How squids outsmart their predators - Carly Anne York

Çeviri: Figen Ergürbüz Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

In the ocean’s depths, two titans wage battle:

Okyanusun derinliklerinde iki dev birbirine meydan okuyor:

the sperm whale and the colossal squid.

İspermeçet balinası ve dev mürekkep balığı.

Sperm whales use echolocation to hunt these squid for food,

İspermeçet balinaları, mürekkep balığı avlamak için ekolokasyondan faydalanırlar

but even against this gigantic animal, squid can put up an impressive fight.

ama bu devasa hayvana karşı bile mürekkep balıkları çetin bir savaş verir.

Scientists know this because on the bodies of washed-up whales,

Bilim insanları kıyıya vurmuş balinaların gövdelerinde

they frequently find huge, round suction scars,

sıklıkla uzun ve sımsıkı kavrayan dokunaçların yol açtığı

emblazoned there by large, grasping tentacles.

çok büyük, yuvarlak vantuz izlerine rastlıyorlar.

Ranging in size from this giant’s impressive 14 meters

Boyutları, 14 metrelik dev mürekkep balığı ile

to the 2.5 centimeters of the southern pygmy squid,

güneyin 2,5 cm'lik pigme kalamarı arasında değişen bu canlılar

these creatures fall into the group of animals known as cephalopods.

sefalopod olarak bilinen kafadan bacaklılar sınıfa aittir.

There are about 500 squid species worldwide,

Dünyada yaklaşık 500 mürekkep balığı türü var,

and they live in all the world’s oceans,

tüm dünya okyanuslarında yaşıyor olmaları

making them a reliable food source for whales,

onları birçok tür için iyi bir besin kaynağı kılıyor, mesela balinalar,

dolphins,

yunuslar,

sharks,

köpek balıkları,

seabirds,

fish,

deniz kuşları,

balıklar

and even other squid.

ve hatta diğer mürekkep balıkları için.

Indeed, squid themselves are fearsome ocean predators.

Aslında mürekkep balıkları da okyanusun korkutucu avcılarından.

But their most extraordinary adaptations

Ama en sıra dışı çevreye uyum sağlama becerileri

are those that have evolved to help them thwart their predators.

rakiplerini alt etmelerini sağlamak için evrilmiş olanlar.

Squid, which can be found mainly

Mürekkep balıkları çoğunlukla

in estuarine, deep-sea, and open-water habitats,

haliçlerde, derin sularda ve açık denizlerde bulunabilir,

often swim together in shoals.

genelde büyük sürüler hâlinde yüzerler.

Being out in the open without anywhere to hide makes them vulnerable,

Saklanacak hiçbir yerin olmaması onları savunmasız ve kırılgan yapar,

so as a first line of defense, they rely on large, well-developed eyes.

böyle durumlarda ilk savunma hattı olarak iyi gelişmiş iri gözlerine güvenirler.

In the colossal squid, these are the size of dinner plates,

Dev kalamarın gözleri yemek tabağı büyüklüğündedir,

the largest known eyes in the animal kingdom.

hayvanlar âleminde bilinen en büyük gözlere sahiptir.

When it’s dark or the water is murky, however,

Karanlıkta ve su bulanık olduğunda ise

squid rely on a secondary sensory system,

mürekkep balıkları ikinci sensör sistemine güvenir;

made from thousands of tiny hair cells that are only about twelve microns long

bu sistem kafaları ve kolları boyunca uzanan yaklaşık 12 mikron uzunluğundaki

and run along their heads and arms.

binlerce çok küçük kıl hücresidir.

Each of these hair cells is attached to axons in the nervous system.

Bu kıl hücrelerinin her biri sinir sistemindeki aksonlara bağlı.

Swimming animals create a wake,

Yüzen hayvanlar bir anafor yaratabilir,

so when the hairs on the squid’s body detect this motion,

bu durumda kıllar harekete geçtiğinde bedeni bu hareketi algılar

they send a signal to the brain,

ve beyne sinyal gönderir,

which helps it determine the direction of the water’s flow.

bu sinyal, suyun akış yönünün belirlenmesine yardımcı olur.

This way, a squid can sense an oncoming predator in even the dimmest waters.

Bu şekilde en karanlık sularda bile yaklaşmakta olan bir avcıyı hisseder.

Aware of the threat, a squid can then mask itself from a predator.

Tehdidi fark ettiğinde ise kendisini avcıdan kamuflaj yoluyla saklayabilir.

Squid skin contains thousands of tiny organs called chromatophores,

Cildinde kromatofor adı verilen binlerce çok küçük organ bulunuyor,

each made of black, brown, red or yellow pigments and ringed in muscle.

her biri kaslarla çevrili siyah, kahve, kırmızı ya da sarı pigmentler.

