Will future spacecraft fit in our pockets? - Dhonam Pemba

Çeviri: Onur Kurtuluş Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

When you picture a spaceship, you probably think of something like this,

Bir uzay gemisini resmettiğinizde, muhtemelen böyle bir şeyi

or this, or maybe this.

ya da bunu, belki de bunu düşünürsünüz.

What do they all have in common?

Hepsinin ortak noktası nedir?

Among other things, they're huge because they have to carry people, fuel,

Diğer şeylerin yanı sıra, çok büyükler. Çünkü insan, yakıt,

and all sorts of supplies, scientific instruments,

her çeşit malzeme, bilimsel araçlar

and, in rare cases, planet-killing lasers.

ve nadir durumlarda da gezegen yokedici lazerler taşırlar.

But the next real-world generation of spacecraft may be much, much smaller.

Ama gelecek neslin uzay araçları çok, çok daha küçük olabilir.

We're talking fit-inside-your-pocket tiny.

Cebinize sığacak küçüklükten bahsediyoruz.

Imagine sending a swarm of these microspacecraft out into the galaxy.

Galaksiye, bu mikro uzay araçlarından bir sürü gönderdiğinizi düşünün.

They could explore distant stars and planets

Uzak yıldızları ve gezegenleri araştırabilirler.

by carrying sophisticated electronic sensors

Kapsamlı elektronik sensörleri ile de

that would measure everything from temperature to cosmic rays.

sıcaklıktan kozmik dalgalara kadar neredeyse her şeyi ölçebilirler.

You could deploy thousands of them

Bir uzay mekiği fiyatına

for the cost of a single space shuttle mission,

onlardan binlercesini göndererek

exponentially increasing the amount of data

evren hakkında toplayabileceğimiz bilgiyi

we could collect about the universe.

kat be kat arttırabiliriz.

And they're individually expendable,

Aynı zamanda tekil olarak harcanabilirdirler.

meaning that we could send them into environments

Yani milyar dolarlık roket ya da sondaları

that are too risky for a billion dollar rocket or probe.

gönderemeyeceğimiz ortamlara onları gönderebiliriz.

Several hundred small spacecraft are already orbiting the Earth,

Birkaç yüz küçük uzay aracı hâli hazırda Dünya'nın etrafında dönüyor.

taking pictures of outer space,

Uzay boşluğunun fotoğraflarını çekiyor

and collecting data on things,

ve Dünya'nın atmosferinde bakterilerin davranışları ve depremleri tahmin etmemize

like the behavior of bacteria in the Earth's atmosphere

and magnetic signals that could help predict earthquakes.

yardımcı olabilecek manyetik sinyaller gibi konularda veri topluyor.

But imagine how much more we could learn if they could fly beyond Earth's orbit.

Ama Dünya'nın yörüngesinden çıkabilseler neler öğrenebileceğimizi bir düşünün.

That's exactly what organizations, like NASA, want to do:

NASA gibi organizasyonların yapmak istediği şey de tam olarak bu:

send microspacecraft to scout habitable planets

Yaşanılabilir gezegenler bulmak için mikro uzay araçları göndermek

and describe astronomical phenomena we can't study from Earth.

ve Dünya'dan tanık olamadığımız astronomik olayları anlamlandırabilme.

But something so small can't carry a large engine or tons of fuel,

Ama o kadar küçük bir şey, büyük motorlar ya da tonlarca yakıt taşıyamaz.

so how would such a vessel propel itself?

Peki böyle bir araç itiş gücünü nasıl sağlayacak?

For microspacecraft, it turns out, you need micropropulsion.

Mikro uzay araçları için mikro itki gerektiği ortaya çıktı.

On really small scales,

Çok küçük boyutlarda

some of the familiar rules of physics don't apply,

fiziğin alışık olduğumuz bazı kuralları çalışmaz.

in particular, everyday Newtonian mechanics break down,

Özellikle de günlük Newton mekaniği çöker

and forces that are normally negligible become powerful.

ve normalde göz ardı edilen kuvvetler daha güçlü hâle gelirler.

