This weird trick will help you summon an army of worms - Kenny Coogan

1,223,293 views ・ 2022-07-26

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Gul Karlidag Gözden geçirme: Sara Ozturk
00:07
In the middle of Florida’s Apalachicola National Forest,
0
7795
3295
Florida Apalachicola Ulusal Ormanı’nın ortasında
00:11
a bizarre, almost magical scene is unraveling.
1
11090
3629
acayip neredeyse büyülü bir sahne ortaya çıkıyor.
00:15
Sliding a metal strip over a wooden stake,
2
15178
3128
Ahşap bir kazık üzerinde metal şerit kayıyor,
00:18
a master summoner is sending deep croaking noises reverberating through the area.
3
18306
5464
uzman çağırıcı, bölgede yankılanan derin bir vızıltı sesi gönderiyor.
00:23
And, as if in a trance,
4
23936
2211
Sanki transa geçmiş gibi yüzlerce solucan topraktan yüzeye çıkıyor.
00:26
hundreds of earthworms begin emerging from the soil.
5
26147
3837
00:30
This is worm grunting, also called worm charming or fiddling.
6
30359
4380
Bu solucan çağırma, aynı zamanda solucan büyüleme ya da oynama da denir,
00:34
It’s a tradition that’s been practiced for more than a century,
7
34739
3086
100 yıldan fazladır sürdürülen bir gelenek
00:37
but its inner workings were a mystery until only recently.
8
37825
3629
ama nasıl çalıştığı yakın zamana kadar bir gizemdi.
00:42
Worms collectively undertaking an underground exodus
9
42205
3336
Solucanlar toplu bir şekilde yer altı göçü gerçekleştiriyor.
00:45
seems especially unbelievable when you consider how vulnerable this makes them.
10
45541
4588
Özellikle bunun onları savunmasız hale
getirdiğini düşündüğümüzde inanılmaz görünüyor.
00:50
So why is surfacing worth the risk?
11
50505
3420
Peki, yüzeye çıkmak neden riske değiyor?
00:54
Over the years, people have proposed a number of imaginative hypotheses.
12
54258
4880
Yıllar boyunca insanlar bir dizi yaratıcı hipotezler sundu.
00:59
One was that worms were somehow charmed by the noise,
13
59347
3420
Bir tanesi, solucanların bir şekilde sesten etkilendikleri yönündeydi.
01:02
like the rats from the medieval Pied Piper legend.
14
62767
2711
Fareli Köyün Kavalcısı’nda farelere olduğu gibi.
01:05
Okay, sounds fun, but how would the worms actually become bewitched?
15
65937
4963
Komik görünüyor ama solucanlar gerçekten nasıl büyülendi?
01:11
Another hypothesis was that worm grunting tickled their bodies,
16
71067
4546
Diğer bir hipoteze göre solucan çağırma onların vücutlarını gıdıklıyor,
01:15
so they emerged to end the aggravation.
17
75613
3045
buna son vermek için ortaya çıkıyorlar.
01:18
Whimsical!
18
78950
1042
Tuhaf, değil mi?
01:20
But worm grunting vibrates the ground’s surface.
19
80451
3212
Ama solucan çağırma, yüzeyi titretiyor.
01:23
If worms were evading the vibrations, wouldn't they burrow deeper instead?
20
83663
4546
Eğer solucanlar titreşimlerden kaçıyor olsaydı daha derine inmezler miydi?
01:28
Perhaps the most popular hypothesis was that worm grunting mimicked falling rain
21
88668
4796
En popüler hipotez, solucan çağırmanın yağmur yağışını taklit etmesi olabilir.
01:33
and the worms fled to avoid drowning.
22
93464
2419
ve solucanlar boğulmaktan kaçıyor.
01:36
In 2008, biologist Kenneth Catania tested this hypothesis,
23
96425
4130
2008 yılında biyolog Kenneth Catania, bu hipotezi test etti.
01:40
setting up three arenas filled with soil
24
100555
2210
Toprakla dolu 3 bölge oluşturdu,
01:42
and 300 individuals of the large species of earthworm
25
102765
2961
Florida Panhandle’da bulunan 3000 tür solucanı ekledi.
01:45
found in the Florida Panhandle.
26
105726
1794
01:47
After an hour of rain, water had pooled at the surface,
27
107854
3545
Bir saatlik yağmurdan sonra yüzeyde su birikti ama sadece 2 solucan yüzeye çıktı.
01:51
but only two earthworms emerged.
28
111399
2294
01:53
The rest remained buried and healthy.
29
113860
2377
Gerisi, gömülü ve sağlıklı bir şekilde kaldı.
01:56
So, unlike those containers, this hypothesis just didn’t hold water.
30
116445
4714
Yani kapların suyu tutmasının aksine bu hipotezin tutulacak bir tarafı yoktu.
02:02
Catania decided to explore another route of inquiry.
31
122034
3295
Catania başka bir araştırma yoluna karar verdi.
02:05
In 1881, Charles Darwin published his final work,
32
125663
3587
1881′de Charles Darwin’in en son çalışması
02:09
a bestseller that rivaled his most well-known books at the time:
33
129250
4087
zamanın en çok bilinen çok satan kitabı,
02:13
“The Formation of Vegetable Mould, Through the Action of Worms,
34
133337
4088
“Bitkisel Humus Oluşumunda Solucanların Etkileri
02:17
with Observations on their Habits.”
35
137425
2878
ve Solucan Alışkanlıklarına Dair Gözlemler” yayımlandı.
02:20
Yes, it was literally called that—
36
140636
1627
Tam olarak adı buydu
02:22
and it was the culmination of 40 years of earthworm investigations.