Reflecting cells beneath the chromatophores

Kromatoforların altındaki yansıtıcı hücreler

mirror the squid’s surroundings, enabling it to blend in.

mürekkep balığının çevresindekileri yansıtarak onun kamufle olmasını sağlar.

So, when the muscles contract,

Kaslar kasıldığında

the color of the pigment is exposed,

pigmentin rengi meydana çıkar,

whereas when the muscles relax the colors are hidden.

kaslar gevşediğinde ise renkler saklanır.

Each of these chromatophores

Bu kromatoforların her biri

is under the individual control of the squid’s nervous system,

mürekkep balığının sinir sisteminin kontrolü altındadır,

so while some expand, others remain contracted.

bazıları genişleyip açılırken diğerleri kasılmış hâlde kalır.

That enables countershading,

Bu, ters gölgelendirme yapabilmesini sağlar,

where the underside of the squid is lighter than the top,

alt kısmı üst kısmından daha açık bir renk alır

to eliminate a silhouette that a predator might spy from below.

ve böylece avcının onu aşağıdan fark etme ihtimali ortadan kalkar.

Some predators, however, like the whales and dolphins,

Ancak balina ve yunus gibi bazı avcılar bu numarayı yutmaz,

get around this ruse by using sound waves to detect a squid’s camouflaged form.

ses dalgaları kullanarak mürekkep balığını kamuflajına rağmen tespit ederler.

Not to be outfoxed, the squid still has two more tricks up its sleeve.

Ama onları kurnazlıkla alt etmek için iki kurtarıcı numarası daha vardır.

The first involves ink, produced inside its mantle.

İlki, manto boşluğunda ürettiği mürekkeptir.

Squid ink is made mostly of mucus and melanin,

Mürekkep balıklarının mürekkebi

which produces its dark coloring.

mukus ve koyu rengini veren melaninden oluşur.

When squid eject the ink,

Mürekkep balığı mürekkebini püskürttüğünde

they either use it to make a large smokescreen

ya avcısının görüşünü tamamen engelleyen

that completely blocks the predator’s view

büyük bir sis perdesi

or a blob that roughly mimics the size and shape of the squid.

ya da kendi şeklini alan bir mürekkep bulutu oluşturur.

This creates a phantom form, called a pseudomorph,

Psödomorf denilen hayalet bir şekil yaratarak

that tricks the predator into thinking it’s the real squid.

bunun gerçek kalamar olduğunu sanan avcıyı bu şekilde kandırır.

As a final touch, squid rely on jet propulsion

Son bir rötuş olarak da

avcılardan hızlı bir şekilde uzaklaşmasını sağlayan jet kaçışına güvenir,

to rapidly shoot away from their hunters,

reaching speeds of up to 25 miles per hour and moving meters away in mere seconds.

saatte 40 km hıza ulaşarak saniyeler içinde avcıdan metrelerce uzaklaşır.

This makes them Earth’s fastest invertebrates.

Bu onları dünyanın en hızlı omurgasızları yapar.

Some squid species have also developed unique adaptive behaviors.

Bazı mürekkep balığı türleri eşsiz uyum davranışları geliştirmiştir.

The deep-sea vampire squid, when startled,

Derin sularda yaşayan vampir mürekkep balığı korktuğunda

uses its webbed arms to make a cape it hides behind.

perdeli kollarını açarak kendisini çepeçevre saran bir pelerin oluşturur.

The tiny bobtail, on the other hand, tosses sand over its body

Kısa kuyruklu mürekkep balığı ise kumları yukarıya doğru savurur

as it burrows away from prying eyes.

ve çukur kazarak meraklı gözlerden uzaklaşır.

The Pacific flying squid uses jet propulsion for another purpose:

Pasifik uçan mürekkep balığı ise jet etkisini başka bir amaç için kullanır:

to launch itself right out of the water.

kendisini suyun dışına fırlatmak için.

Squids’ inventive adaptations have allowed them

Mürekkep balığının geliştirdiği yaratıcı çevreye uyum sağlama yöntemleri

to proliferate for over 500 million years.

500 milyon yıldan daha fazla zamandır çoğalıp hayatta kalmasını sağladı.

Even now, we’re still uncovering new species.

Günümüzde hâlâ yeni türler keşfetmeye devam ediyoruz.

And as we do,

Bu aldatma ve kamuflaj ustası

we’re bound to discover even more about how these stealthy cephalopods

kafadan bacaklıların derin ve acımasız sularda

have mastered survival in the deep and unforgiving sea.

hayatta kalmayı nasıl başardığı konusunda öğreneceğimiz daha çok şey var.