The smallest solution to one of our biggest problems - Tierney Thys & Christian Sardet

467,414 views ・ 2022-07-07

TED-Ed


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Ngọc Dương Reviewer: Dinh Lieu Vu
00:11
At this very moment, almost everything around you is being eaten.
0
11090
4588
Vào thời điểm này,
hầu như mọi thứ xung quanh bạn đều đang bị ăn mòn.
00:15
Invisible to the naked eye, organisms called microbes swarm every surface.
1
15762
5839
Các sinh vật gọi là vi sinh vật mà mắt thường không thể nhìn thấy
nhung nhúc trên khắp bề mặt.
00:21
Hordes of bacteria, archaea, and fungi have evolved to produce powerful enzymes
2
21893
6131
Những đám vi khuẩn, cổ khuẩn và giới nấm
đã tiến hóa để sản sinh ra những enzyme mạnh mẽ
00:28
that break down tough organic material into digestible nutrients.
3
28024
4755
mà phân hủy vật chất hữu cơ cứng thành các chất dinh dưỡng có thể tiêu hóa.
00:33
But there’s one particularly widespread type of material
4
33196
3545
Nhưng có một loại vật liệu đặc biệt phổ biến
00:36
that almost no microbes can biodegrade:
5
36741
3086
mà hầu như không có vi sinh vật nào có thể phân hủy:
00:39
plastics.
6
39827
1418
NHỰA.
00:41
To make most plastics, molecules from oil, gas and coal are refined
7
41245
5548
Để chế tạo hầu hết các loại nhựa,
những phân tử từ dầu mỏ, khí đốt và than đá được tinh chế
00:46
and turned into long, repeating chains called polymers.
8
46793
4546
và chuyển hóa thành các chuỗi dài, lặp lại gọi là các polymer.
00:51
This process often requires temperatures above 100˚C, incredibly high pressure,
9
51714
6590
Quá trình này thường yêu cầu nhiệt độ trên 100 ˚C,
với áp suất cực kỳ cao,
00:58
and various chemical modifications.
10
58304
2920
và những biến đổi hóa học khác nhau.
01:01
The resulting man-made polymers are quite different
11
61682
3212
Sản phẩm polymer do con người tạo ra rất khác biệt
01:04
from the polymers found in nature.
12
64894
2002
so với polymer có trong tự nhiên.
01:06
And since they’ve only been around since the 1950s,
13
66896
3545
Và chúng chỉ mới xuất hiện từ những năm 1950,
01:10
most microbes haven’t had time to evolve enzymes to digest them.
14
70441
5297
hầu hết các vi sinh vật không đủ thời gian tiến hóa enzyme
để tiêu hóa chúng.
Các vấn đề trở nên khó khăn hơn,
01:16
Making matters even more difficult,
15
76114
2127
việc phá vỡ các liên kết hóa học của hầu hết các loại nhựa
01:18
breaking most plastics’ chemical bonds requires high temperatures
16
78241
4546
đòi hỏi nhiệt độ cao
01:22
comparable to those used to create them—
17
82787
2502
như với nhiệt độ được sử dụng khi tạo ra chúng—
01:25
and such heat is deadly to most microbes.
18
85289
3087
và sức nóng này là chí tử đối với hầu hết các vi sinh vật.
01:28
This means that most plastics never biologically degrade—
19
88835
4254
Điều này có nghĩa là hầu hết các loại nhựa
không bao giờ phân rã được về mặt sinh học—
01:33
they just turn into countless, tiny, indigestible pieces.
20
93089
4212
chúng chỉ biến thành vô số những mảnh tí hon,
không thể tiêu hóa được.
01:37
And pieces from the most common plastics like Polyethylene, Polypropylene,
21
97593
5214
Và các mảnh từ những loại nhựa phổ biến nhất
như Polyethylene, Polypropylene
01:42
and Polyester-terephthalate have been piling up for decades.
22
102807
4629
và Polyester-terephthalate đã tích tụ trong nhiều thập kỷ.
01:48
Each year humanity produces roughly 400 million more tons of plastic,
23
108813
5797
Mỗi năm nhân loại sản xuất thêm khoảng 400 triệu tấn nhựa,
01:54
80% of which is discarded as trash.
24
114610
3295
80% trong số này bị loại bỏ thành rác.
