How does this all-female species reproduce? - Susana Freitas and Darren Parker

Çeviri: Hazal Bayer Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

In 2021, workers at a Sardinian aquarium were stunned by the birth

2021′de Sardinya akvaryumundaki çalışanlar

Ispera adını verdikleri

of a smoothhound shark, who they called Ispera.

Mustelus köpek balığının doğumuyla hayrete düştüler.

What shocked them was that, for the last decade,

Onları bu kadar şaşırtan şey,

Ispera’nın annesinin son on yıldır sadece dişilerle yaşamasıydı.

Ispera’s mother had been living only with other females.

But it’s actually entirely possible that Ispera had no father—

Fakat Ispera’nın babasının olmaması aslında tamamen mümkün,

and the reason why that is also explains other biological curiosities,

ve bu, diğer biyolojik harikaları da açıklıyor,

like the existence of an all-female lizard species.

sadece dişilerden oluşan kertenkele türünün varlığı gibi.

Usually sexual species have sex cells that contain

Eşeyli türlerin genelde canlı bir embriyo yaratmak için gerekli

half the number of chromosomes required to create a viable embryo.

kromozom sayısının yarısını içeren üreme hücreleri oluyor.

So an egg cell must be fertilized by a sperm cell

Yani bir yumurta hücresi, iki tam kromozom dizisi oluşturmak için

to form two full sets of chromosomes.

bir sperm hücresi tarafından döllenmeli.

But some species that have sex cells can undergo

Fakat bazı türlerin

a type of asexual reproduction called parthenogenesis—

Yunancada “bakire oluşum” anlamına gelen partenogenez adında

meaning “virgin origin” in Greek.

bir tür eşeysiz üremeye neden olan üreme hücreleri var.

In parthenogenesis, an embryo develops from an unfertilized egg cell

Partenogenezde, embriyo kendi kromozom sayısını ikiye katlayan

that doubles its own chromosome count.

döllenmemiş bir yumurta hücresinden gelişir.

In fact, some animals only ever undergo parthenogenesis,

Aslında, sadece bazı hayvanlar partenogenez geçirirken,

while others can reproduce both sexually and parthenogenetically.

diğerleri hem cinsel hem de partenogenetik olarak üreyebilir.

It's actually more common than previously thought.

Önceden düşünülenin aksine bu çok daha yaygın.

More than 80 different sexual vertebrate species—

80′den fazla eşeyli omurgalı hayvanın

including Komodo dragons and certain kinds of turkeys, pythons, and sharks—

ki bunlara Komodo ejderi, belli başlı hindi, piton ve köpek balıkları dahil,

have surprised us by occasionally reproducing this way.

ara sıra bu şekilde üremesi bizleri şaşırttı

These discoveries were usually made when females

Bu tür keşifler genellikle dişinin kapalı alanda

unexpectedly gave birth in captivity.

beklenmedik şekilde üremesiyle yapıldı.

Ispera’s birth, for one, may have been the first account

Örneğin Ispera’nın doğumu, köpek balıklarında

of parthenogenesis in smoothhound sharks.

partenogenezin ilk açıklaması olabilir.

Scientists also confirmed that parthenogenesis was taking place

Ayrıca bilim insanları pategonezin bazı

in some wild snake populations.

vahşi yılan nüfuslarında da olduğunu onayladı.

But just how many fatherless creatures are running, slithering, and swimming

Ancak dışarıda kaç tane babasız yaratığın koşuşturduğu,

around out there is unknown:

süründüğü ve yüzdüğü bilinmiyor:

it’s a tough thing to track without population-wide genetic analyses.

Nüfus çapında genetik analizler olmadan bunu takip etmek zor.

So, why is it happening at all?

Peki, neden böyle bir şey oluyor?

Scientists think parthenogenesis could be evolutionarily beneficial

Bilim insanları partegonezinin bazı durumlarda evrimsel bir faydası

in some contexts because, well, sex can be a drag.

olduğunu düşünüyor çünkü seks sıkıcı olabiliyor.

Mating and its associated demands and rituals can be time- and energy-intensive,

Çiftleşme, buna bağlı talepler, ritüeller zaman ve enerji açısından yoğun olabilir,

leave individuals vulnerable to predators, and even be fatal.

yırtıcılara karşı savunmasız bırakabilir ve hatta ölümcül olabilir.

Parthenogenesis, meanwhile, requires only one parent.

Partenogenez ise sadece bir ebeveyn gerektirir.

Mayflies can sometimes default to parthenogenesis

Mayıs sinekleri bazen hiç erkek yoksa partenogeneze geçebilir,

if there are no males available,

bu da özellikle kullanışlıdır

which is especially handy because they’ve only got a day or so

çünkü ölmeden önce üremek için sadece

to reproduce before dying.

bir gün kadar zamanları vardır.

It can also help rapidly expand a population.

Ayrıca nüfusu hızlı bir şekilde artırmaya da yardımcı olur.

