Eli the eel: A mysterious migration - James Prosek

Lươn Eli: Cuộc di cư huyền bí - James Prosek

Transcriber: Jessica Ruby Reviewer: Caroline Cristal

Translator: Nhu PHAM Reviewer: Chau Cao

They're long and slithery,

Chúng dài và trơn tuột,

and they're not very colorful.

và không được màu mè cho lắm.

But they do have a strange beauty of their own.

Nhưng chúng có một vẻ đẹp kỳ lạ của riêng mình.

Their sinuous, nocturnal movements

Những chuyển động quanh co,

through the water

are mesmerizing to watch.

trong nước, về đêm của chúng

mê hoặc người xem.

And though they may resemble underwater snakes,

Và mặc dù chúng có thể trông giống những con rắn nước,

eels are, in fact, a very interesting type of fish.

lươn, trên thực tế, là một loại cá rất thú vị.

There are several things about eels

Có rất nhiều điều

that make them unique

khiến lươn trở nên độc đáo

besides their elongated shape and limbless bodies.

bên cạnh hình dáng thuôn dài và một cơ thể không có chi.

For one thing,

Một điều này,

eels have the ability to breathe through their skin.

lươn có khả năng hô hấp qua da.

Some can even leave the water

Một số thậm chí có thể rời khỏi nước

and move over land for short periods.

và di chuyển trên đất liền trong thời gian ngắn.

And, unlike most migratory fish,

Và, không giống như các loài cá di cư khác,

such as salmon,

như cá hồi chẳng hạn ,

which spawn in fresh water

những loài đẻ trứng trong nước ngọt

but live their adult lives in salt water,

nhưng sống cuộc sống trưởng thành trong vùng nước mặn,

eels of the genus Anguilla

lươn thuộc chi Anguilla

migrate in the opposite direction,

di cư theo một hướng ngược lại,

spawning and breeding in oceans and seas,

giao phối và sinh sản trong đại dương và biển,

while spending most of their intervening time

trong khi dành phần lớn thời gian xen giữa

in fresh water.

tại vùng nước ngọt.

If we were to take one such fresh water eel

Nếu chúng ta chọn lấy một con lươn nước ngọt

and follow its life story,

và dõi theo câu chuyện cuộc đời của nó,

it would be born in the middle of the North Atlantic Ocean,

nó được sinh ra ở giữa Bắc Đại Tây Dương,

about a thousand miles east of Bermuda.

khoảng một ngàn dặm về phía đông Bermuda.

This area, called the Sargasso Sea,

Khu vực này, được gọi là biển Sargasso,

forms the western part

biến phần phía tây

of a subtropical gyre,

của vòng cận nhiệt đới,

a giant whirlpool in the middle of the ocean.

thành một bồn tạo sóng khổng lồ ở giữa đại dương.

Our eel, let's call it Eli,

Con lươn của chúng ta, hãy gọi nó là Eli,

would begin as one of ten to twenty million tiny eggs,

bắt đầu từ một trong mười đến hai mươi triệu quả trứng nhỏ,

carried by a female eel,

được cưu mang bởi một con lươn cái,

hatching into a transparent leaf-shaped thing

nở ra thành một hình hài trong suốt có hình lá

that looks nothing like an adult eel.

trông chẳng có chút gì giống với một con lươn trưởng thành.

Eli starts to drift in ocean currents,

Eli bắt đầu trôi dạt theo dòng hải lưu,

predominantly the Gulf Stream

chủ yếu là Hải lưu Gulf Stream

towards either Europe or North America,

về phía châu Âu hoặc Bắc Mỹ,

depending on its particular species.

tùy thuộc vào giống loài của nó.

Upon reaching the coast,

Khi về đến bờ biển,

Eli is about two inches long,

Eli đạt đến chiều dài khoảng 5 cm,

looking more eely but still transparent,

bắt đầu trông giống lươn hơn nhưng vẫn còn trong suốt,

known at this stage as a glass eel.

ở giai đoạn này, nó được biết đến như là một con lươn thủy tinh.

But within a couple of days in fresh water,

Nhưng trong vòng một vài ngày trong nước ngọt,

Eli's skin becomes pigmented a brownish-black,

da của Eli dần chuyển thành nâu đen,

now looking more like that of an adult eel.

bây giờ, nó đã trông giống một con lươn trưởng thành.

You might notice

Bạn có thể nhận thấy

that we haven't mentioned anything

chúng tôi chưa đề cập bất cứ điều gì

about Eli's gender yet.

về giới tính của Eli.

That's because this is only determined

Đó là bởi vì điều này chỉ được xác định

once an eel enters fresh water,

một khi lươn trở về vùng nước ngọt,

though nobody is sure exactly how that happens.

mặc dù không ai biết chắc chắn chuyện đó diễn ra như thế nào.

Most of the eels that stay in the estuaries

Hầu hết những con lươn sống ở cửa sông

and brackish water become males,

và vùng nước lợ sẽ trở thành những con đực,

while those that go upstream become females,

trong khi những con lội về thượng nguồn lại trở thành con cái,

growing up to two to three times bigger than

phát triển gấp 2-3 lần

their future mates.

kích thước của bạn tình của chúng trong tương lai

In this case,

Trong trường hợp này,

it turns out that Eli was actually short for Elaine.

hoá ra rằng Eli là tên gọi ngắn cho Elaine.

