Inside the killer whale matriarchy - Darren Croft

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

Off the rugged coast of the pacific northwest,

Pasifik'in kuzey batısının fırtınalı kıyılarının ötesindeki

pods of killer whales inhabit the frigid waters.

soğuk sularda katil balina sürüleri yaşar.

Each family is able to survive here

Her aile burada genelde bir üyesi,

thanks mainly to one member,

en bilgili avcısı olan

its most knowledgeable hunter:

büyükanneler sayesinde

the grandmother.

yaşamını sürdürür.

These matriarchs can live eighty years or more,

Bu aile reisi dişiler 80 sene ya da daha fazla süre yaşarlar,

while most males die off in their thirties.

erkeklerse 30'larında ölürler.

Though killer whales inhabit every major ocean,

Katil balinalar her ana okyanusta yaşamalarına rağmen,

until recently we knew very little about them.

yakın zamana kadar haklarında pek az şey biliyorduk.

The details of their lives eluded scientists

Hayatlarının detayları bilim insanları tarafından araştırılmamıştı,

until an organization called the Center for Whale Research

ta ki Balina Araştırma Merkezi adındaki organizasyon

began studying a single population

1976'da Washington eyaleti ve British Columbia yakınlarında

near Washington State and British Columbia in 1976.

tek bir popülasyonu araştırmaya başlayıncaya dek.

Thanks to their ongoing work,

Devam eden çalışmaları sayesinde

we’ve learned a great deal about these whales,

Güney Sakinleri diye bilinen bu balinalar hakkında

known as the Southern Residents.

pek çok şey öğrendik.

And the more we learn,

Daha fazla şey öğrendikçe

the more this population’s elders’ vital role comes into focus.

bu popülasyonun yaşlılarının oynadığı hayati rol odağa yerleşti.

Each grandmother starts her life as a calf

Her büyükanne yaşamına bir yavru olarak başlar,

born into her mother’s family group, or matriline.

annesinin aile grubu içinde veya ana erkil olarak doğar.

The family does everything together,

Aile her şeyi birlikte yapar,

hunting and playing, even communicating through their own unique set of calls.

avlanma ve oynama, hatta kendilerine has çağrı setiyle iletişim kurma.

Both sons and daughters spend their entire lives with their mothers’ families.

Hem kızlar, hem de oğullar bütün yaşamlarını annenin ailesi ile geçirir.

That doesn’t mean a young whale only interacts with her relatives.

Bu genç balinalar sadece yakınlarıyla birlikte oluyor anlamında değildir.

Besides their own special calls,

Kendi özel çağrıları yanında,

her matriline shares a dialect with nearby families,

ana erkil aile yakınındaki ailelerle diyalekt paylaşır

and they socialize regularly.

ve düzenli olarak sosyalleşirler.

Once a female reaches age fifteen or so,

Bir dişi 15 yaşlarına eriştiğinde

these meetings become opportunities to mate with males from other groups.

bu toplantılar diğer gruplardan erkeklerle

çiftleşmek için bir imkân sağlar.

The relationships don’t go much beyond mating—

İlişki çiftleşmekten öteye gitmez —

she and her calves stay with her family,

dişi ve yavruları aile ile kalır,

while the male returns to his own mother.

erkek de kendi annesine döner.

Until approximately age forty,

Yaklaşık 40 yaşlarına kadar

she gives birth every 6 years on average.

ortalamada altı senede bir yavru doğurur.

Then, she goes through menopause—

Sonra menapoza girer —

which is almost unheard of in the animal kingdom.

bu, hayvanlar aleminde neredeyse hiç yoktur.

In fact, humans, killer whales and a few other whales

Aslında insanlar, katil balinalar ve birkaç balina türü daha

are the only species whose females continue to live for years

dişileri üremeyi bitirdikten sonra yıllarca yaşamaya

after they stop reproducing.

devam eden tek türlerdir.

After menopause,

Menapozdan sonra

grandmothers take the lead hunting for salmon,

büyükanneler Güney Sakinleri'nin ana besin kaynağı

the Southern Residents’ main food source.

olan somon avlamada liderlik ederler.

Most of the winter they forage offshore,

Kışın büyük bir bölümünde açıkta araştırma yaparak

supplementing salmon with other fish.

somona diğer balıklarla katkı sağlarlar.

