The scientific origins of the Minotaur - Matt Kaplan

Translator: Dieu Dang NguyenTran Reviewer: Vân Phạm

Far beneath the palace of the treacherous King Minos,

Sâu dưới cung điện của Vua Minos xảo trá,

in the damp darkness of an inescapable labryinth,

trong bóng tối mờ mịt của mê cung không lối thoát,

a horrific beast stalks the endless corridors of its prison,

là con quái vật kinh dị trông chừng tù nhân,

enraged with a bloodlust so intense that its deafening roar shakes the Earth.

nó khát máu đến nỗi tiếng gầm của nó làm rung cả Trái Đất.

It is easy to see why the Minotaur myth has a long history

Vì thế, dễ thấy vì sao huyền thoại Qủy Đầu Trâu

of being disregarded as pure fiction.

luôn bị xem là giả tưởng.

However, there's a good chance that the Minotaur

Dù vậy, có khả năng là Qủy Đầu Trâu,

and other monsters and gods were created by our early ancestors

các quái vật khác và thánh thần được tổ tiên ta tạo ra

to rationalize the terrifying things that they saw in the natural world

để giải thích những điều kinh hãi mà họ thấy ở thực tế

but did not understand.

nhưng không thể hiểu được.

And while we can't explain every aspect of their stories,

Ta không thể giải thích tất cả những câu chuyện của họ,

there may be some actual science that reveals itself

nhưng khi ta phân tích để tìm ra manh mối

when we dissect them for clues.

ta có thể giải thích được phần nào.

So, as far as we know, there have never been human-bull hybrids.

Ta biết là không có loài lai giữa người và trâu.

But the earliest material written about the Minotaur

Nhưng ghi chép về Qủy Đầu Trâu

doesn't even mention its physical form.

chưa bao giờ nhắc đến hình dạng của nó.

So that's probably not the key part of the story.

Nhưng đó không phải là mấu chốt.

What the different tellings do agree upon, however,

Những phiên bản khác nhau đề giống ở chỗ,

is that the beast lives underground,

con quái vật sống dưới lòng đất,

and when it bellows, it causes tremendous problems.

và khi nó rống lên thì gây ra hậu quả đáng sợ.

The various myths are also specific in stating that genius inventor Daedalus,

Thần thoại luôn nhắc đến nhà sáng chế đại tài Daedelus

carved out the labyrinth beneath the island of Crete.

đào mê cung dưới đảo Crete.

Archeological attempts to find the fabled maze

Các nhà khảo cổ học đã cố tìm mê cung ấy,

have come up empty handed.

nhưng chẳng có gì cả.

But Crete itself has yielded the most valuable clue of all

Crete hưởng lợi

in the form of seismic activity.

qua các cơn địa chấn

Crete sits on a piece of continental crust called the Aegean Block,

Crete nằm trên mảng lục địa gọi là mảng Aegean,

and has a bit of oceanic crust known as the Nubian Block

còn mảng hải dương Nubian

sliding right beneath it.

trượt ngay dưới nó.

This sort of geologic feature, called a subduction zone,

Đây là một cấu trúc địa chất, gọi là Đới Hút Chìm,

is common all over the world and results in lots of earthquakes.

nó khá phổ biến và nó gây ra động đất.

However, in Crete the situation is particularly volatile

Đảo Crete khá là dễ bị tác động

as the Nubian Block is attached

khi mảng Nubian gắn với

to the massive buoyant continental crust that is Africa.

mảng lục địa nổi rất lớn gọi là Châu Phi.

When the Nubian Block moves,

Khi mảng Nubian di chuyển,

it does not go down nearly as easily or as steeply

nó sẽ không đi xuống dễ dàng

as oceanic crust does in most other subduction zones.

như các mảng hải dương khác ở các đới hút chìm khác.

