What happens when continents collide? - Juan D. Carrillo

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Tens of millions of years ago,

On milyonlarca yıl önce

a force of nature set two giant masses on an unavoidable collision course

doğanın bir gücü, Dünya'nın yüzünü değiştirecek

ve binlerce türün yaşamını veya ölümünü etkileyecek

that would change the face of the Earth

and spell life or death for thousands of species.

kaçınılmaz bir çarpışma rotasına iki dev kütle yerleştirdi.

The force of nature was plate tectonics,

Doğanın gücü levha tektoniği,

and the bodies were North and South America.

iki dev kütle ise Kuzey ve Güney Amerika'ydı.

And even though they were hurdling towards each other

Her yıl 2,5 cm'lik bir ölçüyle birbirlerine üstün gelmelerine rağmen

at an underwhelming 2.5 cm per year,

çarpışmaları aslında dünya tarihindeki

their collision actually did have massive biological reprocussions

en büyük biyolojik göç bölümlerinden birine neden olarak

by causing one of the greatest episodes of biological migration in Earth's history:

muazzam biyolojik yayılmaları oluşturdu:

The Great American Biotic Interchange.

Büyük Amerika Biyotik Değişimi.

Our story begins 65 million years ago, the beginning of the age of mammals,

Hikayemiz 65 milyon yıl önce, memelilerin yaşının başlangıcı,

when what is now North and South America

şimdi Kuzey ve Güney Amerika kıtasının

were continents separated by a marine connection

Pasifik ve Atlantik Okyanusu arasındaki deniz bağlantısıyla

between the Pacific and Atlantic Oceans.

ayrıldığı zamanlar başladı.

During this time, South America was the home of fauna

Bu süre zarfında Güney Amerika,

that included armored glyptodonts as large as compact cars,

kompakt otomobiller kadar büyük zırhlı gliftodontlarını,

bir tondan daha ağır dev tembel hayvanları,

giant ground sloths weighing more than a ton,

opossums, monkeys, and carnivorous terror birds.

keseli sıçanlar, maymunlar ve etçil terör kuşlarını içeren faunanın ülkesiydi.

North America had its own species,

Kuzey Amerika'nın atlar, ayılar

such as horses, bears, and saber-toothed cats.

ve kılıç dişli kediler gibi kendi türleri vardı.

Over 20 million years, the shifting of the Farallon and Caribbean Plates

20 milyon yıldan fazla bir süredir, Farallon ve Karayip levhalarının kayması,

produced the Central America Volcanic Arc, a peninsula connected to North America,

Kuzey Amerika’ya bağlı bir yarımada olan, Güney Amerika’dan ayıran

with only a very narrow seaway separating it from South America.

çok dar bir deniz yolu olan Orta Amerika Volkanik Arkı’nı üretti.

As these plates continued to surf the Earth's magma layer

Bu plakalar, Dünya'nın Pasifik Okyanusu tabanının altındaki

far beneath the Pacific Ocean floor,

magma katmanında gezinmeye devam ettikçe

the Caribbean Plate migrated eastward,

Karayip Plaka doğuya göç etti

and about 15 million years ago,

ve yaklaşık 15 milyon yıl önce,

South America finally collided with this Central American Arc.

Güney Amerika sonunda bu Orta Amerika Arkı'na çarptı.

This gradually closed the water connection between the Pacific and the Caribbean,

Bu, Pasifik ve Karayipler arasındaki su bağlantısını yavaş yavaş kapattı

creating a land bridge,

ve Kuzey Amerika'yı

which connected North America to South America.

Güney Amerika'ya bağlayan bir kara köprüsü oluşturdu.

Terrestrial organisms could now cross between the two continents,

Karasal organizmalar şimdi iki kıta arasında geçiş yapabilir

and from the fossil records,

ve fosil kayıtlarından,

it's evident that different waves of their dispersals took place.

dağılımlarının farklı şekillerde gerçekleştiği açıktır.

Even though plants don't physically move,

Bitkiler fiziksel olarak hareket etmese de

they are easily dispersed by wind and waves,

rüzgâr ve dalgalar tarafından kolayca dağılırlar,

so they migrated first, along with a few species of birds.

bu yüzden birkaç kuş türü ile birlikte ilk göç hareketini ettiler.

