The Real Origin of the Franchise - Sir Harold Evans

Prawdziwa geneza franczyzy - Sir Harold Evans

(Music)

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Rysia Wand

(Muzyka)

Quick! What's common between

Szybko!

beef burgers, baseball training

Co łączy hamburgery wołowe,

and auto mufflers?

treningi baseballa i tłumiki samochodowe?

Tough question. Let's ask it another way.

Trudne pytanie. Postawmy je inaczej.

What's the common factor between McDonald's,

Co mają ze sobą wspólnego

D-Bat and Meineke?

McDonald, D-Bat i Meineke?

You may know the answer if, along with a Big Mac,

Znasz odpowiedź, jeśli razem z Big Makiem

you've absorbed a fragment of the romantic story of Ray Kroc.

wchłonąłeś romantyczną biografię Raya Kroca.

He's the salesman that created what became

Handlowiec, który stworzył zalążek

the world's biggest fast food chain.

największej sieci fast foodów na świecie,

He did it by making a deal

dokonał tego, zawierając umowę

with a couple of men called the McDonalds.

z dwoma panami o nazwisku McDonald.

Brothers they were, owners of a small restaurant chain,

Bracia byli właścicielami małej sieci restauracji,

and the deal was, he could use their brand name and their methods.

umowa dawała mu prawo do ich nazwiska i metod.

Then he invited small entrepreneurs

Potem zaproponował otwieranie McDonaldów

to open McDonald's, that they'd run as operators,

małym przedsiębiorcom, którzy prowadziliby je

with an ownership state.

jako zarządcy o statusie właściciela.

Very different than the business model where Mom and Pop stores

Całkiem inaczej niż w firmie rodzinnej,

have full ownership, but no similar support.

która ma pełną własność, ale żadnego wsparcia.

All the examples

Pierwsze pytanie zawierało przykłady firm

in my opening question are a franchise operation.

działających w systemie franczyzowym.

Kroc is sometimes credited

Wynalezienie franczyzy przypisuje się Krocowi,

with inventing franchising,

a czasem Isaacowi Singerowi,

and so is Isaac Singer, the sewing machine magnate.

potentatowi branży maszyn do szycia.

Not so. The real genesis of franchising

Jednak geneza franczyzy

was not in stitches or beef,

nie tkwi w ściegach ani wołowinie,

it was in beauty.

lecz w urodzie.

Martha Matilda Harper

Martha Matilda Harper

was a Canadian-born maid.

była służącą z Kanady.

She made the beds, cleaned house, did the shopping.

Ścieliła łóżka, sprzątała, robiła zakupy.

In the employment of a doctor's family in Ontario,

Pracując u doktora w Ontario,

she acquired a secret formula for shampoo,

weszła w posiadanie tajnej formuły szamponu,

one more scientifically based

bardziej naukowej

than the quackeries advertized every day in the newspapers.

niż szarlatańskie wynalazki reklamowane w prasie.

The kindly doctor also taught the maturing young woman

Życzliwy doktor

the elements of physiology.

nauczył też młodą kobietę podstaw fizjologii.

Martha had a secret ambition

Sekretna formuła

to go along with the secret formula:

dopełniła skryte ambicje Marthy:

a determination to run her own business.

pragnienie prowadzenia własnej firmy.

By 1888, serving as a maid in Rochester, New York,

Jako służąca w Rochester w stanie Nowy Jork,

she saved enough money --

do 1888 roku uzbierała dosyć pieniędzy,

360 dollars -- to think of opening

360 dolarów,

a public hairdressing salon.

aby pomyśleć o otwarciu salonu fryzjerskiego.

But before she could realize her dream,

Jednak zanim spełniła marzenie,

two blows fell. She became sick,

spadły na nią dwa ciosy.

and collapsed from exhaustion.

Najpierw zachorowała z wyczerpania.

Mrs. Helen Smith, a healing practitioner

Wezwano do niej uzdrowicielkę Helen Smith,

of the Christian Science faith, was summoned to her bedside.

ze Stowarzyszenia Chrześcijańskiej Nauki.

The two women prayed, and Martha recovered.

Modliły się razem i Martha wyzdrowiała.

No sooner was she better then she was told,

Gdy poczuła się lepiej, przyszła wiadomość:

"Oh no, you can't rent the place you've eyed."

"Lokal, który pani oglądała, nie jest do wynajęcia”.

You see, her venture was to be the first public hairdressing salon.

Miał to być pierwszy publiczny salon fryzjerski.

A woman in business was shocking enough then.

W tamtych czasach kobieta w biznesie szokowała.

Only 17 percent of the workforce in 1890 was female,

W 1890 kobiety stanowiły 17% zatrudnionych,

but a woman carrying out hairdressing

ale kobieta zajmująca się fryzjerstwem

and skincare in a public place?

i pielęgnacją skóry w miejscu publicznym?