01:58
Of that plastic waste, only 10% is recycled.
25
118197
4171
Chỉ 10% số rác nhựa được tái chế.
02:02
60% gets incinerated or goes into the landfills,
26
122577
3920
60% được thiêu đốt hoặc đưa vào các bãi rác,
02:06
and 30% leaks out into the environment
27
126497
3212
và 30% rò rỉ ra môi trường
02:09
where it will pollute natural ecosystems for centuries.
28
129709
3795
nơi mà nhựa sẽ làm ô nhiễm các hệ sinh thái tự nhiên
trong nhiều thế kỷ.
02:13
An estimated 10 million tons of plastic waste end up in the ocean each year,
29
133671
6089
Một ước tính có khoảng 10 triệu tấn rác thải nhựa
trôi dạt trên biển mỗi năm,
02:19
mostly in the form of microplastic fragments that pollute the food chain.
30
139760
4964
chủ yếu dưới dạng các mảnh vi nhựa làm ô nhiễm chuỗi thức ăn.
02:25
Fortunately, there are microbes that may be able
31
145224
3253
May mắn thay, có những vi sinh vật có thể
02:28
to take a bite out of this growing problem.
32
148477
2753
giảm bớt vấn đề ngày càng gia tăng này.
02:31
In 2016, a team of Japanese researchers sampling sludge
33
151439
4880
Vào năm 2016, một nhóm các nhà nghiên cứu Nhật Bản
trong khi lấy mẫu bùn
02:36
at a plastic-bottle recycling plant discovered
34
156319
3003
tại một nhà máy tái chế chai nhựa đã phát hiện ra
02:39
Ideonella sakaiensis 201-F6.
35
159322
4379
Ideonella sakaiensis 201-F6.
02:43
This never-before-identified bacterium contained two enzymes
36
163951
4838
Vi khuẩn chưa từng được phát hiện này chứa hai enzyme
02:48
capable of slowly breaking down PET polymers
37
168789
4380
có khả năng phân hủy chậm các PET polymer
02:53
at relatively low temperatures.
38
173169
2169
ở nhiệt độ tương đối thấp.
02:55
Researchers isolated the genes coding for these plastic-digesting enzymes,
39
175504
5047
Các nhà nghiên cứu đã tách mã di truyền
đối với những enzyme phân hủy nhựa này,
03:00
allowing other bioengineers to combine and improve the pair—
40
180551
4713
cho phép các kỹ sư sinh học khác kết hợp và cải thiện cặp enzyme—
03:05
creating super-enzymes that could break down PET up to 6 times faster.
41
185264
5839
tạo ra các siêu enzyme mà có thể phân hủy PET nhanh gấp 6 lần.
03:11
Even with this boost,
42
191687
1627
Ngay cả với sự thúc đẩy này,
03:13
these lab-grown enzymes still took weeks to degrade a thin film of PET,
43
193314
5923
các enzyme nuôi cấy trong phòng thí nghiệm
vẫn mất hàng tuần để phân hủy một màng PET nhựa mỏng,
03:19
and they operated best at temperatures below 40˚C.
44
199237
4212
và chúng hoạt động hiệu quả nhất ở nhiệt độ dưới 40˚C.
03:23
However, another group of scientists in Japan had been researching
45
203950
3837
Tuy nhiên, một nhóm các nhà khoa học khác ở Nhật Bản đã nghiên cứu
03:27
bacterial enzymes adapted to high temperature environments
46
207787
4087
các enzyme vi khuẩn thích nghi được với môi trường nhiệt độ
03:31
like compost piles.
47
211874
1752
cao như các đống phân trộn.
03:34
And within one particularly warm pile of rotting leaves and branches,
48
214001
4922
Và bên trong những đống phân đặc biệt ấm
từ những chiếc lá và cành cây đang thối rữa,
03:38
they found gene sequences for powerful degrading enzymes
49
218923
4254
họ đã tìm thấy các trình tự gen với các enzyme phân hủy mạnh mẽ
03:43
known as Leaf Branch Compost Cutinases.
50
223177
3420
được gọi là Leaf Branch Compost Cutinases.
03:47
Using fast-growing microorganisms,
51
227098
2586
Bằng việc sử dụng những vi sinh thể phát triển nhanh,
03:49
other researchers were able to genetically engineer
52
229684
3128
các nhà nghiên cứu khác đã có thể gây giống theo cách di truyền
03:52
high quantities of these enzymes.
