochester, New York, but Martha's legacy is manifold.

là còn nằm lại ở Rochester, New York, nhưng di sản của Martha đã trở nên đa dạng.

Her health and beauty treatments have been copied,

Phương pháp điều trị sức khỏe ấy đã được sao chép,

and her business model is dominant.

và mô hình kinh doanh của bà thống trị.

In fact, half of retail sales in America

Trên thực tế, một nửa doanh thu bán lẻ tại Mỹ

are through Martha Harper's franchising idea.

là thông qua ý tưởng nhượng quyền của Martha Harper.

So the next time you enjoy a McDonald's hamburger

Vì vậy lần sau khi thưởng thức hamburger của McDonald's

or a good night's rest at a Days Inn,

hay nghỉ một đêm tại khách sạn Days Inn,

think of Martha.

hãy nghĩ tới Martha.

Because these franchises might not be the same

Bởi vì những mô hình nhượng quyền thương mại này sẽ không thể thành công đến vậy

without her inventing the model, over a century ago.

nếu không có phát minh của bà, hơn một thế kỷ trước.