37
142263
4171
ve 40 yıllık solucan araştırmalarının doruk noktasıydı.
02:26
Within it, Darwin noted that worms sometimes left their burrows
38
146893
3628
Kitapta Darwin, solucanların bazen yer titrediğinde yuvalarını
02:30
when the ground trembled and mentioned an interesting hypothesis:
39
150521
4296
terk ettiklerini ve şu ilginç hipotezi not etti:
02:34
maybe they flee because they believe they’re being pursued by moles.
40
154817
4671
Kaçıyorlar çünkü köstebeklerin kendilerini takip ettiklerine inanıyorlar.
02:39
Catania got to work testing this hypothesis himself.
41
159989
3212
Catania, bu hipotezi bizzat test etmek için çalışmaya başladı.
02:43
He found that Eastern moles had astounding tracking abilities,
42
163451
3837
Doğu köstebeklerinin inanılmaz takip yetenekleri olduğunu,
02:47
could eat their weight in worms every day,
43
167288
2252
kendi kiloları kadar solucan yiyebildiklerini
02:49
and were abundant in the Florida Panhandle.
44
169540
2544
ve Florida Panhandle’da çok fazla olduklarını buldu.
02:52
When Catania released a single mole into worm- and soil-filled arenas,
45
172919
4713
Catania, solucan ve toprak dolu alana tek bir köstebek bıraktığında
02:57
about 30% of the worms crawled to the surface in the first hour—
46
177632
4170
solucanların yaklaşık %30′u ilk bir saatte yüzeye doğru süründüler.
03:01
a markedly different result from the control and rain trials.
47
181802
3838
Yağmur ve kontrol denemelerinden belirgin şekilde sonuç farklıydı.
03:06
And when he recorded the vibrations produced
48
186140
2211
Solucan çağıranların ve köstebeğin kazma sesinin titreşimi kaydettiğinde
03:08
by worm grunters and moles digging,
49
188351
2377
03:10
their frequencies overlapped substantially.
50
190728
2711
frekansları önemli ölçüde örtüşüyordu.
03:13
This was it.
51
193940
1418
İşte buydu.
03:15
Over hundreds of thousands of years,
52
195483
2169
Yüzyıllar boyunca
03:17
these earthworms evolved a behavior that helped them escape a top predator.
53
197652
4337
bu solucanlar en tepedeki yırtıcıdan kaçmaya yardımcı davranış geliştirdiler.
03:22
Aboveground, they were immune to the moles,
54
202156
2294
Yeryüzünde, yer altındaki köstebeklere karşı dokunulmazlığa sahiptiler.
03:24
which usually stayed subterranean.
55
204450
2127
03:26
But then humans came along.
56
206744
2461
Ama sonra insanlar geldi
03:29
And, funnily enough, we aren’t even the only ones
57
209413
2711
ve komik olan bu davranıştan yararlanan tek biz değiliz.
03:32
that take advantage of this behavior.
58
212124
2128
03:34
Herring gulls and wood turtles also sometimes drum their feet on the earth
59
214377
3753
Gümüş martı ve ağaç kaplumbağası bazen ayaklarını yere vurarak solucan çağırır.
03:38
to summon worms.
60
218130
1460
03:39
So then why does this behavior persist?
61
219799
2586
Peki, bu davranış neden sürüyor?
03:42
Scientists think it’s beneficial for a prey species
62
222551
2837
Bilim insanlarına göre av türleri için
03:45
to maintain its adaptations against a more frequent predator,
63
225388
3420
bu adaptasyonu sürdürmek daha nadir görülen avcıya karşı daha
03:48
even if it makes it more vulnerable to a rarer one.
64
228808
3503
savunmasızlaştırsa bile daha sık karşılaşılan avcıya karşı faydalı.
03:52
Many insects, for example, use flight to avoid predation.
65
232770
3670
Örneğin, çoğu böcek avlanmamak için uçarlar.
03:56
But painted redstarts take advantage of this:
66
236440
2837
Ama boyalı ötleğen bu fırsattan yararlanıyor:
03:59
they boldly flash their colorful tail and wing feathers to elicit this response,
67
239277
4337
Bu tepkiyi oluşturmak için renkli tüylerini ve kanatlarını
cesurca parlatıyorlar sonra da böcekleri kaçmaya çalışırken yakalıyorlar.
04:03
then catch the insects as they try to fly away.
68
243781
2920
04:07
It seems the prey species’ response remains
69
247201
2961
Görünen o ki av türlerinin tepkisi aynı kalıyor
04:10
simply because it’s beneficial most of the time.
70
250162
3045
çünkü onlar için bu çoğu zaman yararlı.
04:13
For over a century, humans in the southern US, the UK, and elsewhere
71
253874
4088
Yüzyılı aşkın süredir Güney Amerika’da ve Birleşik Krallık’ta ve başka yerlerde
04:17
have been unknowingly exploiting the worm’s escape response.
72
257962
4004
insanlar farkında olmadan solucanların kaçma tepkisini kullanıyorlar.
04:22
The current world record for “most worms charmed”
73
262300
2919
Şu anki ”En çok solucanı çağırma” dünya rekoru
04:25
was set by a 10-year-old British girl in 2009.
74
265219
2961
2009 yılında 10 Yaşında İngiliz bir kız tarafından kırıldı.
04:28
Wiggling a fork in the ground and hitting it with a stick,
75
268472
2795
Yerde yaba sallayarak ve bir sopa ile vurarak
04:31
she made 567 worms surface in just 30 minutes.
76
271267
5714
30 dakikada yüzeye 567 solucan çağırdı.
04:37
Charming, really.
77
277231
1877
Gerçekten etkileyici.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7