Corruption, wealth and beauty: The history of the Venetian gondola - Laura Morelli

Tàn lụi, giàu sang và đẹp đẽ: Lịch sử thuyền gondola của Venice - Laura Morelli

Translator: Truc Truong

If I say, "Venice," do you imagine yourself gliding down the Grand Canal,

Nếu tôi nói "Venice", bạn sẽ tưởng tượng mình đang lướt trên kênh Grand Canal

serenaded by a gondolier?

với tiếng hát của lái thuyền gondola chứ?

There's no doubt that the gondola is a symbol of Venice, Italy,

Không cần bàn cãi, gondola chính là biểu tượng của Venice, nước Ý,

but how did this curious banana-shaped black boat get its distinctive look?

nhưng tại sao nó lại có màu đen và hình quả chuối đặc trưng như thế?

The origins of the Venetian gondola are lost to history,

Nguồn gốc của gondola đã dần trôi vào quên lãng,

but by the 1500s, some 10,000 gondolas transported dignitaries, merchants and goods

nhưng thập niên 1500, 10,000 gondola đã đưa quan chức, thương nhân và hàng hóa

through the city's canals.

đi qua thành phố của những kênh đào.

In fact, Venice teemed with many types of handmade boats,

Thực tế, Venice từng có rất nhiều loại thuyền thủ công,

from utilitarian rafts to the Doge's own ostentatious gilded barge.

từ bè gỗ chuyên chở đến sà lan mạ vàng sang trọng.

Like a modern day taxi system, gondolas were leased to boatmen

Tương tự hệ thống taxi ngày nay, gondola được cho người lái thuê

who made the rounds of the city's ferry stations.

để mang đến những cuộc du ngoạn vòng quanh các bến phà.

Passengers paid a fare to be carried from one side of the Grand Canal to the other,

Hành khách trả tiền để được đưa đi xuyên kênh Grand Canal,

as well as to other points around the city.

và những nơi khác quanh thành phố.

But gondoliers soon developed a bad rap.

Nhưng những người lái thuyền sớm gây ra tai tiếng.

Historical documents describe numerous infractions involving boatmen,

Tài liệu lịch sử đã ghi lại rất nhiều những vi phạm có liên quan đến họ,

including cursing, gambling, extorting passengers --

gồm chửi rủa, đánh bạc, tống tiền hành khách,

even occasional acts of violence.

và đôi khi có cả những hành vi bạo lực.

To minimize the unpredictability of canal travel,

Để giảm thiểu các sự cố có thể xảy ra khi du lịch qua kênh,

Venetian citizens who could afford it purchased their own gondolas,

các cư dân giàu có của Venice tự sắm thuyền riêng,

just as a celebirty might use a private car and driver today.

cũng giống như người nổi tiếng dùng xe và tài xế riêng ngày nay.

These wealthy Venetians hired two private gondoliers to ferry them around the city

Họ thuê hai người chèo thuyền riêng để đưa họ đi vòng quanh thành phố

and maintain their boats.

và bảo quản thuyền cho họ.

The gondolas soon became a status symbol, much like an expensive car,

Gondola sớm trở thành biểu tượng địa vị, giống xe hơi đắt tiền,

with custom fittings, carved and gilded ornamentation,

với đồ đạc truyền thống, trang trí và chạm khắc bằng vàng,

and seasonal fabrics, like silk and velvet.

cùng các loại vải theo mùa như lụa và nhung.

However, the majority of gondolas seen today are black

Tuy nhiên, đa số các thuyền gondola ngày nay có màu đen

because in 1562, Venetian authorities decreed

là vì năm 1562, quan chức Venice yêu cầu rằng

that all but ceremonial gondolas be painted black

tất cả gondola phải được sơn đen, ngoại trừ những chiếc dùng cho nghi lễ

in order to avoid sinfully extravagant displays.

để ngăn chặn sự phô trương quá mức.

Apparently, Venetian authorities did not believe in "pimping their rides."

Chính quyền Venice chắc mẩm rằng sẽ chẳng có ai dám chơi trội đâu.

Still, some wealthy Venetians chose to pay the fines

Nhưng vẫn có những người giàu có chấp nhận nộp phạt

in order to maintain their ornamental gondolas,

để có thể trang hoàng chiếc gondola của họ,

a small price to keep up appearances.

đổi số tiền cỏn con lấy diện mạo bắt mắt.

The distinctive look of the gondola developed over many centuries.

Vẻ đặc trưng của gondola phát triển qua nhiều thế kỉ.

Each gondola was constructed in a family boatyard called a squero.

Gondola được tạo ra trong xưởng squero.

