Why is "The Scream" screaming? - Noah Charney

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Eren Gokce

An undulating sky melds into the landscape,

Dalgalı bir gökyüzü manzaraya karışır,

two silhouettes move along a balustraded walkway,

iki siluet korkuluklu bir geçit boyunca ilerler

and a ghostly figure’s features extend in agony.

ve hayaletimsi bir figürün yüz hatları acı içinde uzar.

Since Norwegian artist Edvard Munch created “The Scream” in 1893,

Norveçli sanatçı Edvard Munch’un 1893 yılında yarattığı

“Çığlık” dünyanın en ünlü sanat eserlerinden biri hâline geldi.

it’s become one of the world’s most famous artworks.

But why has its cry traveled so far and endured so long?

Peki ama çığlığı neden bu kadar yayıldı ve bu kadar uzun süre dayandı?

Munch was born in 1863, one of five children.

Munch 1863 yılında beş çocuktan biri olarak dünyaya geldi.

Tuberculosis devastated Europe throughout the 1800s,

Tüberküloz 1800′ler boyunca Avrupa’yı harap etti

killing almost a quarter of all adults.

ve yetişkinlerin neredeyse dörtte birini öldürdü.

It took Munch’s mother’s life, then his elder sister’s.

Önce Munch’un annesinin, sonra da ablasının canını aldı.

Soon after, Munch had his own bout of the disease.

Kısa bir süre sonra Munch da bu hastalığa yakalandı.

Another of his sisters experienced mental illness

Bir başka kız kardeşi de akıl hastalığına yakalandı

and lived much of her life in an institution.

ve hayatının büyük bir bölümünü bir akıl hastanesinde geçirdi.

Meanwhile, Munch flitted in and out of school due to illness,

Bu arada Munch hastalık nedeniyle okula gidip geliyor,

often spending days at home,

günlerini genellikle evde resim çizerek

drawing and listening to the ominous stories his father read aloud.

ve babasının yüksek sesle okuduğu uğursuz hikâyeleri dinleyerek geçiriyordu.

A devout Lutheran, his father considered Munch’s artistic ambitions unholy.

Dindar bir Lutherci olan babası, Munch’un

sanatsal tutkularının kutsal olmadığını düşünüyordu.

“I inherited the seeds of madness,” Munch wrote.

“Bana deliliğin tohumları miras kaldı,” diye yazmıştı Munch.

“The angels of fear, sorrow, and death stood by my side

 “Korku, keder ve ölüm melekleri doğduğum günden beri yanımda duruyordu.”

since the day I was born.”

Eventually, Munch moved to Berlin, where he frequented creative circles

Sonunda Munch Berlin’e taşındı ve burada akademik gelenekten kopmaya

ve bunun yerine zanaatlarını organik olarak geliştirmeye kararlı

committed to breaking with academic tradition

and instead developing their crafts organically.

yaratıcı çevrelerle sık sık bir araya geldi.

While Munch had trained classically,

Munch klasik eğitim almış olsa da,

he began immersing himself in what he called “soul painting”—

kendini “ruh resmi” olarak adlandırdığı, ham, öznel duygulanımı

compositions that prized raw, subjective affect over realistic rendering.

gerçekçi yorumlamaya tercih eden kompozisyonlara adamaya başladı.

“It’s not the chair that should be painted,” he wrote,

 “Resmedilmesi gereken sandalye değil,

“but what a person has felt at the sight of it.”

bir insanın onu gördüğünde hissettikleridir” diye yazmıştır.

Many of Munch’s works dealt with personal suffering.

Munch’un eserlerinin çoğu kişisel acılarla ilgiliydi.

This may have also led to what certain critics observed

Bu durum, bazı eleştirmenlerin Munch’un kadınları talihsiz erkekleri kurban eden

as unsympathetic portrayals of women

zalim yırtıcılar olarak temsil ettiği eserlerde

in works where Munch represented them as cruel predators victimizing hapless men.

sempatik olmayan tasvirler olarak gözlemlemesine de yol açmış olabilir.

And death often haunted Munch’s compositions—

Ölüm, Munch’un kompozisyonlarına sık sık musallat oluyordu -

from a skeleton helming a boat to a morbid self-portrait

bir tekneyi kullanan iskeletten hastalıklı bir otoportreye

and his sister's final moments to a mother on her deathbed,

ve kız kardeşinin son anlarından ölüm döşeğindeki bir anneye,

her child assuming a now-familiar expression.

çocuğunun artık tanıdık gelen bir ifadeye bürünmesine kadar.

Munch’s art generated controversy—

Munch’un sanatı tartışma yarattı -

some critics characterizing him as “absolutely demented”—

bazı eleştirmenler onu “kesinlikle kaçık” olarak nitelendirdi -

but it also drew acclaim.

ama aynı zamanda beğeni de topladı.

And what would become his most famous work was just around the corner.

Onun en ünlü eseri olacak eserin eli kulağındaydı.

“The Scream” was inspired by a moment that overwhelmed Munch

 “Çığlık”, Munch’u şiddetli bir ıstırap duygusuna boğan

with an acute sense of anguish.

bir andan esinlenmişti.

