The smallest solution to one of our biggest problems - Tierney Thys & Christian Sardet

473,060 views ・ 2022-07-07

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Adam Rogoń Korekta: Ola Królikowska
00:11
At this very moment, almost everything around you is being eaten.
0
11090
4588
Teraz, kiedy oglądasz ten film, prawie wszystko wokół ciebie jest zjadane.
00:15
Invisible to the naked eye, organisms called microbes swarm every surface.
1
15762
5839
Wszędzie roi się od niewidocznych dla ludzkiego oka mikroorganizmów.
00:21
Hordes of bacteria, archaea, and fungi have evolved to produce powerful enzymes
2
21893
6131
Hordy bakterii, archeonów i grzybów wykształciły silne enzymy
00:28
that break down tough organic material into digestible nutrients.
3
28024
4755
rozkładające trudną do strawienia materię organiczną
do postaci przyswajalnych składników odżywczych.
00:33
But there’s one particularly widespread type of material
4
33196
3545
Jest jednak bardzo popularny materiał,
00:36
that almost no microbes can biodegrade:
5
36741
3086
którego prawie żaden mikroorganizm nie jest w stanie rozłożyć.
00:39
plastics.
6
39827
1418
To plastik.
00:41
To make most plastics, molecules from oil, gas and coal are refined
7
41245
5548
Większość plastików powstaje z cząsteczek ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla,
rafinowanych i przeobrażanych w długie, powtarzające się łańcuchy polimerowe.
00:46
and turned into long, repeating chains called polymers.
8
46793
4546
00:51
This process often requires temperatures above 100˚C, incredibly high pressure,
9
51714
6590
Taki proces wymaga zwykle temperatury powyżej 100 stopni Celsjusza,
ogromnego ciśnienia i różnych chemicznych modyfikacji.
00:58
and various chemical modifications.
10
58304
2920
01:01
The resulting man-made polymers are quite different
11
61682
3212
Stworzone przez człowieka polimery różnią się
01:04
from the polymers found in nature.
12
64894
2002
od polimerów występujących w naturze,
01:06
And since they’ve only been around since the 1950s,
13
66896
3545
a ponieważ są z nami dopiero od lat 50. XX wieku,
01:10
most microbes haven’t had time to evolve enzymes to digest them.
14
70441
5297
większość mikrobów nie zdążyła wykształcić enzymów mogących je strawić.
01:16
Making matters even more difficult,
15
76114
2127
Co gorsza,
01:18
breaking most plastics’ chemical bonds requires high temperatures
16
78241
4546
zerwanie wiązań chemicznych większości tworzyw sztucznych
wymaga wysokich temperatur,
01:22
comparable to those used to create them—
17
82787
2502
porównywalnych do tych, w jakich je stworzono,
01:25
and such heat is deadly to most microbes.
18
85289
3087
a taki gorąc jest zabójczy dla większości mikroorganizmów.
01:28
This means that most plastics never biologically degrade—
19
88835
4254
Dlatego większość plastików nie ulega biodegradacji.
01:33
they just turn into countless, tiny, indigestible pieces.
20
93089
4212
Zamiast tego rozpada się na wiele niejadalnych dla mikroorganizmów drobinek.
01:37
And pieces from the most common plastics like Polyethylene, Polypropylene,
21
97593
5214
Drobinki najpowszechniejszych plastików, takich jak polietylen,
polipropylen i politereftalan etylenu, gromadzą się od dziesięcioleci.
01:42
and Polyester-terephthalate have been piling up for decades.
22
102807
4629
01:48
Each year humanity produces roughly 400 million more tons of plastic,
23
108813
5797
Każdego roku ludzkość wytwarza około 400 milionów ton plastiku,
01:54
80% of which is discarded as trash.
24
114610
3295
z czego 80% ląduje w koszu.
01:58
Of that plastic waste, only 10% is recycled.
25
118197
4171
Jedynie 10% plastikowych odpadów jest poddawane recyklingowi.
02:02
60% gets incinerated or goes into the landfills,
26
122577
3920
60% zostaje spalone lub wywiezione na wysypisko,
02:06
and 30% leaks out into the environment
27
126497
3212
a 30% przedostaje się do środowiska
02:09
where it will pollute natural ecosystems for centuries.
28
129709
3795
i zanieczyszcza naturalne ekosystemy na setki lat.
02:13
An estimated 10 million tons of plastic waste end up in the ocean each year,
29
133671
6089
Szacuje się, że około 10 milionów ton odpadów plastikowych
trafia każdego roku do oceanów,
02:19
mostly in the form of microplastic fragments that pollute the food chain.
30
139760
4964
głównie w postaci mikroplastiku, który niszczy łańcuchy pokarmowe.
02:25
Fortunately, there are microbes that may be able
31
145224
3253
Na szczęście istnieją mikroorganizmy,
które mogą nam pomóc w walce z tym narastającym problemem.
02:28
to take a bite out of this growing problem.
32
148477
2753
02:31
In 2016, a team of Japanese researchers sampling sludge
33
151439
4880
W 2016 roku zespół japońskich badaczy
wśród próbek pobranych w zakładzie przetwarzającym plastikowe butelki
02:36
at a plastic-bottle recycling plant discovered
34
156319
3003
odkrył Ideonellę sakaiensis 201-F6.
02:39
Ideonella sakaiensis 201-F6.
35
159322
4379
02:43
This never-before-identified bacterium contained two enzymes
36
163951
4838
Ta nieznana dotąd bakteria zawierała dwa enzymy
02:48
capable of slowly breaking down PET polymers
37
168789
4380
pozwalające powoli rozłożyć polimery PET
02:53
at relatively low temperatures.