But when the salmon head towards shore in droves to spawn,

Ancak somon yumurtlamak için sürüyle kıyıya yaklaştığında

the killer whales follow.

katil balinalar takip eder.

The matriarch shows the younger whales

Aile reisi dişi genç balinalara

where to find the most fertile fishing grounds.

nerede en verimli balık alanlarını bulacağını gösterir.

She also shares up to 90% of the salmon she catches.

Aynı zamanda yakaladığı somonların %90'ınını paylaşır.

With each passing year,

Her geçen sene

her contributions become more vital:

katkıları daha hayati hâle gelir:

overfishing and habitat destruction have decimated salmon populations,

Fazla avlanma ve habitat yıkımı somon popülasyonlarını azaltarak

putting the whales at near-constant risk of starvation.

balinaları hep açlık riskine yakın hâle getirir.

These grandmothers’ expertise

Büyükannelerin uzmanlıkları

can mean the difference between life and death for their families–

aileleri için yaşam ve ölüm arasındaki fark anlamına gelebilir –

but why do they stop having calves?

peki neden yavru doğurmayı bırakırlar?

It’s almost always advantageous for a female to continue reproducing,

Bir dişi için üremeye devam etmek her zaman daha avantajlıdır,

even if she also cares for her existing children and grandchildren.

mevcut çocuklarına ve torunlarına bakıyor olsa bile.

A couple unique circumstances change this equation for killer whales.

Birkaç özel durum bu denklemi katil balinalar için değiştiriyor.

The fact that neither sons or daughters

Ne oğulların ne de kızların aile kökenlerini

leave their families of origin is extremely rare—

terk etmemesine çok nadir rastlanır —

in almost all animal species,

neredeyse tüm hayvan türlerinde

one or both sexes disperse.

bir ya da iki cins ayrılır.

This means that as a female killer whale ages,

Bunun anlamı şudur, dişi katil balina yaşlandıkça

a greater percentage of her family

ailesinin büyük bir bölümünü

consists of her children and grandchildren,

çocukları ve torunları oluşturur,

while more distant relatives die off.

daha uzak akrabalarsa ölür.

Because older females are more closely related to the group than younger females,

Yaşlı dişiler gruba genç dişilerden daha yakın oldukları için

they do best to invest in the family as a whole,

bütün aile ile ilgilenmeleri daha iyidir,

whereas younger females should invest in reproducing.

buna karşılık genç dişiler üremeyle ilgilenmelidir.

In the killer whale’s environment,

Katil balina çevresinde

every new calf is another mouth to feed

her yeni yavru sınırlı, bölüşülen kaynaklarla

on limited, shared resources.

yeni bir can beslemektir.

An older female can further her genes without burdening her family

Yaşlı dişi ailesine yük olmadan genlerini yetişkin oğullarını

by supporting her adult sons,

destekleyerek geçirebilir,

who sire calves other families will raise.

bu oğullar diğer ailelerin yetiştireceği yavrulara baba olur.

This might be why the females have evolved

Bu, dişilerin orta yaşta tamamen üremeyi durdurmak üzere

to stop reproducing entirely in middle age.

evrim geçirmelerinin nedeni olabilir.

Even with the grandmothers’ contributions,

Büyükannelerin katkıları olsa bile

the Southern Resident killer whales are critically endangered,

Güney Sakinleri katil balinaların çoğunlukla somon düşüşünden

largely due to a decline in salmon.

dolayı türleri tehlike altındadır.

We urgently need to invest in restoring salmon populations

Onları yok oluştan kurtarmak için somon popülasyonlarını

eski hâline getirmek üzere acilen yatırım yapmalıyız.

to save them from extinction.

In the long term, we’ll need more studies like the Center for Whale Research’s.

Uzun vadede Balina Araştırma Merkezi

gibi çalışmalara daha çok ihtiyacımız olacak.

What we’ve learned about the Southern Residents

Güney Sakinleri hakkında öğrendiklerimiz

may not hold true for other groups.

diğer gruplar için geçerli olmayabilir.

By studying other populations closely,

Diğer popülasyonları yakından gözleyerek

we might uncover more startling adaptations,

daha fazla şaşırtıcı adaptasyonlar keşfedebiliriz

and anticipate their vulnerabilities to human interference

ve yaşamları risk altına girmeden önce insan müdahalesine

before their survival is at risk.

hassaslıklarını tahmin edebiliriz.