In a diary entry marked January 22nd, 1892,

Munch, 22 Ocak 1892 tarihli bir günlük kaydında,

Munch described walking with two friends along a fjord

günbatımında iki arkadaşıyla birlikte şimdiki Oslo’ya bakan

overlooking what’s now Oslo at sunset.

bir fiyort boyunca yürüdüklerini anlatıyordu.

He leaned against a fence, exhausted, as he saw the sky change suddenly.

Gökyüzünün aniden değiştiğini gördüğünde bitkin bir hâlde bir çite yaslanmıştı.

He described “blood and tongues of fire above the blue-black fjord and the city.”

 “Mavi-siyah fiyort ve şehrin üzerinde kan ve ateşten diller” tasvir ediyordu.

As his friends walked on, Munch wrote, “I stood there trembling with anxiety—

Arkadaşları yürümeye devam ederken Munch şöyle yazmıştır:

 “Orada endişeden titreyerek durdum

and I sensed an infinite scream passing through nature.”

ve doğanın içinden geçen sonsuz bir çığlık hissettim.”

As with other painful experiences, Munch revisited the scene repeatedly.

Diğer acı deneyimlerinde olduğu gibi,

Munch bu sahneyi tekrar tekrar ziyaret etti.

First, he depicted it with a more recognizably human subject.

Önce, daha tanınabilir bir insan öznesiyle tasvir etti.

But the following year, he surrendered it to dramatic, abstracted symbolism,

Ancak ertesi yıl sahneyi dramatik, soyutlanmış bir sembolizme teslim etti;

the haunting expression on the figure’s skull-like face

figürün kafatasına benzeyen yüzündeki unutulmaz ifade

meeting the viewer’s gaze directly.

izleyicinin bakışlarıyla doğrudan buluşuyordu.

On this first version, he added a subtle, wry inscription:

Bu ilk versiyonun üzerine ince, alaycı bir yazı ekledi:

“Could only have been painted by a madman!”

 “Sadece bir deli tarafından çizilmiş olabilir!”

Based on Munch’s account, many think the figure isn’t emitting the shriek

Munch’un anlatımına dayanarak, birçok kişi figürün çığlık atmadığını

but reacting to it.

ama çığlığa tepki verdiğini düşünüyor.

Munch eventually made four versions of “The Scream”—

Munch sonunda “Çığlık”ın dört versiyonunu yaptı -

all on cardboard, two with pastel, two with paint—

hepsi karton üzerine, ikisi pastel, ikisi boya ile-

and he created numerous prints and lithographs.

ve çok sayıda baskı ve litografi üretti.

The year following the first “Scream,” he depicted the same setting

İlk “Çığlık”ı takip eden yıl, aynı ortamı tasvir etti

but featured a collection of despairing faces.

ancak umutsuz yüzlerden oluşan bir koleksiyona yer verdi.

In late 1893, Munch premiered “The Scream” at a solo exhibit in Berlin.

1893′ün sonlarında Munch, “Çığlık”ın prömiyerini

Berlin’de kişisel bir sergide yaptı.

The artwork’s bold composition helped fuel the Expressionist movement,

Eserin cesur kompozisyonu, aynı şekilde keskin psikolojik durumları vurgulayan

which likewise emphasized stark psychological states,

ve I. Dünya Savaşı ve sonrasının duygusal hatlarını haritalandıran

mapping the emotional contours of World War I and beyond.

Ekspresyonist akımı beslemeye yardımcı oldu.

“The Scream” continued its crescendo.

“Çığlık” kreşendosunu sürdürdü.

When it entered the public domain in the mid-1900s,

1900′lerin ortalarında kamusal alana girdiğinde,

new renditions and reproductions bolstered its fame.

yeni yorumlar ve reprodüksiyonlar ününü pekiştirdi.

It featured in popular films during the 1990s,

1990′larda popüler filmlerde yer aldı

and both painted versions of “The Scream” were stolen and recovered

ve “Çığlık”ın her iki boyalı versiyonu da

in separate heists in 1994 and 2004.

1994 ve 2004 yıllarında ayrı soygunlarda çalındı ve bulundu.

Soon enough, it was a widely accepted archetypal symbol for horror and angst.

Çok geçmeden, korku ve endişe için

yaygın olarak kabul gören arketipik bir sembol hâline geldi.

A “Scream”-inspired emoji was eventually implemented.

Sonunda “Çığlık”tan esinlenen bir emoji hayata geçirildi.

And, considering how to mark hazardous sites so far-off future generations

Gelecek nesillerin uzak durmayı öğrenebilmesi için

tehlikeli bölgeleri nasıl işaretleyeceğini düşünen

could know to avoid them,

the US government has considered using “The Scream” expression.

ABD hükûmeti de “Çığlık” ifadesini kullanmayı düşündü.

While its myriad cultural influences may not always reflect

Sayısız kültürel etkisi her zaman Munch’un

başlangıçta ortaya koyduğu kişisel ıstırabı yansıtmasa da,

the personal agony Munch initially rendered,

“The Scream” has certainly found a near universal echo.

“Çığlık” kesinlikle neredeyse evrensel bir yankı buldu.