As a female eel,

Là một con lươn cái,

Elaine will be quite solitary

Elaine sẽ khá đơn độc

for most of her life in the stream,

trải qua phần lớn cuộc sống của nó theo dòng chảy,

eating whatever falls in the water:

ăn bất cứ thứ gì rơi vào trong nước:

grasshoppers, crickets, small fish,

Châu chấu, dế, cá con,

insect larvae, frogs, baby birds,

Ấu trùng côn trùng, ếch, chim non,

almost anything she can get her mouth around.

nó có thể ăn bất cứ thứ gì.

And she will grow quite big,

Và rồi nó sẽ phát triển khá lớn,

up to four feet long

lên đến cả mét

and weighing as much as thirteen pounds.

và cân nặng đến gần 6kg.

We don't know exactly how

Chúng tôi không biết chính xác

fresh water eels know when it's time

làm thế nào mà lươn nước ngọt biết được khi nào

to return to the ocean,

chúng phải quay trở về biển,

but something calls to them.

nhưng chắc chắn là có một thứ gì đó kêu gọi chúng.

And their fall migration

Và cuộc di cư mùa thu của loài lươn

is one of the largest unseen migrations

là một trong những cuộc di cư lớn nhất từng được biết

on the planet.

trên hành tinh này.

As Elaine leaves fresh water for the ocean,

Khi Elaine rời vùng nước ngọt để quay về đại dương,

she undergoes a shocking metamorphosis.

nó phải trải qua một quá trình biến thái dữ dội.

Her eyes enlarge by about ten times,

Đôi mắt nó nở lớn khoảng mười lần,

her skin gets thicker,

làn da trở nên dày hơn,

and her fins get larger.

và vây to ra.

These are most likely adaptations

Những biến đổi này nhằm mục đích thích nghi

for their upcoming ocean travel,

cho chuyến du hành vượt đại dương sắp tới

and Elaine seamlessly makes the transition

và Elaine chuyển đổi một cách hoàn hảo

from fresh to salt water,

từ vùng nước ngọt sang vùng nước mặn,

which would be toxic for most other fish.

điều sẽ là không thể đối với hầu hết các loài cá khác.

Once Elaine leaves the mouth of the fresh water streams,

Một khi Elaine rời cửa sông,

she will disappear completely from human view.

nó sẽ hoàn toàn biến mất khỏi tầm mắt con người.

No one has witnessed,

Không ai từng được chứng kiến,

or been able to follow,

hay có thể dõi theo

an adult eel on their migration,

một con lươn trưởng thành xuyên suốt cuộc di cư của nó,

nor do we know how deep they spawn.

và chúng ta cũng không cách nào biết được chúng đẻ trứng ở độ sâu bao nhiêu.

But it's assumed that they can follow some signs

Nhưng người ta cho rằng có thể lần theo một số dấu hiệu

that they can detect,

được tìm thấy,

such as a thermal barrier between ocean currents

chẳng hạn như rào cản nhiệt giữa những dòng hải lưu

or a salinity front,

hay độ mặn trần,

in order to return to the same area of the ocean

để trở về cùng một khu vực trong đại dương mênh mông

where they were born.

nơi chúng được sinh ra.

Because we don't even know exactly

Bởi vì chúng ta thậm chí không biết đích xác

what happens during an eel's migration,

điều gì xảy ra trong khi chuyến hành trình này,

we can only imagine what the actual breeding looks like.

chúng ta chỉ có thể tưởng tượng ra quá trình sinh sản của chúng.

But the common hypothesis

Nhưng giả thuyết phổ biến

is that Elaine and thousands,

là rằng Elaine và hàng ngàn,

or hundreds of thousands,

hoặc hàng trăm nghìn,

of other eels

những con ươn khác

gather in large, intertwined masses

hội tụ lại với số lượng lớn, đan xen vào nhau

and release their eggs and sperm

và thả trứng và tinh trùng

in a giant orgy known as panmixia.

trong một cuộc truy hoan khổng lồ

A couple of days after the eggs are laid,

Một vài ngày sau, những quả trứng lươn ra đời,

they hatch,

nở ra,

and the cycle begins again.

và chu kỳ mới lại bắt đầu.

And because we've never seen

Và bởi vì chúng ta không bao giờ nhìn thấy

the adult eels returning up the fresh water rivers,

những con lươn trưởng thành quay trở lại các con sông nước ngọt,

we must assume that,

chúng ta phải giả thuyết rằng,

having completed their long and roundabout journey,

sau khi hoàn thành cuộc hành trình dài để quay về chốn cũ,

these amazing and mysterious creatures

những sinh vật tuyệt vời và bí ẩn này

finally die there,

cuối cùng đã chết đó,

in the same place where they were born.

tại đúng nơi mà chúng được sinh ra.

Goodbye, Elaine!

Tạm biệt, Elaine!

It was a pleasure knowing you.

Thật vui khi được biết bạn.