How squids outsmart their predators - Carly Anne York

Translator: Phuong Nguyen Le Reviewer: Dieu Dang NguyenTran

In the ocean’s depths, two titans wage battle:

Dưới đáy biển sâu có hai trận chiến lớn

the sperm whale and the colossal squid.

giữa cá nhà táng và mực khổng lồ.

Sperm whales use echolocation to hunt these squid for food,

Cá nhà táng dùng định vị bằng tiếng vang để săn mực,

but even against this gigantic animal, squid can put up an impressive fight.

nhưng ngay cả khi đối đầu với kẻ to lớn, mực vẫn chiến đấu rất mạnh mẽ.

Scientists know this because on the bodies of washed-up whales,

Nhà khoa học biết được điều này vì trên xác cá voi dạt vào bờ,

they frequently find huge, round suction scars,

họ thường thấy các vết sẹo hình tròn lớn,

emblazoned there by large, grasping tentacles.

được in bởi những xúc tu rất lớn.

Ranging in size from this giant’s impressive 14 meters

Kích cỡ rất đa dạng từ những con mực khổng lồ 14m

to the 2.5 centimeters of the southern pygmy squid,

đến loài mực lùn phía Nam chỉ dài 2.5cm.

these creatures fall into the group of animals known as cephalopods.

Các con vật này được xếp vào nhóm động vật thân mềm.

Có khoảng 500 loài mực trên thế giới,

There are about 500 squid species worldwide,

sống rải rác ở tất cả các đại dương,

and they live in all the world’s oceans,

making them a reliable food source for whales,

chúng là nguồn thức ăn tuyệt vời cho cá voi,

dolphins,

cá heo,

sharks,

cá mập,

seabirds,

fish,

cá biển,

các loài cá,

and even other squid.

và cả những con mực khác.

Indeed, squid themselves are fearsome ocean predators.

Dĩ nhiên, mực là loài săn mồi quả cảm.

But their most extraordinary adaptations

Nhưng những đặc tính thích nghi ấn tượng nhất của chúng

are those that have evolved to help them thwart their predators.

là mưu mẹo đánh lừa kẻ thù.

Squid, which can be found mainly

Mực thường được tìm thấy

in estuarine, deep-sea, and open-water habitats,

ở cửa sông, biển sâu, và vùng nước ngoài khơi,

often swim together in shoals.

chúng thường bơi thành từng bầy.

Being out in the open without anywhere to hide makes them vulnerable,

Vùng nước lớn, không nơi nương náu khiến chúng dễ bị tấn công

so as a first line of defense, they rely on large, well-developed eyes.

nên cơ chế tự vệ đầu tiên là đôi mắt to và sáng.

In the colossal squid, these are the size of dinner plates,

Loài mực khổng lồ, có những con mắt to bằng đĩa ăn,

the largest known eyes in the animal kingdom.

loài có mắt to nhất trong thế giới động vật.

When it’s dark or the water is murky, however,

Tuy nhiên, khi tối hoặc nước âm u,

squid rely on a secondary sensory system,

mực dựa vào cảm biến thứ hai,

made from thousands of tiny hair cells that are only about twelve microns long

được tạo từ hàng nghìn tế bào sợi nhỏ li ti dài khoảng 20 micron

and run along their heads and arms.

chạy dọc cơ thể.

Each of these hair cells is attached to axons in the nervous system.

Các sợi tế bào được gắn vào nơ-ron thần kinh.

Swimming animals create a wake,

Khi bơi, các con vật tạo ra sóng,

các sợi trên trên mình con mực cảm nhận được những sóng nào

so when the hairs on the squid’s body detect this motion,

they send a signal to the brain,

và gửi thông tin đến não,

which helps it determine the direction of the water’s flow.

giúp chúng tìm hướng dòng nước.

This way, a squid can sense an oncoming predator in even the dimmest waters.

Nhờ vậy, mực có thể cảm nhận được

kẻ săn mồi ngay cả trong dòng nước tối.

Aware of the threat, a squid can then mask itself from a predator.

Lường được mối nguy, mực có thể trốn kẻ thù.

Squid skin contains thousands of tiny organs called chromatophores,

Da mực chứa hàng nghìn cơ quan nhỏ gọi là sắc tố bào,

each made of black, brown, red or yellow pigments and ringed in muscle.

chúng chứa sắc tố màu đen, nâu, đỏ, hay vàng và có hình tròn.

