Can you solve the death race riddle? - Alex Gendler

1,857,231 views ・ 2020-03-03

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Can Boysan
00:08
The night before the Death Race across the Wastelands is set to begin,
0
8407
4073
Çorak arazi boyunca yapılacak olan Ölüm Yarışı’ndan önceki gece
00:12
your uncle, the great inventor Slate Kanoli,
1
12480
3050
amcanız, büyük mucit Slate Kanoli,
00:15
got kidnapped by the ruthless No-Side gang.
2
15530
3310
acımasız Yansız çete tarafından kaçırılıyor.
00:18
The only way to get him back is to race his Coil Runner
3
18840
3195
Onu geri alabilmenin tek yolu da amcanızın Bobin Koşucusu'yla
00:22
against the gang yourself.
4
22035
2030
çeteye karşı yarışmak.
00:24
Win and they’ll give back your uncle.
5
24065
2360
Kazanırsanız amcanızı geri verecekler.
00:26
Lose and you’ll forfeit the Coil Runner and all his other creations.
6
26425
5005
Kaybederseniz hem Bobin Koşucusunu hem de diğer tüm buluşlarını kaybedeceksiniz.
00:31
As the grueling race gets underway,
7
31430
2111
Bu sıkıntılı yarış ilerledikçe
00:33
you find yourself falling further and further behind.
8
33541
3420
gittikçe geriye düşmekte olduğunuzu fark ediyorsunuz.
00:36
Your only chance is to take a shortcut your uncle told you about––
9
36961
4000
Tek şansınız amcanızın size daha önce bahsettiği bir kısayolu kullanmak --
00:40
the Flux Ravine gambit.
10
40961
2730
Akı Geçidi gambiti.
00:43
Fortunately, the Coil Runner comes equipped with emergency turbo thrusters.
11
43691
4747
Neyse ki Bobin Koşucusu acil turbo iticilerle donatılmış.
00:48
Unfortunately, your uncle was a notorious tinkerer,
12
48438
3910
Ama ne yazık ki amcanız biraz kötü şöhretli bir tamirci
00:52
and the system still had some kinks to work out.
13
52348
3100
ve sistemde çözmeniz gereken bazı ilginçlikler var.
00:55
Just minor things like the ignition exploding,
14
55448
2580
Kontağın patlaması, reaktörün sızdırması
00:58
the reactor leaking, or the oxygen levels depleting—
15
58028
3123
ya da oksijen seviyesinin tükenmesi gibi ufak şeyler --
01:01
any of which would end your racing career immediately.
16
61151
3960
bunlardan herhangi biri yarış kariyerinizi anında sonlandıracak şeyler.
01:05
Before his kidnapping,
17
65111
1330
Slate amca, kaçırılmadan önce
01:06
Uncle Slate determined that each of these critical failures
18
66441
3410
bu hayati problemlerin
01:09
was the ultimate result of a chain reaction
19
69851
2790
iticilerden kaynaklanan bir zincirleme reaksiyonun
01:12
originating in the thrusters.
20
72641
1900
sonucu olduğunu belirlemişti.
01:14
He was also certain that while one factor could trigger two different effects,
21
74541
4814
Ayrıca, bir etken iki farklı sonucu tetikleyebilecek
01:19
and two factors could each independently lead to the same effect,
22
79355
4512
ve iki etken bağımsız olarak aynı sonuca gidebilecekken,
01:23
no effect is caused by two factors in conjunction.
23
83867
4650
hiçbir sonucun iki etkinin birleşiminden oluşmadığı konusunda emindi.
01:28
However, Uncle Slate never got around to pinpointing
24
88517
3320
Ancak Slate amca, hangi iticinin
01:31
which thruster was responsible for which error.
25
91837
3195
hangi hatayı tetiklediğini belirlemeyi başaramamıştı.
01:35
All you have are the notes from his test runs:
26
95032
4304
Elinizde sadece test koşumlarından kalan notlar bulunmakta:
01:39
1. When thrusters B and C are on, the Fuel gauge glows.
27
99336
4702
1. B ve C iticileri açıkken yakıt göstergesi parlıyor.
01:44
2. When thrusters A, B, and D are on,
28
104038
3180
2. A, B ve D iticileri açıkken,
01:47
the Fuel gauge glows and the Helium tank rattles.
