This weird trick will help you summon an army of worms - Kenny Coogan

Translator: 10CA1-14- Phan Minh Hoàng Reviewer: Hoàng Trung Lê

In the middle of Florida’s Apalachicola National Forest,

Ở giữa Vườn quốc gia Apalachicola tại bang Florida,

a bizarre, almost magical scene is unraveling.

một cảnh tượng kì lạ, gần như thần kỳ dần hé mở.

Sliding a metal strip over a wooden stake,

Chà thanh sắt trên thanh gỗ,

a master summoner is sending deep croaking noises reverberating through the area.

một chuyên gia triệu hồi đang tạo nên những tiếng cọt kẹt sâu xuống lòng đất.

And, as if in a trance,

Và, như đang trông cơn mê,

hundreds of earthworms begin emerging from the soil.

hàng trăm con sâu bắt đầu ngoi lên khỏi lớp đất.

This is worm grunting, also called worm charming or fiddling.

Đó là “worm grunting” (gọi giun), hay là “worm charming” hay “fiddling”.

It’s a tradition that’s been practiced for more than a century,

Đây là phong tục được thực hiện suốt hơn một thế kỷ,

but its inner workings were a mystery until only recently.

nhưng nguyên lí hoạt động của nó là một bí ẩn cho đến tận gần đây.

Worms collectively undertaking an underground exodus

Những con giun mà cùng nhau thực hiện một chuyến di dời khỏi lòng đất

seems especially unbelievable when you consider how vulnerable this makes them.

trông có vẻ, đặc biệt khó tin, khi bạn thấy

việc này khiến chúng trở nên dễ bị tổn thương như nào.

So why is surfacing worth the risk?

Vậy, vì sao lại đáng chấp nhận rủi ro để trồi lên mặt đất?

Over the years, people have proposed a number of imaginative hypotheses.

Qua nhiều năm, con người đã đưa ra vô số giả thuyết.

One was that worms were somehow charmed by the noise,

Một người nói lũ giun bằng cách nào đó bị quyến rũ bởi âm thanh,

like the rats from the medieval Pied Piper legend.

như bầy chuột trong truyền thuyết Người thổi sáo thời trung cổ.

Okay, sounds fun, but how would the worms actually become bewitched?

Được thôi, nghe thú vị đấy, nhưng làm cách nào để lũ giun bị “bỏ bùa”?

Another hypothesis was that worm grunting tickled their bodies,

Một giả thuyết khác cho rằng “gọi giun” cù lét cơ thể chúng,

so they emerged to end the aggravation.

nên chúng ngoi lên để không bị khó chịu.

Whimsical!

Thật ngớ ngẩn!

But worm grunting vibrates the ground’s surface.

Nhưng “gọi giun” làm rung động mặt đất.

If worms were evading the vibrations, wouldn't they burrow deeper instead?

Nếu lũ giun muốn tránh những đợt rung chuyển, vì sao chúng không đào sâu xuống?

Perhaps the most popular hypothesis was that worm grunting mimicked falling rain

Có lẻ, giả thuyết phổ biến nhất là “gọi giun” bắt chước mưa rơi

and the worms fled to avoid drowning.

và lũ giun cố tránh khỏi bị đuối nước.

In 2008, biologist Kenneth Catania tested this hypothesis,

Vào năm 2008, nhà sinh vật học Kenneth Catania kiểm tra giả thuyết này,

setting up three arenas filled with soil

bằng cách chuẩn bị 3 hộp đựng chứa đầy đất

and 300 individuals of the large species of earthworm

và 300 con giun đất loại lớn

found in the Florida Panhandle.

có thể tìm thấy ở Florida Panhandle.

After an hour of rain, water had pooled at the surface,

Mưa rơi suốt một tiếng, nước vẫn động lại trên bề mặt

but only two earthworms emerged.

nhưng chỉ có 2 con giun trồi lên.

The rest remained buried and healthy.

Số còn lại vẫn ở dưới đất và khỏe mạnh.

So, unlike those containers, this hypothesis just didn’t hold water.

Vì vậy, không giống như những hộp chứa, giả thuyết này không vững chắc.

Catania decided to explore another route of inquiry.

Catania quyết định tìm lối đi khác để giải đáp thắc mắc.

In 1881, Charles Darwin published his final work,

Vào năm 1881, Charles Darwin công bố tác phẩm cuối cùng của mình,

a bestseller that rivaled his most well-known books at the time:

một cuốn sách bán chạy cạnh tranh với cả những cuốn nổi tiếng nhất của ông bấy giờ:

“The Formation of Vegetable Mould, Through the Action of Worms,

“Sự hình thành đất trồng rau củ tơi xốp, qua hoạt động của giun đất,

with Observations on their Habits.”

với sự quan sát về thói quen của chúng.” (tạm dịch)

Yes, it was literally called that—

Đúng vậy, nó được gọi như thế

and it was the culmination of 40 years of earthworm investigations.

và cuốn sách ấy là thành quả tích góp sau 40 năm nghiên cứu giun đất.