Reflecting cells beneath the chromatophores

Sắc tố bào phản chiếu các tế bào bên dưới

mirror the squid’s surroundings, enabling it to blend in.

giúp mực thay đổi màu theo môi trường và ẩn thân.

So, when the muscles contract,

Khi các cơ co lại, màu của tế bào bị phô ra,

the color of the pigment is exposed,

ngược lại, khi các cơ giãn ra, màu cũng được giấu đi.

whereas when the muscles relax the colors are hidden.

Each of these chromatophores

Mỗi sắc tố bào được điều khiển riêng biệt bởi hệ thần kinh,

is under the individual control of the squid’s nervous system,

so while some expand, others remain contracted.

vậy nên, trong khi vài cái nở ra, số còn lại giữ nguyên hiện trạng.

That enables countershading,

Hiện tượng này được gọi là ngụy trang màu sắc tương phản,

where the underside of the squid is lighter than the top,

khiến thân dưới của mực có màu nhạt hơn thân trên,

to eliminate a silhouette that a predator might spy from below.

loại bỏ bóng khiến kẻ thù không thể nhận ra nó từ bên dưới.

Some predators, however, like the whales and dolphins,

Tuy nhiên, vài loài săn mồi như cá voi hay cá heo

get around this ruse by using sound waves to detect a squid’s camouflaged form.

không bị mắc lừa, chúng dùng sóng âm để hình dung con mực ngụy trang.

Not to be outfoxed, the squid still has two more tricks up its sleeve.

Không để bị lật tẩy, mực vẫn còn hai chiêu nữa.

The first involves ink, produced inside its mantle.

Thứ nhất là dùng mực, được phun ra từ mai.

Squid ink is made mostly of mucus and melanin,

Mực của mực chủ yếu gồm dịch nhầy và melanin,

which produces its dark coloring.

tạo ra màu tối.

When squid eject the ink,

Khi phun mực,

they either use it to make a large smokescreen

mực dùng nó để tạo vùng khói mù lớn

that completely blocks the predator’s view

có thể chặn hoàn toàn tầm nhìn của kẻ thù

or a blob that roughly mimics the size and shape of the squid.

hay tạo bóng ảo trông giống với nó,

This creates a phantom form, called a pseudomorph,

gọi là giả hình,

that tricks the predator into thinking it’s the real squid.

lừa kẻ săn mồi cho rằng đó là con mực thật.

As a final touch, squid rely on jet propulsion

Đến bước đường cùng, mực dựa vào phản lực

to rapidly shoot away from their hunters,

để phóng đi khỏi loài săn mồi,

reaching speeds of up to 25 miles per hour and moving meters away in mere seconds.

đạt vận tốc tới 40km/giờ và đi hàng mét trong vài giây.

This makes them Earth’s fastest invertebrates.

Điều này khiến chúng là động vật thân mềm nhanh nhất Trái Đất.

Some squid species have also developed unique adaptive behaviors.

Vài loài mực phát triển hình thức thích nghi mới khá đặc biệt.

The deep-sea vampire squid, when startled,

Loài mực quỷ sống ở vùng biển sâu, khi bị khiêu khích,

uses its webbed arms to make a cape it hides behind.

sẽ dùng các tua mực để tạo hang và trốn sau đó.

The tiny bobtail, on the other hand, tosses sand over its body

Cái đuôi cụt nhỏ của nó phun cát lên khắp mình

as it burrows away from prying eyes.

để tự trôn vùi, trốn khỏi tầm mắt kẻ thù.

The Pacific flying squid uses jet propulsion for another purpose:

Mực bay ở Thái Bình Dương dùng cách phi với mục đích khác:

to launch itself right out of the water.

để bay ra khỏi mặt nước.

Squids’ inventive adaptations have allowed them

Khả năng thích ứng nhanh chóng của mực cho phép chúng

to proliferate for over 500 million years.

sinh sôi nhanh chóng trong 500 triệu năm qua.

Even now, we’re still uncovering new species.

Đến tận bây giờ, ta vẫn tìm thấy các loài mực mới.

And as we do,

Nhờ đó, ta biết được thêm rất nhiều về loài động vật thân mềm này

we’re bound to discover even more about how these stealthy cephalopods

và cách chúng làm chủ nghệ thuật sinh tồn dưới đáy biến sâu.

have mastered survival in the deep and unforgiving sea.