29
107218
3690
hem yakıt göstergesi parlıyor hem de helyum tankı tıngırdıyor.
01:50
3. When thrusters C, D, and E are on,
30
110908
3390
3. C, D ve E iticileri açıkken,
01:54
the Fuel gauge glows and the Gravitometer spins.
31
114298
4000
hem yakıt göstergesi parlıyor hem de gravitometre dönüyor.
01:58
4. When thrusters A, D, and E are on,
32
118298
4111
4. A, D ve E iticileri açıkken,
02:02
the Gravitometer spins and the Helium tank rattles.
33
122409
4164
hem gravitometre dönüyor hem de helyum tankı tıngırdıyor.
02:06
5. Shortly after the Helium tank rattles and the Gravitometer spins,
34
126573
4694
5. Helyum tankı tıngırdadıktan ve gravitometre döndükten
02:11
the Ignition explodes and the Oxygen levels deplete.
35
131267
4641
kısa bir süre sonra kontak patlıyor ve oksijen seviyesi tükeniyor.
02:15
6. Shortly after the Fuel gauge glows and the Gravitometer spins,
36
135908
4716
6. Yakıt göstergesi parladıktan ve gravitometre döndükten
02:20
the Reactor leaks.
37
140624
1950
kısa bir süre sonra reaktör sızdırıyor.
02:22
You need to use as many thrusters as possible
38
142574
2680
Farkı kapatabilme şansınızı en iyi seviyeye çıkarmak için
02:25
to give yourself the best chance at clearing the gap,
39
145254
2790
felaketle sonuçlanan bu üç hatayı tetiklemeden
02:28
without triggering any of the three catastrophic failures.
40
148044
4000
mümkün olduğunca çok itici kullanmanız gerekiyor.
02:32
Which thrusters should you activate?
41
152044
2230
Hangi iticileri harekete geçirmelisiniz?
02:34
Answer in 3
42
154274
2261
3
02:36
Answer in 2
43
156535
2989
2
02:39
Answer in 1
44
159524
2700
1
02:42
The most important thing to remember here
45
162224
2158
Burada hatırlanması gereken en önemli şey
02:44
is that even if we know that one thing causes another,
46
164382
2960
neyin neye neden olduğunu bilsek bile
02:47
the converse is not necessarily true.
47
167342
3040
tersinin geçerli olmak zorunda olmadığı.
02:50
For example, this panic switch shuts off the coil runner’s engine.
48
170382
4067
Örneğin, şu panik düğmesi Bobin Koşucusu'nun motorunu susturuyor.
02:54
But the engine being off doesn’t necessarily mean
49
174449
3460
Ama motorun susması,
mutlaka panik düğmesine basıldığı anlamına gelmiyor --
02:57
the panic switch was engaged—
50
177909
1930
02:59
the coil runner could be out of fuel, or damaged—
51
179839
2780
Bobin Koşucusu'nun yakıtı bitmiş, hasar görmüş
03:02
or turned off normally.
52
182619
1794
veya normal kapatılmış olabilir.
03:04
We can, however, conclude that if the engine is running,
53
184413
3755
Ama motor çalışıyorsa
panik düğmesine basılmamış olduğu sonucuna varabiliriz.
03:08
the panic switch hasn’t been engaged.
54
188168
2520
03:10
With that in mind, one way we can start is to work backwards
55
190688
4198
Bunu aklımızda tutup bizi yarış dışı bırakabilecek üç kusurdan başlayarak
03:14
from the three defects that could knock you out of the race.
56
194886
3570
ve sondan başa çalışarak başlayabiliriz.
03:18
So let’s look at Slate’s last two notes,
57
198456
2390
O zaman haydi Slate'in son iki notuna göz atalım,
03:20
since they give direct information about those.
58
200846
3100
ne de olsa bize bu kusurlarla ilgili direkt bilgi veriyorlar.
03:23
The Gravitometer spins in both cases, but the results are different.
59
203946
4433
Gravitometre her iki durumda da dönüyor ancak sonuçları farklı oluyor.
