The myth of the Sampo— an infinite source of fortune and greed - Hanna-Ilona Härmävaara

Reviewer: My Den

After a savage seafaring skirmish

Sau cuộc giao tranh đẫm máu giữa biển khơi

and eight long days of being battered by waves,

và tám ngày dài vật lộn cùng những cơn sóng dữ,

Väinämöinen— a powerful bard and sage as old as the world itself—

Väinämöinen— thi sĩ quyền năng, người có cái nhìn thấu suốt của cả thế gian—

washed up on the shores of distant Pohjola.

trôi dạt tới bờ biển Pohjola xa xôi.

Unlike his home Kalevala, Pohjola was a dark and frozen land,

Không giống quê nhà Kalavala, Pohjola là cõi u tối và giá buốt,

ruled by Louhi, “the gap-tooth hag of the North."

trị vì bởi Louhi, “mụ phù thủy móm phương Bắc.”

The cunning witch nursed Väinämöinen back to health

Mụ phù thủy xảo quyệt giúp Väinämöinen hồi phục

but demanded a reward for returning him home.

nhưng đổi lại ông phải báo đáp cho mụ mới được thả về quê nhà.

Not content with mere gold or silver,

Không phải bằng những hiện vật đơn thuần như vàng hay bạc,

Louhi muốn thứ chưa từng tồn tại trên đời: chiếc cối xay thần Sampo.

Louhi wanted what did not yet exist— the Sampo.

To be forged from “the tips of white-swan feathers," “the milk of greatest virtue,"

Được luyện từ “ngọn lông thiên nga trắng”, “dòng sữa của tiết nghĩa cao cả“,

“a single grain of barley," and “the finest wool of lambskins,"

“một hạt lúa mạch” và “bộ lông cừu đẹp nhất”,

this artifact was said to be an endless font of wealth.

tạo vật này có thể mang tới phúc phận vô biên cho kẻ nắm giữ nó.

But Väinämöinen knew that only Seppo Ilmarinen,

Nhưng Väinämöinen biết rằng chỉ có mình Seppo Ilmarinen,

the Eternal Hammerer who forged the sky-dome itself,

Thần rèn bất tử, người đã rèn nên vòm trời,

could craft such an object.

mới có thể đúc ra một vật như thế.

So he convinced Louhi to send him home and fetch the smith.

Vậy nên ông thuyết phục Louhi đưa mình về để mời tới vị thần rèn.

Though the journey was far from easy, the bard finally made it back to Kalevala.

Dù chặng đường đầy ắp gian nguy, vị thi sĩ cuối cùng cũng trở về được Kalevala.

But Ilmarinen refused to go to the gloomy North— a land of witches and man-eaters.

Nhưng Ilmarinen từ chối tới phương Bắc u ám đầy phù thủy và thú ăn thịt người.

But keeping true to his word,

Tuy thế, để giữ chữ tín,

Väinämöinen tricked Ilmarinen into climbing a giant tree,

Väinämöinen dụ Ilmarinen trèo lên ngọn cây khổng lồ,

before summoning a mighty storm to carry the smith all the way to Pohjola.

rồi ông hô một cơn bão tố mãnh liệt cuốn phăng vị thần rèn tới Pohjola.

Ilmarinen was well received in the North.

Ilmarinen được tiếp đãi một cách nồng hậu ở cõi Bắc này.

Louhi lavished her guest with extravagant hospitality

Louhi không ngại tiêu phí hoang tàn cốt chỉ để thỏa lòng vị khách

and promised him the hand of her beautiful daughter—

và trao lời hẹn sẽ gả cho cô con gái út tuyệt sắc giai nhân—

if he could craft what she wished.

nếu như ông rèn ra được thứ mà mụ hằng ao ước.

When she finally asked if Ilmarinen was capable of forging the Sampo,

Chờ tới lúc, mụ mới hỏi liệu Ilmarinen có khả năng tạo ra Sampo không,

the powerful smith declared he could indeed accomplish the task.

vị thần quyền năng tuyên bố rằng tất nhiên ông có thể làm được.

But try as he might to bend the forge to his will,

Nhưng khi ông cố rèn theo ý mình,

lò luyện chỉ cho ra những vật khác lạ—

its fires only produced other artifacts—

beautiful in appearance but ill-mannered in nature.

có vẻ ngoài đẹp đẽ nhưng bản chất thô lậu.

An elegant crossbow that thirsted for blood

Một cây nỏ trang nhã nhưng đầy ác tính

and a gleaming plow that ruined cultivated fields among others.

và một mỏ cày cùn cụt chỉ biết dùng để cày bừa như bao lưỡi cày khác mà thôi.

Finally, Ilmarinen summoned the winds themselves to work the bellows,

Cuối cùng, Ilmarinen bèn gọi những cơn gió tới để giúp thổi lò,

and in three days time he pulled the Sampo,

và trong ba ngày ông luyện ra được chiếc cối xay thần Sampo,

with its lid of many colors from the forge’s flames.

có cái nắp đậy mang nhiều màu sắc của lửa lò.

