The world’s largest organism - Alex Rosenthal

Çeviri: Zeynep Kırıcı Gözden geçirme: Can Boysan

This is Goliath, the krill.

Bu Goliath, kendisi bir kril.

Don’t get too attached.

Ona fazla bağlanmayın.

Bu bir santimetre boyundaki kabuklu deniz canlısı,

Today this 1 centimeter crustacean

will share the same fate as 40 million of his closest friends:

kırk milyon tane en yakın arkadaşıyla bugün aynı kaderi paylaşacak.

a life sentence in the belly of the largest blue whale in the world.

Dünyadaki en büyük mavi balinanın midesinde müebbet hapis cezası.

Let’s call her Leviatha.

Bu balinaya Leviatha diyelim.

Leviatha weighs something like 150 metric tons,

Leviatha yüz elli bin kilogram ağırlığında

and she’s the largest animal in the world.

ve kendisi dünyadaki en büyük hayvan.

But she’s not even close to being the largest organism by weight,

Buna rağmen Leviatha,

ağırlık olarak dünyanın en büyük organizması olmaya aday dahi değil.

Dünyanın en büyük organizmasının ağırlığı

which is estimated to equal about 40 Leviatha’s.

tahmini olarak kırk Leviatha’ya eşit.

So where is this behemoth?

Peki bu devasa yaratık nerede?

Here, in Utah.

İşte burada, Utah'ta.

Sorry, that’s too close.

Kusura bakmayın, fazla yakın oldu.

Here.

İşte burada.

This is Pando, whose name means “I spread out.”

Bu Titreyen Dev

ve adının anlamı, "etrafa yayılırım".

Pando, a quaking aspen, has roughly 47,000 genetically identical clone trunks.

Bir tür titrek kavak olan Titreyen Dev'in,

tahminen 47 bin tane genetik olarak özdeş gövdeye sahip klonu var.

Those all grow from one enormous root system,

Bunların tamamı aynı devasa kök sisteminde büyüdüğü için

which is why scientists consider Pando a single organism.

bilim insanları Titreyen Dev'i tek bir organizma olarak kabul ediyorlar.

Pando is the clear winner of world’s largest organism by weight—

Titreyen Dev,

ağırlık açısından açık ara farkla dünyanın en büyük organizması.

an incredible 6 million kilograms.

İnanması güç olsa da, 60 milyon kilogram ağırlığında.

So how did Pando get to be so huge?

Peki, Titreyen Dev nasıl bu kadar büyüdü?

Pando is not an unusual aspen from a genetic standpoint.

Titreyen Dev, genetik açıdan bakıldığında

alışılmadık türde bir titrek kavak değildir.

Rather, Pando’s size boils down to three main factors:

Titreyen Dev'in boyutunun sebebini üç ana nedene indirgeyebiliriz.

its age, its location, and aspens’ remarkable evolutionary adaptation

Bu faktörler şöyle sıralanabilir:

Titreyen Dev'in yaşı, konumu

ve kendini klonlama konusundaki olağanüstü adaptasyonu.

of self-cloning.

So first, Pando is incredibly expansive because it’s incredibly old.

Öncelikle, Titreyen Dev son derece yaşlı olduğundan,

muazzam biçimde yayılmacıdır.

How old exactly?

Tam olarak kaç yaşında olduğu ise bilinmiyor.

No one knows.

Dendrochronologist estimates range from 80,000 to 1 million years.

Dendrokronologlar bu ağacın yaşının

tahmini olarak 80 bin ile 1 milyon arasında olduğunu düşünüyorlar.

The problem is, there’s no simple way to gauge Pando’s age.

Titreyen Dev'in yaşını ölçmenin hiç de kolay olmaması sorun yaratıyor.

Counting the rings of a single trunk will only account for up to 200 years or so,

Titreyen Dev, büyüme, ölüm ve yenilenmeden oluşan

sabit bir döngü içerisinde olduğundan

as Pando is in a constant cycle of growth, death, and renewal.

tek bir gövdedeki halkaları saymak,

yaşının yalnızca iki yüz yıl kadarını açıklamaya yetiyor.