03:28
That means the spinning Gravitometer
60
208379
2260
Yani dönen Gravitometre
03:30
can’t be the cause of any particular malfunction.
61
210639
3450
belirli bir hatanın nedeni olamaz.
03:34
If it were, the same thing would happen each time.
62
214089
3660
Öyle olsaydı, her seferinde aynı şey gerçekleşirdi.
03:37
So we can conclude that a glowing Fuel gauge makes the reactor leak,
63
217749
4349
Parlayan yakıt göstergesinin,
reaktörün sızdırmasına neden olduğu sonucuna varabiliriz
03:42
while a rattling Helium tank makes the Ignition explode
64
222098
3890
ve Helyum tankının tıngırdaması, kontağın patlamasına neden olup
03:45
and depletes the Oxygen levels.
65
225988
2060
oksijen seviyesini tüketiyor.
03:48
Once we know which two errors we need to avoid,
66
228048
2980
Hangi iki hatadan kaçınmamız gerektiğini öğrendiğimiz zaman
03:51
we can make a table and use the logic of cause and effect
67
231028
3550
bir tablo yapıp, neden sonuç mantığı kullanarak
iticilerden hangisinin onları tetiklediğini görebiliriz.
03:54
to see which thrusters trigger them.
68
234578
2300
03:56
Since the Helium tank is fine during the first test run
69
236878
3390
Helyum tankı, B ve C iticilerinin aktif olduğu ilk testte
04:00
when thrusters B and C are active,
70
240268
2710
sorunsuz olduğuna göre,
04:02
we can assume neither makes it rattle.
71
242978
2396
bu ikisinin, tankı tangırdatmadığını varsayabiliriz.
04:05
And from the third run we know that D and E don’t either.
72
245374
4417
Üçüncü koşumdan da D ve E'nin de bunu yapmadığını biliyoruz.
04:09
That leaves thruster A,
73
249791
1797
O zaman geriye A kalıyor,
04:11
which was indeed used in the second and fourth test runs
74
251588
3680
ki onun kullanıldığı ikinci ve dördüncü testlerde
04:15
where the Helium tank rattled.
75
255268
2510
Helyum tankı tangırdamıştı.
04:17
Now what causes the glowing Fuel gauge?
76
257778
3240
Peki yakıt göstergesinin parlamasına neden olan ne?
04:21
From the fourth test run we know it can’t be thrusters A, D, or E.
77
261018
4877
Dördüncü testten biliyoruz ki, A, D ya da E iticileri olamaz.
04:25
So is the culprit, B, C, or each of them separately?
78
265895
4000
O zaman suçlu B, C ya da ayrı ayrı her ikisi de mi?
04:29
The answer can be found in the second and third test runs:
79
269895
3580
Bunun cevabını ikinci ve üçüncü testte bulabiliyoruz:
04:33
the fuel tank glowed in both, but B was activated in one,
80
273475
4283
yakıt tankı her iki testte de parladı
04:37
and C in the other.
81
277758
1780
ancak birince B, diğerinde C aktifti.
04:39
That means the B and C thrusters each independently make the Fuel tank glow.
82
279538
6486
Bu demek oluyor ki, B ve C iticilerinin her biri yakıt tankını parlatıyor.
04:46
It looks like the A, B, and C thrusters are off limits.
83
286024
4384
Görünüşe bakılırsa A, B ve C iticilerinden uzak durmalıyız.
04:50
Fortunately, the other two are just enough to clear the jump.
84
290408
4326
Neyse ki, diğer iki itici, atlayışı yapmamıza yetebilecek.
04:54
You rocket into first place
85
294734
1512
Birinci sıraya uçuyorsunuz
04:56
and the gang begrudgingly hands over your uncle.
86
296246
3200
ve çete size amcanızı kıskanarak teslim ediyor.
04:59
He thanks you profusely, and decides to celebrate your victory
87
299446
3600
Amcanız da size bolca teşekkür ediyor
ve son icadıyla demlediği bir bardak çayla zaferinizi kutlamaya karar veriyor.
05:03
with a cup of tea from his latest contraption...
88
303046
3180
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7