They were followed by some freshwater fishes

Onları bazı tatlı su balıkları

and amphibians,

ve amfibiler izliyordu

and finally, various mammals began to traverse the bridge.

ve sonunda çeşitli memeliler köprüyü geçmeye başladı.

From South America, mammals like ground sloths and glyptodonts

Güney Amerika'dan yer miskinleri ve gliftodontlar gibi memeliler

were widly distributed in North America.

Kuzey Amerika'da geniş bir şekilde dağıldı.

Moreover, many South American tropical mammals,

Dahası, maymunlar ve yarasalar gibi birçok Güney Amerika tropik memelisi,

like monkeys and bats, colonized the forests of Central America,

Orta Amerika'nın ormanlarını kolonileştirdi

ve günümüzde sayıları çok fazla.

and are very abundant today.

South American predator marsupials went extinct 3 million years ago,

Güney Amerika avcı keselilerin 3 milyon yıl önce soyu tükendi,

at which point North American predators, such as cats, bears and foxes,

bu sırada kedi, ayı ve tilki gibi Kuzey Amerika avcıları güneye göç etti

migrated south and occupied the ecological space left behind.

ve geride kalan ekolojik alanı işgal etti.

Horses, llamas, tapirs, cougars, saber-toothed cats, gomphotheres,

Atlar, lamalar, tapirler, pumalar, kılıç dişli kediler, gomphotherler

and later humans also headed south across the land bridge.

ve daha sonra insanlar da kara köprüsünden güneye yöneldi.

But what happened on land is only half the story.

Ama karada olanlar hikâyenin sadece yarısı.

What had been one giant ocean was now two,

Dev bir okyanus iki oldu,

creating differences in temperature and salinity for the two bodies of water.

iki su kütlesi için sıcaklık ve tuzlulukta farklılıklar yarattı.

The isthmus also became a barrier for many marine organisms,

Kanal ayrıca yumuşakçalar, kabuklular, foraminiferler, yosun hayvanları

like mollusks, crustaceans, foraminifera, bryozoans, and fish,

ve balık gibi birçok deniz organizması için bir engel hâline geldi

and separated the populations of many marine species.

ve birçok deniz türünün popülasyonunu ayırdı.

It also allowed the establishment of the thermohaline circulation,

Ayrıca Atlantik'te ılık su taşıyan ve Kuzey Amerika’nın Doğu Kıyısı’nın,

a global water conveyor belt,

Avrupa’nın Batı Kıyısı’nın

which transports warm water across the Atlantic,

ve diğer birçok bölgenin iklimini etkileyen

and influences the climate of the East Coast of North America,

küresel bir su taşıma bandı olan

the West Coast of Europe, and many other areas.

termohalin dolaşımının kurulmasına da izin verdi.

It's a challenge to track all of the ways

Amerika'nın çarpışmasının

the collision of the Americas changed the world,

dünyayı değiştirdiği tüm yolları izlemek zor

but it's safe to say that the ripples of the Great American Biotic Interchange

ama Büyük Amerikan Biyotik Değişimi'nin dalgalarının

have propagated through the history of life on the planet,

gezegendeki yaşam tarihinin ve insanlığın tarihine

yayıldığını söylemek yerindedir.

and that of mankind.

What if these species hadn't gone extinct,

Ya bu türlerin nesli tükenmemiş olsaydı

or if there were no monkeys in Central America,

ya da Orta Amerika'da maymunlar ya da Güney Amerika'da

or jaguars in South America?

jaguarlar olmasaydı?

What if the thermohaline circulation wasn't flowing?

Ya termohilin akışı devam etmeseydi?

Would the East Coast of North America be much colder?

Kuzey Amerika'nın doğu yakası daha mı soğuk olacaktı?

It all goes to show some of the most impactful transformations of our planet

Her şey, gezegenimizin en etkili dönüşümlerinden bazılarının

aren't the explosive ones that happen in an instant,

bir anda gerçekleşen patlayıcılar değil,

but the ones that crawl towards irreversible change.

geri dönüşümsüz değişime doğru sürünenler olduğunu gösteriyor.

We are the product of history.

Bizler tarihin ortaya koyduğu ürünleriz.