On average, each individual tree lives 130 years,

Her bir ağaç düşüp yerini yenisi almadan önce

before falling and being replaced by new ones.

ortalama olarak yüz otuz yıl yaşıyor.

Second: location.

İkincisi ise, Titreyen Dev'in konumu.

During the last ice age, which ended about 12,000 years ago,

En son yaşanan ve 12 bin yıl kadar önce sonlanan buz çağı sırasında

buzullar, Kuzey Amerika’nın titrek kavaklara dost ortamının

glaciers covered much of the North American climate

friendly to aspens.

çoğunu kaplamıştı.

Eğer o zamanlar bu kadar büyük boyutta başka ağaç kolonileri varsa

So if there were other comparably sized clonal colonies,

they may have perished then.

bu süreçte yok olmuş olabilirler.

Meanwhile, Pando’s corner of Utah remained glacier-free.

Bu sırada, Titreyen Dev'in bulunduğu Utah'taki bölge

buzullarla kaplanmamıştı.

The soil there is rich in nutrients that Pando continuously replenishes;

Bu bölgedeki toprak o kadar besleyici ki

Titreyen Dev kendini sürekli yeniliyor.

Yaprakları ve gövdeleri düştükçe

as it drops leaves and trunks,

the nutrients return to nourish new generations of clones.

topraktaki besinler, yeni nesil klonları beslemeye devam ediyor.

Which brings us to the third cause of Pando’s size: cloning.

Bu durum bizi Titreyen Dev'in bu kadar büyümesindeki

üçüncü neden olan klonlamaya getiriyor.

Aspens are capable of both sexual reproduction—

Titrek kavaklar hem eşeyli hem de eşeysiz olarak üreyebilirler.

which produces a new organism—

Eşeyli üreme, yeni bir organizma açığa çıkarırken

and asexual reproduction— which creates a clone.

eşeysiz üreme ise bir klon oluşturmaya yarar.

They tend to reproduce sexually when conditions are unfavorable

Titrek kavaklar, koşullar elverişsizse

ve hayatta kalmaları için en iyi yöntem

and the best strategy for survival is to move elsewhere.

başka bir yere taşınmak ise eşeyli üremeye yönelirler.

Trees aren’t particularly mobile, but their seeds are.

Ağaçlar pek hareketli değilken tohumları hareket edebilir.

Like the rest of us, sexual reproduction is how Pando came into the world

Yüz binlerce yıl önce,

Titreyen Dev de hepimiz gibi,

in the first place all those tens or hundreds of thousands of years ago.

ilk olarak eşeyli üreme sonucu dünyaya geldi.

The wind or a pollinator carried pollen from the flower of one of its parents

Rüzgâr ya da bir polen taşıyıcı,

ebeveynlerinden birinin çiçeğindeki poleni diğerine taşır

to the other, where a sperm cell fertilized an egg.

ve sperm hücresi burada yumurtayı döller.

That flower produced fruit, which split open,

Bu çiçek meyve üretir,

açılarak yüzlerce minik ve hafif tohumu etrafa yayar.

releasing hundreds of tiny, light seeds.

The wind carried one to a wet spot of land in what is now Utah,

Rüzgâr tohumlardan birini,

günümüzde Utah olarak bilinen bölgede nemli bir noktaya taşımış,

where it took root and germinated into Pando’s first stem.

o tohum burada köklenmiş

ve Titreyen Dev’in ilk gövdesini çimlendirmiş.

A couple of years later, Pando grew mature enough to reproduce asexually.

Bundan birkaç yıl sonra,

Titreyen Dev eşeysiz olarak üreyecek kadar büyümüş.

Asexual reproduction, or cloning,

Eşeysiz üreme veya klonlama

tends to happen when the environment is favorable to growth.

büyümeye elverişli alanlarda oluşmaya yatkındır.

Aspens have long roots that burrow through the soil.