53
232812
2294
một lượng lớn những enzyme này.
03:55
They then enhanced and selected special variants of the Cutinases
54
235106
3879
Họ sau đó đã cải thiện và chọn lọc các biến thể đặc biệt của Cutinase
03:58
that could degrade PET plastic in environments reaching 70˚C—
55
238985
5297
mà có thể phân hủy nhựa PET ở môi trường đạt đến 70ºC—  
04:04
a high temperature that can weaken PET polymers and make them digestible.
56
244282
4796
một nhiệt độ cao có thể làm suy yếu PET polymers và khiến nhựa dễ tiêu hóa.
04:09
With the help of these and other tiny diehards,
57
249245
3462
Với sự giúp đỡ của các vi sinh vật này và những loài kháng cự tí hon khác,
04:12
the future of PET recycling looks promising.
58
252707
3461
tương lai của việc tái chế PET trông khá hứa hẹn.
04:16
But PET is just one type of plastic.
59
256252
3295
Nhưng PET chỉ là một loại nhựa.
04:19
We still need ways to biologically degrade all the other types,
60
259922
4463
Chúng ta vẫn cần những lối đi về mặt sinh học
để phân hủy tất cả loại nhựa khác,
04:24
including abundant PEs and PPs
61
264385
3295
bao gồm nhiều loại nhựa PE và PP,
04:27
which only begin breaking down at temperatures well above 130˚C.
62
267680
6173
thứ mà chỉ bắt đầu phân rã ở nhiệt độ cao hơn nhiều
so với ngưỡng 130˚C.
04:33
Researchers don’t currently know of any microbes or enzymes
63
273978
4421
Các nhà nghiên cứu hiện nay
chưa biết đến bất kỳ vi sinh vật hay enzyme nào
04:38
tough enough to tolerate such temperatures.
64
278399
2836
đủ cứng đầu để chịu đựng nhiệt độ như vậy.
04:41
So for now, the main way we deal with these plastics
65
281902
3129
Hiện tại, cách chủ yếu để chúng ta giải quyết những loại nhựa này
04:45
is through energy-intensive physical and chemical processes.
66
285031
4170
là thông qua các quá trình vật lý và hóa học tiêu tốn nhiều năng lượng.
04:49
Today only a small fraction of plasticwaste
67
289493
2837
Ngày nay, chỉ một phần nhỏ chất thải nhựa
04:52
can be biologically degraded by microbes.
68
292330
2961
có thể được phân hủy về mặt sinh học bởi các vi sinh vật.
04:55
Researchers are looking for more heat-tolerant plastivores
69
295374
3504
Các nhà nghiên cứu đang tìm kiếm các vi sinh vật
và enzyme tiêu hóa chịu nhiệt tốt hơn
04:58
in the planet’s most hostile environments
70
298878
2377
ở những môi trường khắc nghiệt nhất hành tinh
05:01
and engineering better plastivorous enzymes in the lab.
71
301255
3837
và đang tạo ra các enzyme ăn mòn nhựa hiệu quả hơn
trong phòng thí nghiệm.
05:05
But we can’t rely solely on these tiny helpers to clean up our enormous mess.
72
305593
5839
Nhưng con người không thể chỉ đơn thuần dựa vào
những trợ thủ tí hon này để dọn dẹp mớ hỗn độn khổng lồ của mình.
05:12
We need to completely rethink our relationship with plastics,
73
312350
3712
Chúng ta cần xem xét lại toàn diện về mối liên hệ đối với nhựa,
05:16
make better use of existing plastics,
74
316520
2878
tận dụng tốt hơn các loại nhựa hiện có,
05:19
and stopproducing more of the same.
75
319982
2795
và ngưng sản xuất thêm các loại nhựa tương tự.
05:23
And we urgently need to design more environmentally friendly types of polymers
76
323486
5297
Và chúng ta cần khẩn trương thiết kế các loại polymer
thân thiện với môi trường hơn
mà các vi sinh vật tiêu thụ nhựa đang gia tăng xung quanh chúng ta
05:29
that our growing entourage of plastivores can easily break down.
77
329408
4630
có thể dễ dàng tiêu hóa.
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7