Within it, Darwin noted that worms sometimes left their burrows

Trong đó, Darwin viết rằng giun đôi lúc rời khỏi lòng đất

when the ground trembled and mentioned an interesting hypothesis:

khi đất rung chuyển và ông cũng đặt một giả thuyết thú vị rằng

maybe they flee because they believe they’re being pursued by moles.

có lẽ chúng chạy trốn vì chúng tin rằng chúng đang bị đuổi bởi chuột chũi.

Catania got to work testing this hypothesis himself.

Catania tiến hành kiểm tra giả thuyết này.

He found that Eastern moles had astounding tracking abilities,

Ông phát hiện chuột chũi miền Đông có khả năng theo dấu rất tốt.

could eat their weight in worms every day,

chúng có thể ăn số giun bằng khối lượng cơ thể mỗi ngày,

and were abundant in the Florida Panhandle.

và chúng rất đông tại Florida Panhandle.

When Catania released a single mole into worm- and soil-filled arenas,

Khi Catania thả một con chuột chũi vào hộp chứa sâu và đất,

about 30% of the worms crawled to the surface in the first hour—

khoảng 30% số giun trồi lên mặt đất trong một tiếng đầu tiên -

a markedly different result from the control and rain trials.

một kết quả khác biệt rõ rệt so với thí nghiệm mưa có kiểm soát trước.

And when he recorded the vibrations produced

Và khi ông thu âm sự rung động tạo ra

by worm grunters and moles digging,

từ người “gọi giun” và tiếng chuột chũi đào,

their frequencies overlapped substantially.

tần số của chúng trùng lặp khá nhiều.

This was it.

Chính nó.

Over hundreds of thousands of years,

Sau hàng trăm nghìn năm,

these earthworms evolved a behavior that helped them escape a top predator.

lũ giun đất đã hình thành tập tính giúp chúng thoát khỏi những kẻ săn mồi hàng đầu

Aboveground, they were immune to the moles,

Trên mặt đất, chúng an toàn khỏi chuột chũi,

which usually stayed subterranean.

loài thường sống sâu dưới lòng đất.

But then humans came along.

Nhưng con người xuất hiện.

And, funnily enough, we aren’t even the only ones

Và, thật nực cười, chúng ta không phải là kẻ duy nhất

that take advantage of this behavior.

lợi dụng tập tính này.

Herring gulls and wood turtles also sometimes drum their feet on the earth

Hải âu màu thẫm và rùa gỗ cũng đôi lúc dậm chân chúng trên mặt đất

to summon worms.

để thu hút giun.

So then why does this behavior persist?

Vậy, vì sao tập tính này vẫn tiếp tục?

Scientists think it’s beneficial for a prey species

Những nhà khoa học nghĩ rằng nó sẽ có lợi cho con mồi

to maintain its adaptations against a more frequent predator,

giữ nguyên tập tính chống lại những thú săn mồi thường xuyên,

even if it makes it more vulnerable to a rarer one.

mặc dù điều đó khiến nó dễ bị tổn thương hơn với các thú săn mồi hiếm hoi hơn.

Many insects, for example, use flight to avoid predation.

Ví dụ như vài loài côn trùng bay để tránh thú săn mồi.

But painted redstarts take advantage of this:

Nhưng chim chích bụng đỏ lợi dụng điều này bằng cách

they boldly flash their colorful tail and wing feathers to elicit this response,

khoe cái đuôi và bộ lông cánh sặc sỡ để tận dụng phản úng ấy,

then catch the insects as they try to fly away.

rồi bắt côn trùng khi chúng cố bay đi.

It seems the prey species’ response remains

Có vẻ những phản ứng của những con mồi vẫn giữ nguyên

simply because it’s beneficial most of the time.

đơn giản bởi vì điều này có lợi trong hầu hết trường hợp.

For over a century, humans in the southern US, the UK, and elsewhere

Một thế kỷ qua, con người ở Nam nước Mỹ, Vương quốc Anh, và những nơi khác

have been unknowingly exploiting the worm’s escape response.

đã vô tình khai thác phản ứng chạy trốn của giun.

The current world record for “most worms charmed”

Kỉ lục thế giới hiện tại cho danh hiệu “nhiều giun bị quyến rũ nhất”

was set by a 10-year-old British girl in 2009.

được lập nên bởi cô bé 10 tuổi từ Anh quốc vào năm 2009.

Wiggling a fork in the ground and hitting it with a stick,

Rung cây xỉa rơm trong lòng đất và gõ nó với cây gỗ,

she made 567 worms surface in just 30 minutes.

cô bé đã khiến 567 con giun trồi lên sau chỉ 30 phút.

Charming, really.

Thật sự rất quyến rũ.