Those forces include surface tension and capillary action,

Bu kuvvetler arasında yüzey gerilimi ve kılcal hareketler de vardır

the phenomena that govern other small things.

Bu olayda başka küçük etkenler de vardır.

Micropropulsion systems can harness these forces to power spacecraft.

Mikro itki sistemleri, uzay araçlarını çalıştırmada bu güçlerden yararlanabilir.

One example of how this might work

Bu sistemlerin çalışmasına örnek olarak

is called microfluidic electrospray propulsion.

mikroakışkan elektrosprey iktisi verilebilir.

It's a type of ion thruster,

Bir tür iyon iticidir,

which means that it shoots out charged particles to generate momentum.

bu da hızlanmak için yüklü parçacıkları fırlattığı anlamına geliyor.

One model being developed at NASA's jet propulsion laboratory

NASA'nın Jet İtki Laboratuvarı'nda bir modeli üretiliyor ve

is only a couple centimeters on each side.

her yandan sadece birkaç santimetre boyutunda.

Here's how it works.

İşte böyle çalışıyor.

That postage-stamp sized metal plate is studded with a hundred skinny needles

Posta pulu boyutundaki bu metal plakada yüz ince iğne bulunmaktadır

and coated with a metal that has a low melting point, like indium.

ve indiyum gibi düşük erime noktası olan bir metal ile kaplanmıştır.

A metal grid sits above the needles,

Bir metal ızgara, iğnelerin üstünde bulunur

and an electric field is set up between the grid and the plate.

ve ızgara ile alaka arasında bir elektrik alanı kurulur.

When the plate is heated, the indium melts

Plaka ısındığında indiyum erir

and capillary action draws the liquid metal up the needles.

ve kılcal hareketler, sıvı metali iğnelere doğru çeker.

The electric field tugs the molten metal upwards,

Elektrik alanı, erimiş metali yukarıya doğru çekerken

while surface tension pulls it back,

yüzey gerilimi geriye çekerek

causing the indium to deform into a cone.

indiyumun koni şekline gelmesine sebep olur.

The small radius of the tips of the needles

İğnelerin ucundaki küçük yarıçapı

makes it possible for the electric field to overcome the surface tension,

elektrik alanının, yüzey gerilimini yenmesini sağlar

and when that happens,

ve onu başardığı zaman

positively charged ions shoot off at speeds of tens of kilometers per second.

pozitif yüklü iyonlar, saniyede onlarca kilometre hızla fırlatılır.

That stream of ions propels the spacecraft in the opposite direction,

Bu iyonların akışı uzay aracını ters yönde iter.

thanks to Newton's third law.

Newton'un üçüncü yasası sağ olsun.

And while each ion is an extremely small particle,

Her iyon, çok küçük birer parçacık olduğu için

the combined force of so many of them pushing away from the craft

çok fazlasının bileşke kuvveti uzay aracını iterek

is enough to generate significant acceleration.

önemli bir hızlanma yaratmaya yetecektir.

And unlike the exhaust that pours out of a rocket engine,

Bir roket motorunun egzozondan çıkanların aksine bu itki

this stream is much smaller and far more fuel efficient,

çok daha küçüktür ve çok daha fazla yakıt tasarrufu sağladığından

which makes it better suited for long deep-space missions.

uzay derinliklerindeki görevlere daha uygundur.

These micropropulsion systems haven't been fully tested yet,

Bu mikro itki sistemleri daha tamamen test edilmemiştir

but some scientists think that they will provide enough thrust

ama bazı bilim insanları, küçük bir aracı Dünya'nın yörüngesinden çıkarmaya

to break small craft out of Earth's orbit.

yetecek kadar itki sağlayacağını düşünmektedir.

In fact, they're predicting that thousands of microspacecraft

Aslında, binlerce mikro uzay aracının

bugün sadece hayal edebildiğimiz şeyler hakkında veri toplamak için

will be launched in the next ten years

to gather data that today we can only dream about.

önümüzdeki 10 yıl içinde fırlatılacağını öngörüyorlar.

And that is micro-rocket science.

Ve işte bu, mikro roket bilimi.