38
173169
2169
w stosunkowo niskiej temperaturze.
02:55
Researchers isolated the genes coding for these plastic-digesting enzymes,
39
175504
5047
Naukowcom udało się wyizolować geny kodujące te enzymy,
03:00
allowing other bioengineers to combine and improve the pair—
40
180551
4713
dzięki czemu inni bioinżynierowie połączyli je, ulepszyli
03:05
creating super-enzymes that could break down PET up to 6 times faster.
41
185264
5839
i stworzyli superenzymy rozkładające PET nawet sześć razy szybciej.
03:11
Even with this boost,
42
191687
1627
Ale mimo tego przyspieszenia
03:13
these lab-grown enzymes still took weeks to degrade a thin film of PET,
43
193314
5923
nadal potrzeba było tygodni, żeby enzymy rozłożyły cienką warstwę PET.
03:19
and they operated best at temperatures below 40˚C.
44
199237
4212
Wymagały one temperatury poniżej 40 stopni Celsjusza.
03:23
However, another group of scientists in Japan had been researching
45
203950
3837
Inny zespół naukowców już wcześniej prowadził w Japonii badania
03:27
bacterial enzymes adapted to high temperature environments
46
207787
4087
dotyczące enzymów bakteryjnych,
przystosowanych do działania w wysokiej temperaturze,
03:31
like compost piles.
47
211874
1752
w miejscach takich jak kompostowniki.
03:34
And within one particularly warm pile of rotting leaves and branches,
48
214001
4922
W jednym takim gorącym stosie gnijących liści i gałęzi
03:38
they found gene sequences for powerful degrading enzymes
49
218923
4254
znaleźli oni sekwencje genów odpowiedzialne za silny enzym trawienny,
03:43
known as Leaf Branch Compost Cutinases.
50
223177
3420
który nazwali “kutynazą kompostową z liści i gałęzi”.
03:47
Using fast-growing microorganisms,
51
227098
2586
Z pomocą szybko mnożących się mikroorganizmów
03:49
other researchers were able to genetically engineer
52
229684
3128
inni badacze mogli wyprodukować spore ilości tego enzymu.
03:52
high quantities of these enzymes.
53
232812
2294
03:55
They then enhanced and selected special variants of the Cutinases
54
235106
3879
Następnie badacze go ulepszyli i wybrali specjalne rodzaje kutynazy,
03:58
that could degrade PET plastic in environments reaching 70˚C—
55
238985
5297
które rozkładają plastik PET w temperaturze do 70 stopni Celsjusza,
04:04
a high temperature that can weaken PET polymers and make them digestible.
56
244282
4796
dość wysokiej, żeby polimery PET zostały osłabione i stały się rozkładalne.
04:09
With the help of these and other tiny diehards,
57
249245
3462
Dzięki pomocy tych i innych małych twardzieli
04:12
the future of PET recycling looks promising.
58
252707
3461
przyszłość recyklingu opakowań PET wygląda obiecująco.
04:16
But PET is just one type of plastic.
59
256252
3295
Jednak PET to tylko jeden z plastików.
04:19
We still need ways to biologically degrade all the other types,
60
259922
4463
Wciąż potrzebujemy rozwiązań, które umożliwią biodegradację
także innych tworzyw sztucznych, w tym polietylenu i polipropylenu,
04:24
including abundant PEs and PPs
61
264385
3295
04:27
which only begin breaking down at temperatures well above 130˚C.
62
267680
6173
które zaczynają się rozkładać
dopiero w temperaturze powyżej 130 stopni Celsjusza.
04:33
Researchers don’t currently know of any microbes or enzymes
63
273978
4421
Naukowcy nie odkryli dotąd mikroorganizmów czy enzymów
04:38
tough enough to tolerate such temperatures.
64
278399
2836
zdolnych do funkcjonowania w takich warunkach.
04:41
So for now, the main way we deal with these plastics
65
281902
3129
Dziś główna metoda walki z plastikiem
04:45
is through energy-intensive physical and chemical processes.
66
285031
4170
to energochłonne procesy chemiczne i fizyczne.
04:49
Today only a small fraction of plasticwaste
67
289493
2837
Obecnie jedynie niewielka część odpadów plastikowych
04:52
can be biologically degraded by microbes.
68
292330
2961
może zostać rozłożona przez mikroorganizmy.
04:55
Researchers are looking for more heat-tolerant plastivores
69
295374
3504
Naukowcy poszukują plastikożerców odpornych na wysokie temperatury tam,
04:58
in the planet’s most hostile environments
70
298878
2377
gdzie panują najcięższe warunki na Ziemi,
05:01
and engineering better plastivorous enzymes in the lab.
71
301255
3837
i opracowują w laboratoriach coraz lepsze enzymy rozkładające plastik.
05:05
But we can’t rely solely on these tiny helpers to clean up our enormous mess.
72
305593
5839
Nie możemy jednak polegać tylko na naszych małych pomagierach
i liczyć, że posprzątają nasz bałagan za nas.
05:12
We need to completely rethink our relationship with plastics,
73
312350
3712
Musimy całkowicie zmienić nasze podejście do plastiku,
05:16
make better use of existing plastics,
74
316520
2878
lepiej wykorzystywać ten istniejący
05:19
and stopproducing more of the same.
75
319982
2795
i przestać go produkować jeszcze więcej.
05:23
And we urgently need to design more environmentally friendly types of polymers
76
323486
5297
Musimy też zaprojektować więcej przyjaznych dla środowiska polimerów,
05:29
that our growing entourage of plastivores can easily break down.
77
329408
4630
które nasza rosnąca drużyna plastikożerców będzie mogła łatwo rozłożyć.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7