Titrek kavaklar, toprağın içine gömülü çok uzun köklere sahipler.

These can sprout shoots that grow up into new trunks.

Bu kökler,

yeni gövdelerin oluşmasını sağlayan filizler verirler.

And while Pando grew and spread out, so did our ancestors.

Titreyen Dev büyüyüp etrafa yayılırken

atalarımız da aynısını yapmışlar.

As Hunter-gatherers who made cave paintings, survived an ice age,

İnsanlar, mağara resimleri yapan avcı toplayıcılar olarak

buz çağını atlatmış,

found their way to North America, built civilizations in Egypt and Mesopotamia,

Kuzey Amerika’ya giden yolu keşfetmiş,

Mısır’da ve Mezopotamya’da uygarlıklar inşa etmiş,

fought wars, domesticated animals, fought wars, formed nations,

savaşlar yapmış, hayvanları evcilleştirmiş,

savaşmaya devam etmiş, uluslar kurmuş,

built machines,

makineler icat etmiş, interneti keşfetmiş

and invented the internet, and always newer ways to fight wars.

ve savaşmak için her zaman daha yeni yollar bulmuşlar.

Pando has survived many millennia of changing climates and encroaching ice.

Titreyen Dev,

binlerce yıldır değişen iklim koşullarından

ve sinsi buzlanmalardan sağ kurtulmuş.

But it may not survive us.

Fakat bizim yüzümüzden yok olabilir.

New stems are growing to maturity much more slowly than they need to

Yeni kökler çok daha yavaş olgunlaşıyorlar.

Bu da düşen gövdelerin yerine yenilerinin gelmesini zorlaştırıyor.

in order to replace the trunks that fall.

Scientists have identified two main reasons for this.

Bilim insanları bu durumu açıklayan iki ana neden belirlediler.

The first is that we’ve deprived Pando of fire.

Birincisi, Titreyen Dev'i yangından mahrum bırakmamız.

When a fire clears a patch of forest, Aspen roots survive,

Yangın, ormanın bir bölümünü temizlediğinde

titrek kavak kökleri hayatta kalır

and send shoots bursting up out of the ground by the tens of thousands.

ve on binlerce filizini yer altından toprağın yüzüne çıkarır.

And secondly, grazers like herds of cattle and mule deer—

İkincisi, biz insanlar,

sığır sürüleri ve katır geyiği gibi otçul hayvanların doğal avcılarını

whose natural predators we’ve hunted to the point of local elimination—

bölgesel yok olmaya varacak derecede avladık

ve şimdi bu otçul hayvanlar,

are eating Pando’s fresh growth.

Titreyen Dev’in körpe filizleriyle besleniyorlar.

If we lose the world’s largest organism, we’ll lose a scientific treasure trove.

Eğer Dünya'daki en büyük organizma yok olursa

bilimsel bir hazineyi kaybetmiş olacağız.

Because Pando’s trunks are genetically identical,

Titreyen Dev'in gövdelerinin genetik olarak birbirinin aynısı olması,

they can serve as a controlled setting for studies

ağaç mikrobiyomundan,

on everything from the tree microbiome

iklim değişiminin ağaçların büyümesi üzerinde yaptığı etkiye kadar

to the influence of climate on tree growth rates.

pek çok konuda çalışmak için kontrollü bir ortam sağlar.

The good news is, we have a chance to save Pando,

İyi haber şu:

Çevredeki otçul besi hayvanlarını azaltıp

by reducing livestock grazing in the area

hassas körpe fidanları daha fazla koruyarak

and further protecting the vulnerable young saplings.

Titreyen Dev'i kurtarma şansımız var.

And the time to act is today.

Şimdi harekete geçme zamanı.

Because as with so many other marvels of our natural world,

Çünkü doğal dünyamızın diğer pek çok mucizesinde olduğu gibi

once they’re gone it will be a very, very long time before they return.

bir kere yok oldukları zaman

geri dönmeleri çok ama çok uzun zaman alacaktır.