Why were scientists so obsessed with these frogs? - Carly Anne York

187,843 views ・ 2023-09-21

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: esra kurul Gözden geçirme: Emel Çırakoğlu
00:07
From the 1930s well into the 1960s,
0
7712
3628
1930′lardan 1960′lara kadar,
00:11
pregnancy testing required a slippery piece of equipment:
1
11340
4422
hamilelik testi kaygan bir parçaydı:
00:16
a female African clawed frog.
2
16095
3295
dişi bir Afrika pençeli kurbağası.
00:19
For decades, hospitals and research labs around the world
3
19640
3963
Onlarca yıldır dünya çapında hastaneler ve araştırma laboratuvarları
00:23
had a trusted supply of these handy amphibians,
4
23603
3003
bu becerikli amfibilere güveniyordu.
00:26
employing their help in testing for pregnancy
5
26606
2461
Onları hamilelikleri test etmede
00:29
and in numerous other scientific endeavors.
6
29067
2794
ve diğer birçok çalışmada kullandılar.
00:32
So, what makes these phenomenal frogs so special?
7
32278
4087
Öyleyse bu muhteşem kurbağaları bu kadar özel yapan şey ne?
00:36
The remarkable features of the African clawed frog
8
36908
2878
Afrika pençeli kurbağasının dikkat çekici özellikleri
00:39
have fascinated researchers since the 19th century.
9
39786
3336
19. yüzyıldan beri araştırmacıları etkiledi.
00:43
We often think of frogs as hopping around to snatch up bugs
10
43247
3587
Kurbağaların genellikle uzun dilleriyle böcekleri kapmak için
00:46
with their lengthy tongues.
11
46834
1585
etrafta zıpladığını düşünürüz.
00:48
But this water-dwelling species is almost exclusively aquatic,
12
48461
4796
Ancak suda yaşayan bu tür neredeyse yalnızca suda yaşayan bir türdür;
00:53
having adapted primarily for swimming rather than crawling or jumping.
13
53382
4422
sürünmek veya zıplamak yerine öncelikle yüzmeye adapte olmuştur.
00:58
Weirder still, African clawed frogs have no tongues at all.
14
58096
4087
Daha da tuhafı, Afrika pençeli kurbağaların dilleri yok.
01:02
Instead, they suck food directly into their mouths
15
62391
3546
Bunun yerine, yiyecekleri doğrudan ağızlarına götürürler
01:05
or use their hands to catch larger animals
16
65937
2752
veya ellerini kullanarak daha büyük hayvanları yakalarlar
01:08
which they tear apart with powerful hind claws.
17
68689
3546
ve güçlü arka pençelerle parçalara ayırırlar.
01:12
To help get close to their prey,
18
72819
1960
Avlarına yaklaşmalarına yardımcı olmak için
01:14
their smooth skin can quickly change color to blend into their surroundings.
19
74779
5213
pürüzsüz ciltleri çevrelerine uyum sağlamak için hızla renk değiştirebilir.
01:20
This camouflage ability was particularly interesting to a trio of biologists
20
80326
4880
Bu kamuflaj yeteneği, 1920′lerde
01:25
in South Africa during the 1920s.
21
85206
2586
Güney Afrika’daki üç biyolog için özellikle ilginçti.
01:28
Hillel Shapiro, Harry Zwarenstein, and their teacher, Lancelot Hogben,
22
88209
4963
Hillel Shapiro, Harry Zwarenstein ve öğretmenleri Lancelot Hogben,
01:33
were researching what role the pituitary gland,
23
93172
3003
Kurbağa beyninin küçük bir bölgesi olan hipofiz bezinin
01:36
a small region of the frog’s brain,
24
96175
1752
renk değiştirme mekanizmasında
01:37
might play in the color changing mechanism.
25
97927
2711
nasıl bir rol oynayabileceğini araştırıyorlardı.
01:40
Removing the gland altogether impaired the frogs’ ability to camouflage.
26
100888
4505
Bezin tamamen çıkarılması kurbağaların kamuflaj yeteneğini zayıflattı.
01:45
But when Hogben injected them with a pituitary extract derived from an ox,
27
105643
4880
Ama Hogben onlara bir öküzden elde edilen hipofiz özünü enjekte ettiğinde,
01:50
he found an even more surprising result—
28
110648
3212
daha şaşırtıcı bir sonuçla karşılaştı
01:54
the frogs began laying eggs.
29
114068
3212
kurbağalar yumurtlamaya başladı.
01:57
Normally, African clawed frogs only release eggs
30
117822
2961
Normalde, Afrika pençeli kurbağaları, yalnızca erkek kurbağa
02:00
when a male frog is nearby to fertilize them.
31
120783
2378
onları döllemek için yakınlarında yumurta bırakırlar.
02:03
But this ox hormone triggered their ovulation without the presence of a male.
32
123536
4588
Ancak bu öküz hormonu, bir erkeğin varlığı olmadan yumurtlamayı tetikledi.
02:08
And this process gave the researchers an idea.
33
128249
3295
Bu süreç araştırmacılara bir fikir verdi.
02:12
They knew there was a chemical similarity between the ox hormone
34
132128
3503
Öküz hormonu ile hamile insanların idrarında bulunan bir hormon arasında
02:15
and a hormone found in the urine of pregnant people—
35
135631
3212
kimyasal bir benzerlik olduğunu biliyorlardı.
02:19
a compound we know today as the chorionic gonadotropin hormone, or hCG.
36
139010
6381
Bugün koryonik gonadotropin hormonu veya hCG olarak bildiğimiz bir bileşiktir.
02:26
In pregnancy tests of the day,
37
146058
1961
Günümüzün hamilelik testlerinde
02:28
animals like mice and rabbits were injected with human urine
38
148019
4087
fareler ve tavşanlar gibi hayvanlara, hCG’nin varlığını test etmenin
02:32
as a way of testing for the presence of hCG.
