The wild world of carnivorous plants - Kenny Coogan

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Little do they know it,

Henüz bilmiyorlar

but these six creatures are each about to experience a very unusual death.

ama bu altı yaratığın her biri hiç alışılmadık bir ölümü tatmak üzereler.

One-by-one,

Teker teker,

they will fall prey to the remarkable, predatory antics of...

etobur bir bitkinin dikkat cezbeden, yırtıcı hareketlerine aldanıp

a carnivorous plant.

ona yem olacaklar.

Around the world there are more than 600 plant species

Dünyada 600'den fazla bitki türü

that supplement a regular diet of sunlight, water, and soil

gün ışığı, su ve topraktan oluşan beslenmelerini

with insects, microbes, or even frogs and rats.

böcek, mikrop ve hatta kurbağa ve sıçanlarla destekliyor.

Scientists believe that carnivory in plants evolved separately

Bilim insanları gezegenimizde, bitkilerde etçilliğin ayrı ayrı

at least six times on our planet,

en az altı kez evrildiğine inanıyor

suggesting that this flesh-munching adaptation

ve bu et kemirme adaptasyonunun

holds a major benefit for plants.

bitkiler için önemli faydaları olduğu önermesini yapıyorlar.

Carnivorous plants tend to grow in places with highly acidic soil,

Etçil bitkiler yüksek asitli topraklara sahip yerlerde yetişme eğilimindeler

which is poor in crucial nutrients like nitrogen, phosphorus, and potassium.

ki bu topraklar nitrojen, fosfor, potasyum gibi önemli besleyicilerden yoksun.

In these hostile conditions,

Bu çetin koşullarda,

plants that are able to lure, trap, and digest prey

avlarını kendine çekip, onlara tuzak kurup onları bir de sindirebilen bitkiler,

have an advantage over those that rely on soil for their nutrients.

besinleri için toprağa ihtiyaç duyanlara göre avantaja sahipler.

Take this inhospitable bog,

Sürahi bitkilerinin ortama hakim olduğu

where pitcher plants reign supreme.

bu misafirperver olmayan bataklığı ele alalım.

Drawn to the pitcher’s vivid colors and alluring scent,

Sürahinin canlı renkleri ve çekici kokularına kanan sinek

the fly closes in and slurps its nectar.

yaklaşır ve onun nektarını içer.

But this pitcher species has an ingredient called coniine in its nectar,

Ancak bu sürahi bitkisinin nektarında koniin adı verilen bir içerik vardır,

a powerful narcotic to insects.

böcekler için güçlü bir uyuşturucu.

As the coniine takes effect,

Koniin etki ettikçe

the fly grows sluggish, stumbles, and falls down the funnel

sinek uyuşur, tökezler ve huniden aşağıya,

into a pool of liquid at the base,

tabandaki bir sıvı havuzu içine düşer

where he drowns.

ve orada boğulur.

Enzymes and bacteria in the liquid slowly break his body down

Sıvıdaki enzim ve bakteriler yavaşça sineğin bedenini

into microscopic particles the pitcher plant can consume through its leaves.

sürahi bitkisinin yapraklarıyla sindireceği mikroskobik parçalara ayırır.

Occasionally,

Bazen de

larger prey also tumbles into the fatal funnel of the pitcher plant.

sürahi bitkisinin ölümcül hunisine daha büyük avlar düşer.

The second victim faces off with the sticky sundew plant.

İkinci kurban, yapışkan güneş gülü ile karşı karşıyadır.

The sundew’s tiny leaves are equipped with a viscous secretion called mucilage.

Güneş gülünün küçük yapraklarında zamk denen yapışkan bir salgı vardır.

The ant is swiftly trapped in this goo.

Karınca süratle bu yapışkan maddede hapis kalır.

As she struggles, enzymes begin to digest her body.

Bir yandan kurtulmaya çalıştıkça enzimler vücudunu sindirmeye başlar.

Special tentacles sense her movement and curl around her,

Özel kollar hareketini algılayıp

clenching her in their suffocating grip.

etrafını sarar ve boğucu bir kavramayla sıkar.

Once she asphyxiates,

Karınca boğulduğunda,

which can happen in under an hour,

ki bu bir saatten az sürebilir,

the tentacles unfurl again to snare their next victim.

kollar bir sonraki kurbana tuzak kurmak için yeniden açılır.