Instead, it violently and abruptly forces sections of the Mediterranean upwards

Thay vì thế, nó sẽ ép buộc vài phần của Địa Trung Hải nâng lên,

in an event called uplift,

hay gọi là sự nâng địa chất,

and Crete is in uplift central.

và Crete nằm ở trung tâm vùng bị nâng lên.

In the year 2014, Crete had more than 1300 earthquakes

Năm 2014, Đảo Crete có hơn 1300 cơn động đất

of magnitude 2.0 or higher.

với cường độ 2.0 và cao hơn.

By comparison, in the same period of time,

Cùng thời điểm đó, so sánh

Southern California, a much larger area, experienced a mere 255 earthquakes.

Nam California, một vùng rộng hơn nhiều, chỉ có khoảng 255 cơn động đất.

Of course, we don't have detailed seismic records from the days of King Minos,

Dĩ nhiên ta không có ghi chép nào về địa chấn ở thời vua Minos,

but we do know from fossil records and geologic evidence

nhưng ta có ghi chép về hóa thạch và bằng chứng địa chất

that Crete has experienced serious uplift events

chứng tỏ Crete đã bị nâng lên

that sometimes exceeded 30 feet in a single moment.

và đôi khi có thể lên đến 30 feet chỉ trong 1 lần nâng.

Contrast this for a moment with the island of Hawaii,

Ngược lại thì ở Đảo Hawaii,

where earthquakes and volcanic activity

nơi các cơn động đất và núi lửa phun

were tightly woven to legends surrounding Pele,

đều được gắn tới huyền thoại của Pele,

a goddess both fiery and fair.

một vị thần của lửa và sự công bằng.

Like the Minotaur, her myths included tales of destruction,

Như Qủy Đầu Trâu, thần thoại về bà ta kể về sự giận dữ của bà,

but they also contained elements of dance and creation.

nhưng nó cũng kể về những điệu nhảy và sự sinh sôi.

So why did Hawaii end up with Pele and Crete end up with the Minotaur?

Tại sao Hawaii thì gắn với thần Pele còn Crete thì với Qủy Đầu Trâu?

The difference likely comes down

Điểm khác nhau là

to the lava that followed many of Hawaii's worst earthquakes.

dung nham của các trận động đất ở Hawaii.

The lava on Hawaii is made of basalt, which once cooled, is highly fertile.

Dung nham ở đó là từ bazan, khi nó nó nguội thì nó rất màu mỡ.

Within a couple of decades of terrible eruptions,

Chỉ vài thập kỉ sặ xói mòn khủng khiếp,

Islanders would have seen vibrant green life thriving

cây cối sinh sôi, phát triển trên vùng

on new peninsulas made of lava.

bán đảo dung nham đó.

So it makes sense that the mythology captured this

Vì thế, thần thoại mệnh danh Pele là

by portraying Pele as creator as well as a destroyer.

người sáng tạo và kẻ hủy diệt cũng đúng.

As for the people of Crete,

Còn người dân ở Đảo Crete,

their earthquakes brought only destruction and barren lands,

động đất chỉ phá hủy và làm cằn cỗi mọi thứ,

so perhaps for them the unnatural and deadly Minotaur was born.

nên với họ Qủy Đầu Trâu rất đáng sợ và nguy hiểm.

The connections between mythical stories

Sự liên kết giữa truyện thần thoại

and the geology of the regions where they originated

và địa chất của một vùng đất là nơi chúng xuất phát,

teach us that mythology and science are actually two sides of the same coin.

cho ta thấy thần thoại hay khoa học chỉ là 2 mặt của một đồng xu.

Both are rooted in explaining and understanding the world.

Chúng đều giải thích và hiểu thêm về những điều xung quanh.

The key difference is that where mythology uses gods, monsters and magic,

Khác nhau mấu chốt là thần thoại dùng thần thánh, quái vật, bùa phép,

science uses measurements, records and experiments.

còn khoa học dùng những thí nghiệm, ghi chép, tính toán mà thôi