Why, it was sure to invite a scandal.

Murowany skandal. Martha wydała

Martha spent some of her savings on a lawyer, and won her case.

część oszczędności na adwokata i wygrała sprawę.

She proudly displayed on the door

Na drzwiach nowego salonu fryzjerskiego

of her new her salon a photograph

dumnie wywiesiła własne zdjęcie,

of the barely five-foot Martha as Rapunzel,

w kostiumie Roszpunki

with hair down to her feet, but glowing with good health.

z włosami do ziemi, lśniącymi zdrowiem.

Her sickness, too, had proved a boon.

Choroba okazała się dobrodziejstwem.

Her ambition was now propelled

Jej ambicję dopingowały wartości

by Christian Science values.

Stowarzyszenia Chrześcijańskiej Nauki.

The Harper Method, as she came to call her services,

Metoda Harper, jak nazwała swoje usługi,

was as much about servicing the soul

miała w równym stopniu dbać o duszę,

as it was about cutting hair.

co ścinanie włosów.

In the therapeutic serenity of her salon,

W terapeutycznej atmosferze uczyła,

she taught that every person could glow

że każdy może błyszczeć urodą,

with the kind of beauty she had,

podobną do tej, jaką sama posiadała,

if spiritually whole and physically obedient to what she called

jeśli przestrzega duchowej jedności

"the laws of cleanliness, nourishment,

i "praw czystości, właściwego odżywiania

exercise and breathing."

ćwiczeń fizycznych oraz oddychania”.

She was very practical about it.

Miała bardzo praktyczne podejście.

She even designed the first reclining shampoo chair,

Zaprojektowała pierwszy regulowany fotel do mycia głowy,

though she neglected to patent the invention.

chociaż zaniedbała opatentowania wynalazku.

Martha's salon was a huge success.

Salon Marthy odniósł wielki sukces.

Celebrities came from out of town

Sławne osoby przyjeżdżały z daleka,

to experience the Harper Method.

żeby doświadczyć Metody Harper.

They enjoyed the service so much

Z zadowolenia namawiały ją

that they urged her to set up a salon in their cities.

do otwarcia salonu w ich mieście.

And this is where Martha's ethical sense

Właśnie tu zmysł moralny Marthy

inspired her crowning innovation.

zainspirował koronny pomysł nowatorski.

Instead of commissioning agents, as other innovators had done,

Zamiast wynajmować agentów wzorem innych nowatorów,

from 1891, she installed

począwszy od roku 1891

working-class women just like herself

instalowała podobne do siebie kobiety pracujące

in salons exactly like hers,

w identycznych salonach,

dedicated to her philosophy and her products.

oddanych jej filozofii i produktom.

But these new employees

Ale nowe pracownice

were not provided a salary by Martha.

nie dostawały wypłat od Marthy.

The women in what became a satellite network of 500 salons

Kobiety w 500 salonach tworzących sieć w USA,

in America, and then Europe and Central America

potem w Europie, Ameryce Środkowej i Azji,

and Asia, actually owned the Harper's Salons.

były faktycznymi właścicielkami Harper's Salons.

What was good enough in the nineteenth century

Coś, co w XIX wieku wystarczało sufrażystkom,

for suffragette campaigners like Susan B. Anthony

takim jak Susan B. Anthony,

and was good enough in the twentieth century

oraz w XX wieku Woodrowowi Wilsonowi,

for Woodrow Wilson, Calvin and Grace Coolidge, Jacqueline Kennedy,

Calvinowi i Grace Coolidge'om, Jacqueline Kennedy,

Helen Hayes and Ladybird Johnson

Helen Hayes i Ladybird Johnson,

must be good enough for the rest of the world.

musi też zadowolić resztę świata.

Today, only the Harper Method Founder's Shop

Dzisiaj pozostał tylko pierwszy salon w Rochester,

remains in Rochester, New York, but Martha's legacy is manifold.

w stanie Nowy Jork, ale spuścizna Marthy kwitnie.

Her health and beauty treatments have been copied,

Kopiuje się jej metody pielęgnacji zdrowia i urody,

and her business model is dominant.

a jej model biznesu nadal dominuje.

In fact, half of retail sales in America

Połowę transakcji detalicznych w USA

are through Martha Harper's franchising idea.

umożliwia koncept franczyzy Marthy Harper.

So the next time you enjoy a McDonald's hamburger

Zajadając następnego hamburgera z McDonalda

or a good night's rest at a Days Inn,

albo wysypiając się w motelu Days Inn,

think of Martha.

pomyślcie o Marcie.

Because these franchises might not be the same

Franczyzy wyglądałyby inaczej,

without her inventing the model, over a century ago.

gdyby sto lat temu nie wymyśliła modelu.