In the summer, when food is abundant,

Yaz zamanı besinler bol olduğunda

pea aphids can rely on parthenogenesis,

bezelye yaprak bitki partegonesize güvenebilir

allowing their population to explode under favorable conditions.

ve uygun koşullar altında nüfuslarının patlamasına izin verir.

And in the autumn, they switch back to sex.

Ve sonbaharda tekrar sekse dönerler.

But some aphids, katydids, lizards, geckos, and snakes

Ama bazı yaprak bitkiler, katididler, kertenkeleler, sürüngenler ve yılanlar

only ever reproduce via parthenogenesis.

sadece partenogenez yoluyla ürerler.

So, why do other animals bother with sex?

Peki, diğer hayvanlar neden seksle uğraşıyor?

Scientists hypothesize that sex makes up for its shortcomings with long-term gains.

Bilim insanları, seksin eksikliklerini uzun vadede telafi ettiğini varsayıyor.

It allows individuals to mix their genes, leading to greater genetic diversity.

Daha fazla genetik çeşitliliğe yol açarak genlerini karıştırma imkanı veriyor,

That way, when the going gets tough,

Bu yolla işler zorlaştığında

beneficial mutations can be selected and harmful ones can be removed

tüm nüfusu bitirmeden faydalı mutasyonlar seçilebilir

without ending the entire population.

ve zararlı olanlar kaldırılabilir

In a parthenogenetic population, on the other hand,

Buna karşın partenogenesiz nüfusunda

individuals can only reproduce using their own genetic material.

bireyler yalnızca kendi genetiklerini kullanarak üreyebilirler.

According to a theory called Muller’s ratchet,

Muller’in mandalı isimli teoriye göre

that’s not good.

bu iyi bir şey değil.

The theory predicts that parthenogenetic lineages will accumulate harmful mutations

Teorinin tahminlerine göre partenogenetik soylar en sonunda

over time and eventually, after thousands of generations,

zamanla zararlı mutasyonlar ortaya çıkarır.

will reach a point of so-called mutational meltdown.

Binlerce nesil sonra mutasyonel erime isimli noktaya ulaşır.

At this stage, individuals will be so compromised that they can't reproduce,

Bu aşamada, bireyler üreyemeyecek kadar tehlikeye girecek,

so the population will nosedive, leading to extinction.

böylece nüfus azalacak ve tükenmeye açacaktır.

We haven’t yet seen this entire process unfold in nature.

Bu sürecin tamamının doğada gerçekleştiğini henüz görmedik.

But scientists have observed an accumulation of harmful mutations

Ancak bilim insanları, partenogenetik çubuk böceklerde, eşeyli akrabalarında

in parthenogenetic stick insects that are absent in their sexual relatives.

bulunmayan zararlı mutasyonların biriktiğini gözlemlemişlerdir.

Only time will tell whether this will cause their extinction.

Nesillerinin tükenip tükenmeyeceğini bize yalnızca zaman söyleyebilir.

Otherwise, some parthenogenetic species appear to have ways of circumventing

Ancak, bazı partenogenetik türlerin mutasyonel erimeyi atlatmanın yollarına

a mutational meltdown.

sahip olduğu görülmektedir.

New Mexico whiptail lizards came about

Kırbaç kuyruklu New Mexico kertenkelesi

when two different lizard species hybridized,

iki farklı kertenkele türünün melezleşerek bu yeni tamamen

creating this new all-female species.

dişi türü oluşturmasıyla ortaya çıkmıştır.

As hybrids, their genome is a combination of the different sets of chromosomes

Melez olarak, genomları ebeveynlerinin türlerindeki farklı

from their two parent species.

kromozom setlerinin bir birleşimidir.

This gives them a high level of genetic diversity,

Bu onlara yüksek seviyede genetik çeşitlilik verir

which may allow them to survive long into the future.

ve gelecekte daha uzun hayatta kalmayı sağlayabilir.

Bdelloid rotifers, meanwhile, have been reproducing parthenogenetically

Bdelloid rotiferler ise, 60 milyon yıldır

for 60 million years.

patenogenetik bir şekilde ürüyorlar.

They might have managed this by taking in foreign genetic material.

Bunu yabancı genetikleri alarak idare etmiş olabilirler.

Indeed, about 10% of their genes comes from other organisms,

Hatta, genlerinin yaklaşık %10′u, mantar, bakteri ve algler gibi

like fungi, bacteria, and algae.

diğer organizmalardan geliyor.

How exactly they do this is unclear,

Bunu tam olarak nasıl yaptıkları belli değil,

but whatever the trick is, it seems to be working.

ama yaptıkları her ne ise, işe yarıyor gibi görünüyor.

To totally untangle the mysteries of reproduction,

Üremenin gizemlerini tamamıyla çözmek için

we’ll need more research—

daha fazla araştırmaya ihtiyacımız var.

and probably a few more surprises like Ispera.

Ve muhtemelen Ispera gibi daha birçok şaşkınlıklara.