Two down, four to go.

İkisi gitti, dördü kaldı.

The next target meets his end underground,

Sıradaki hedef, kendi sonuna

in the coils of the corkscrew plant.

yer altındaki tirbuşon bitkisinin buklelerinde ulaşır.

He enters the roots through a tiny slit in search of food.

Yemek aramak için, küçük bir yarıktan köklere girer.

But inside, he quickly loses his way through the tangled labyrinth.

Ancak içeride, o karmakarışık labirentte çabucak yolunu kaybeder.

A forest of curved hairs prevents his escape,

Kıvırcık kıllardan oluşan bu orman onun kaçmasını engelleyip

guiding him into a central chamber with flesh-digesting enzymes

et sindiren enzimlerin olduğu ölümcül derecede düşük oksijen seviyeli

and deadly low levels of oxygen.

merkezi bölmeye yönlendirir.

In the murky depths of a nearby pond,

Yakındaki bir göletin bulanık derinliklerinde

a tadpole unwittingly swims into the path of the bladderwort,

bir iribaş farkında olmadan etçil bitkilerin en hızlısı olan

the speediest of all carnivorous plants.

çanakotunun yoluna doğru yüzer.

She treads on the bladderwort’s trigger,

Çanakotunu tetiğine basar

and in milliseconds,

ve milisaniyeler içinde

a trapdoor swings open and sucks her in.

tuzak kapısı açılır ve iribaş içeri çekilir.

Trapped half in and half out,

Yarısı içeride yarısı dışarıda

tuzağa kapılmış olan iribaş kendini kurtarmaya çalışır

she struggles to free herself

while the part of her body inside the plant gets digested.

ancak o esnada vücudunun içeride kalan kısmı sindirilmektedir.

Over the next few hours,

Birkaç saat içerisinde acı kıvranışları

her writhing sets the trap off repeatedly,

her seferinde kendisini daha da derine götürecek şekilde

each time bringing her deeper into the plant

tuzağı defalarca yeniden başlatır

to be digested alive bit by bit.

ve parça parça canlı hâlde sindirilir.

Meanwhile, this beetle is bewitched by sweet-smelling nectar.

Bu sırada, bu böcek mis kokulunektardan büyülenmektedir.

The scent draws him closer and closer

Koku onu daha da yakına çeker

until he lands on the leaves of the world’s most infamous carnivorous plant.

ta ki dünyanın en kötü şöhretli etçil bitkinin yapraklarına konana dek.

His landing triggers tiny hairs on the surface of the leaves,

O konuş, yaprak yüzeyindeki küçük tüyleri harekete geçirir

and the jaws of the venus fly trap snap shut around him.

ve sinekkapanın çenesi kapanır.

The spikes interlock to seal his fate.

Dikenli uçlar birbirine kenetlenip böceğin kaderini mühürler.

Once closed,

Bir kez kapandı mı

the leaves act like an external stomach that digests the beetle’s soft tissues.

artık yapraklar böceğin yumuşak dokusunu sindiren harici bir mide gibi davranır.

When they open again a few days later,

Birkaç gün sonra tekrar açıldıklarında

only the dry husk of his exoskeleton remains.

böcekten geriye sadece dış iskeletinin kuru kabuğu kalır.

The mayfly is the last creature standing.

Ayakta kalan son yaratık bir mayıs sineği.

As she approaches the butterwort plant,

Bataklık bitkisine yaklaşırken

she heads for the flowers that wave high above the plant’s globs of adhesive goo.

bitkinin yapışkan topağı üstünde sallanan çiçeğine yönelir.

She alights on the petals, drinks the nectar, and takes off unscathed.

Taç yapraklara konup nektarı içer ve sağ salim bir şekilde tekrar uçar.

These long flower stalks keep certain insects away from the carnivore’s traps—

Bu uzun çiçek saplar belirli böcekleri etoburun tuzağından uzakta tutar --

a way of separating pollinators from food.

polenlerini yayanlarla, yemeği birbirinden ayırmak için bir yöntem.

Off the mayfly buzzes to live a long and fruitful life–

Mayıs sineği uzun ve bereketli bir hayata sürmek için vızıldarken --

oh.

ah.