From their fathers and grandfathers, sons learned how to select and season

Các chàng trai qua hàng thế hệ học cách chọn gỗ để đóng thuyền từ

pieces of beech, cherry, elm, fir, larch, lime, mahogany, oak and walnut.

dẻ gai, anh đào, du, linh sam, thông, chanh, gụ, sồi hoặc óc chó.

The gondola makers began with a wooden template

Thợ làm thuyền bắt đầu với một khung gỗ mẫu

that may have been hammered into the workshop floor generations earlier.

có thể đã được đóng xuống sàn xưởng từ bao thế hệ trước.

From this basic form, they attached fore and aft sterns,

Từ hình thù cơ bản này, họ làm thành mũi và đuôi thuyền,

then formed the longitudinal planks and ribs that made up the frame

sau đó đến ván và thân thuyền để tạo thành khung thuyền

of a boat designed to glide through shallow, narrow canals.

sao cho thuyền có thể lướt qua cả những kênh nông, hẹp.

A gondola has no straight lines or edges.

Gondola không có các cạnh thẳng.

Its familiar profile was achieved through an impressive fire and water process

Hình dáng quen thuộc của nó được tôi luyện từ lửa và nước

that involved warping the boards with torches made of marsh reeds set ablaze.

từ quá trình làm cong thuyền với đuốc làm từ lau sậy đốt cháy.

However, the majority of the 500 hours that went into building a gondola

Tuy nhiên, gần 500 giờ làm thuyền

involved the final stages:

chủ yếu tập trung vào giai đoạn cuối:

preparing surfaces and applying successive coats of waterproof varnish.

chuẩn bị bề mặt và phủ một lớp sơn bóng chống thấm nước.

The varnish was a family recipe, as closely guarded as one for risotto

Lớp sơn đó là một công thức cổ truyền, tựa như món cơm Ý risotto

or a homemade sauce.

hay món sốt gia truyền vậy.

Yet even with the woodwork finished, the gondola was still not complete.

Kể cả khi phần mộc được hoàn thành, gondola vẫn chưa được hoàn tất.

Specialized artisans supplied their gondola-making colleagues

Các nghệ nhân chuyên nghiệp cung cấp cho đồng nghiệp làm gondola

with elaborate covered passenger compartments,

những khoang hành khách được trang bị đầy đủ,

upholstery and ornaments of steel and brass.

nệm ghế và đồ trang trí bằng sắt và đồng thau.

Oar makers became integral partners to the gondola makers.

Thợ làm mái chèo và thợ làm thuyền trở thành đối tác.

The Venetian oarlock, or fórcola, began as a simple wooden fork,

Cọc chèo Venice hay còn gọi là fórcola ban đầu chỉ đơn giản như chiếc nĩa gỗ,

but evolved into a high-precision tool that allowed a gondolier

nhưng dần biến thành công cụ có độ chuẩn xác cao giúp người lái thuyền

to guide the oar into many positions.

có thể đưa mái chèo tới nhiều vị trí.

By the late 1800s,

Vào cuối những năm 1800,

gondola makers began to make the left side of the gondola wider than the right

thợ làm thuyền bắt đầu làm phần bên trái của gondola rộng hơn

as a counter balance to the force created by a single gondolier.

để tạo đối trọng với lực của người chèo thuyền.

This modification allowed rowers to steer from the right side only,

Sự thay đổi này cho phép người lái điều khiển thuyền từ bên phải,

and without lifting the oar from the water.

mà không cần phải nâng chèo lên khỏi mặt nước.

While these modifications improved gondola travel,

Dù gondola đã có những thay đổi để cải thiện chất lượng,

they were not enough to keep pace with motorized boats.

nó vẫn không đủ sức để đuổi kịp các loại thuyền máy.

Today, only about 400 gondolas glide through the waterways of Venice,

Ngày nay, chỉ có khoảng 400 chiếc gondola lướt qua những con kênh của Venice,

and each year, fewer authentic gondolas are turned out by hand.

và theo thời gian, gondola thủ công xuất hiện thưa dần.

But along the alleys, street signs contain words in Venetian dialect

Nhưng dọc các con phố, biển báo chỉ đường vẫn sử dụng phương ngữ Venice

for the locations of old boatyards, oar makers and ferry stations,

với tên địa điểm những xưởng thuyền cũ, thợ làm mái chèo và các bến phà,

imprinting the memory of the boat-building trades

ghi lại kí ức của nghề chế tạo thuyền,

that once kept life in the most serene republic gliding along at a steady clip.

một thời từng giữ cho cuộc sống được êm ả lướt theo nhịp thuyền đều trôi.