39
152106
2836
bir yolu olarak insan idrarı enjekte edildi.
02:35
However, this required multiple days of injections,
40
155276
3253
Ancak, bu, birkaç gün süren enjeksiyonları gerektirdi,
02:38
as well as killing and dissecting the animals
41
158529
2878
ayrıca hormonun mevcut olup olmadığını görmek için
02:41
to see whether the hormone was present.
42
161407
2211
hayvanları öldürüp parçalara ayırıyoruz.
02:43
Because of these hurdles, the test was reserved for specific use cases,
43
163868
4296
Bu engeller nedeniyle test belirli kullanım durumlarına ayrıldı
02:48
leaving most people waiting for visible signs to determine if they were pregnant.
44
168164
4838
ve çoğu kişi hamile olduğunu belirlemek için gözle görülür işaretler bekledi.
02:53
But these frogs changed everything.
45
173377
3254
Fakat bu kurbağalar her şeyi değiştirdi.
02:56
They responded to hCG in roughly 9 hours with no need for dissection.
46
176797
5005
HCG’ye diseksiyona gerek kalmadan yaklaşık 9 saat içinde yanıt verdiler.
03:01
And since their large ovaries constantly generate eggs,
47
181928
3169
büyük yumurtalıkları sürekli yumurta ürettiği için
03:05
they could participate in numerous tests over their 15 to 30 year lifespan.
48
185097
4922
15 ila 30 yıllık ömürleri boyunca çok sayıda teste katılabilirler.
03:10
Better still, these frogs were abundant in their native habitat,
49
190436
3587
Daha da iyisi, bu kurbağalar kendi doğal ortamlarında fazlaca bulunuyordu.
03:14
making them easy to find, catch, and export.
50
194023
3503
bu da onları bulmayı, yakalamayı ve ihraç etmeyi kolaylaştırıyordu.
03:17
Before long, tens of thousands of African clawed frogs
51
197860
3337
Çok geçmeden on binlerce Afrika pençeli kurbağası
03:21
were being shipped to hospitals all over the world,
52
201197
3253
dünyanın her yerindeki hastanelere nakledildi
03:24
making reliable pregnancy tests widely available for the first time.
53
204450
4588
güvenilir gebelik testlerinin ilk kez yaygın olarak kullanıma sunuldu.
03:29
In the 1970s, the frogs would be superseded by chemical tests
54
209247
4212
1970′lerde kurbağaların yerini doğrudan hCG’yi tespit eden
03:33
that detected hCG directly.
55
213459
2294
kimyasal testler alacaktı.
03:35
But by then their widespread presence in laboratories
56
215878
2836
Ancak o zamana kadar laboratuvarlardaki yaygın varlığı,
03:38
had made African clawed frogs the star of numerous studies.
57
218714
3837
Afrika pençeli kurbağalarını çok sayıda çalışmanın yıldızı haline getirmişti.
03:42
Their rapid development and ability to produce eggs in any season
58
222718
3754
Hızlı gelişmeleri ve her mevsimde yumurta üretme yetenekleri
03:46
made them invaluable models for developmental biology.
59
226472
3170
onları gelişimsel biyoloji için paha biçilmez modeller haline getirdi.
03:50
African clawed frogs have even been part of biological studies
60
230226
3962
Afrika pençeli kurbağaları, Uzay Mekiği Endeavour’daki biyolojik çalışmaların
03:54
aboard the Space Shuttle Endeavour.
61
234188
2377
bir parçası bile oldu.
03:56
However, frogs can be slippery subjects.
62
236941
3754
Ancak kurbağalar kaygan türler olabilir.
04:01
More than a few of these amphibians have escaped their laboratory enclosures,
63
241028
4004
Bu amfibilerin birkaçından fazlası laboratuvar muhafazalarından kaçtı
04:05
and in many places,
64
245032
1126
ve birçok yerde
04:06
their ferocious appetite allowed them to outcompete native amphibians.
65
246158
5214
vahşi iştahları, yerli amfibilerle rekabet etmelerine olanak sağladı.
04:11
To make matters worse,
66
251622
1085
Durumu daha da kötüleştirmek için
04:12
they often carry a deadly fungus called chytrid,
67
252707
3211
genellikle amfibi derisinin hassas işleyişini
04:15
which can cause an infection that lethally disrupts
68
255918
3045
ölümcül şekilde bozan bir enfeksiyona neden olabilen,
04:18
the delicate functioning of amphibian skin.
69
258963
2669
chytrid adı verilen ölümcül bir mantar taşırlar.
04:22
In the 20th century, this fungal infection has devastated amphibian populations
70
262133
5255
20. yüzyılda bu mantar enfeksiyonu dünya çapında
amfibi popülasyonlarını mahvetti.
04:27
around the globe,
71
267388
1251
04:28
causing the extinction of multiple frog species.
72
268639
3295
Birçok kurbağa türünün yok olmasına neden oldu.
04:32
Because of all these concerns,
73
272268
1543
Bu endişeler nedeniyle
04:33
the African clawed frog is now classified as an invasive species,
74
273811
4463
Afrika pençeli kurbağası artık birçok bölgede istilacı bir tür
04:38
and illegal in many regions.
75
278399
2044
ve yasa dışı olarak sınıflandırılıyor.
04:40
So in the end, like other pregnancy tests,
76
280651
3045
Sonuçta diğer hamilelik testleri gibi
04:43
the use of these frogs in scientific research
77
283696
2753
bu kurbağaların bilimsel çalışmalardaki kullanımının
04:46
has had both positive and negative results.
78
286449
4462
hem pozitif hem de negatif sonuçları oldu.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7