On its sides the smith carefully crafted a grain mill, a salt mill,

Từ các mặt bên, ông tỉ mẩn chế tác ra ba cửa: cửa tuôn ra thóc, cửa ào ra muối,

and a money mill.

và cửa còn lại chảy ra muôn vàn bạc tiền.

Louhi was so delighted with the object’s limitless productive power

Louhi quá vui sướng với tạo vật có quyền năng sản sinh vô tận đó tới độ

that she ran off to lock her treasure inside a mountain.

mụ ta đem giấu của báu của mình vào tận sâu trong lòng núi.

But when Ilmarinen tried to claim his prize,

Nhưng khi Ilmarinen đòi những tặng thưởng như đã giao kèo,

the promised maiden refused to marry him, and the smith had to return home alone.

cô con gái lại khước hôn và ông phải trở về quê nhà trong cảnh cô đơn.

Years passed, and while Pohjola prospered,

Năm tháng qua đi, Pohjola càng ngày càng trở nên hưng thịnh,

Ilmarinen and Väinämöinen were without wives or great wealth.

còn Ilmarinen và Väinämöinen, người thì cô đơn, người thì túng thiếu.

Bitter about this injustice, the bard proposed a quest to retrieve the Sampo,

Cay đắng trước cảnh bất công, vị thi sĩ quyết đòi lại bằng được Sampo,

and the two sailed north with the help of Lemminkäinen—

rồi cả hai giăng buồm tới phương Bắc với sự giúp sức của Lemminkäinen—

a beautiful young man with a history of starting trouble.

chàng tráng sĩ điển trai hay gây rắc rối.

Upon arrival, Väinämöinen requested half the Sampo’s profits as compensation—

Lúc tới nơi, Väinämöinen yêu cầu bồi thường

một nửa báu vật mà Sampo mang lại—

or they’d take the artifact by force.

bằng không họ sẽ cưỡng đoạt chiếc cối bằng vũ lực.

Outraged at this request, Louhi summoned her forces to fight the heroes.

Bị xúc phạm bởi lời đề nghị, Louhi triệu hồi binh lính tấn công các vị hùng.

But as her army readied for war, the bard played his magic harp, Kantele,

Nhưng khi quân của mụ sắp đánh, thi sĩ chơi hạc cầm ma thuật Kantele của mình,

entrancing all who heard it and sending Pohjola into a deep slumber.

rót vào tai người nghe giai điệu mê li, đưa chốn Pohjola vào cõi mộng sâu thẳm.

Unimpeded, the three men took the Sampo and quietly made their escape.

Không còn gì ngăn trở, ba người nọ đoạt lấy Sampo và thoát đi trong yên lặng.

Lemminkäinen was ecstatic at their success,

Lemminkäinen ngất ngây vì chiến tích,

and demanded that Väinämöinen sing of their triumph.

nên muốn Väinämöinen ca lên khúc mừng thắng lợi.

The bard refused, knowing the dangers of celebrating too early.

Thi sĩ khước lời vì biết rằng ăn mừng quá sớm sẽ rước lấy họa.

But after three days of traveling, Lemminkäinen’s excitement overwhelmed him,

Nhưng qua ba ngày du hành, Lemminkäinen không kìm được sự sung sướng,

and he recklessly broke out in song.

đành cất giọng mà chẳng chút thận trọng.

His awful singing voice woke a nearby crane,

Giọng ca đầy kinh khiếp của gã làm lay động một con hạc cách đó không xa,

whose screeching cries roused the Pohjolan horde.

tiếng kêu điếc óc của nó đánh thức lũ người Pohjolan.

The army made chase.

Binh đoàn đuổi theo con thuyền.

As their warship closed in, Väinämöinen raised a rock to breach their hull.

Väinämöinen nâng đá chọi tàu chiến của chúng khi sát lá cà.

Undeterred, Louhi transformed into a giant eagle,

Louhi tức thì hóa thành một con điểu sư khổng lồ,

carrying her army on her back as they attacked the heroes’ vessel.

mang theo binh đoàn của mụ sau lưng, liên tục dội xuống những tràng công kích.

She managed to grab the Sampo in her claw,

Mụ dùng móng vuốt vồ lấy chiếc cối xay thần Sampo,

but just as quickly, it dropped into the sea, shattering into pieces

nhưng thoắt một cái, nó rơi xuống đại dương, tan thành nhiều mảnh nhỏ

and sinking deep beyond her talon’s reach.

chìm xuống sâu, vượt ra khỏi tầm vuốt của mụ.

Buried on the ocean floor,

Bị phong kín nơi đáy đại dương,

the remnants of this powerful device remain in the realm of Ahti, god of water—

quyền năng còn sót lại của tạo vật được thủy thần Ahti—

where they grind salt for the seas to this very day.

đem xay ra muối cho biển khơi đến tận ngày nay.