Birth of a nickname - John McWhorter

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Esra Çakmak

English, like all languages,

İngilizce, diğer tüm diller gibi

is a messy business.

karmakarışık bir mesele.

You can be uncouth but not couth.

Görgüsüz olabilirsiniz ama kültürlü olmayabilirsiniz.

You can be ruthless,

"Ruthless", yani gaddar olabilirsiniz

but good luck trying to show somebody

fakat adı Ruth olan biriyle evlenmediğiniz sürece

that you have ruth

unless you happen to be married

merhametinizin olduğunu

to someone named Ruth.

birilerine göstermeye çabalamada size iyi şanslar.

It's bad to be unkempt

Bakımsız olmak kötü

but impossible to be kempt,

ama bakımlı olmak imkânsız

or sheveled as opposed to disheveled.

ya da karmakarışık olmanın aksine düzensiz olmak.

Bu örneklerden daha fazla şey ifade etmeyen başka şeyler de var

There are other things

that make no more sense than those

but that seem normal now

ama bu şu an normal görünüyor

because the sands of time

çünkü zamanın akıp gitmesi

have buried where they came from.

geldiği yere gömülüp kaldı.

For example, did you ever wonder

Mesela, Edward isminin takma ad hâlinin

why a nickname for Edward is Ned?

neden Ned olduğunu hiç merak ettiniz mi?

Where'd the N come from?

Buradaki N harfi nereden gelmiş?

It's the same with Nellie for Ellen.

Aynısı Ellen'a Nellie dendiği örnekte de geçerli.

Afterall, if someone's name is Ethan,

Sonuç olarak birinin ismi Ethan ise,

we don't nickname him Nethan,

ona Nethan takma adını vermiyoruz

nor do we call our favorite Maria, Nmaria.

ya da Maria'yı Nmaria diye çağırmıyoruz.

In fact, if anyone did,

Doğrusu, birisi bunu yaparsa

our primary urge would be to either scold them

ilk dürtümüz o kişiyi ya terslemek

or gently hide them away

ya da arkadaşımız ayrılana dek

until the company had departed.

onu kibarca saklamak olur.

All these nicknames trace back to a mistake,

Tüm bu takma adlar, bir yanlışa dayanıyor

although, a perfectly understandable one.

fakat bu yanlışın kavranması kesinlikle mümkün.

In fact, even the word nickname is weird.

Yine de, "nickname" sözcüğü bile tuhaf.

What's so "nick" about a nickname?

Nickname sözcüğündeki "nick" nereden geliyor?

Is it that it's a name that has a nick in it?

Bu adda bir çentik [nick] mi var?

Let's face it, not likely.

Pek öyle değil, bununla yüzleşelim.

Actually, in Old English, the word was ekename,

Aslında, Eski İngilizcede bu sözcüğün karşılığı "ekename" idi

and eke meant also or other.

ve "eke" ayrıca veya diğer anlamına geliyordu.

You can see eke still used

Eke sözcüğünün Chaucer'ın Canterbury Hikâyeleri'ndeki

in Chaucer's <em>Canterbury Tales</em> in a sentence like,

şöyle bir cümlede hâlâ kullanıldığını görebilirsiniz:

"Whan Zephyrus eek with his sweete breeth,"

"Whan Zephyrus eek with his sweete breeth,"

which meant,

bunun anlamı şu:

"When Zephyr also with his sweet breath."

"Zephyr, tatlı nefesiyle birlikte."

Ekename meant "also name."

Ekename, "diğer isim" anlamına geliyordu.

What happened was that when people said, "an ekename,"

İnsanlar "an ekename" dediklerinde

sanki "nekename" demiş gibi oluyorlardı.

it could sound like they were saying,

"a nekename,"

and after a while,

Bir süre sonra da

so many people were hearing it that way

birçok insan bunu bu şekilde duymaya başlayıp

that they started saying,

"That's my nickname,"

"Benim ekename" demek yerine,

instead of, "That's my ekename."

"Bu benim takma adım [nickname]," demeye başladı.

Now, the word had a stray n at the front

Sözcüğün başında artık "n" harfi var

that started as a mistake,

ve bu bir yanlışla başladı

but from now on was what the word really was.

fakat artık bu, sözcüğün kendisi oldu.

It was rather as if you had gum

Ayakkabınızın altına sakız yapışmışken

on the bottom of your shoe

bir yaprağa basıp

and stepped on a leaf,

dragged that leaf along for the rest of your life,

bu yaprağı hayatınızın geri kalanı boyunca sürükleyip

were buried wearing that shoe

yıpranmış yaprağa bağlı sonsuzluğu tüketmek için

and went to heaven in it

to spend eternity wedded to that stray, worn-out leaf.

o ayakkabıyla gömülüp

cennete gitmiş gibisinizdir.

Ekename picked up an n and never let it go.

Ekename sözcüğüne bir "n" harfi eklendi ve bir daha hiç onu bırakmadı.

The same thing happened with other words.

Aynı şey diğer sözcüklerde de oldu.

Old English speakers cut otches into wood.

Eski İngilizceyi konuşanlar "tahta" sözcüğünden "otches" ekini kısalttılar.

But after centuries of being asked

Fakat bunun yüzyıllarca başka sözcüklerden de çıkarılması

to cut an otch into something,

tartışıldıktan sonra

it was easy to think you were cutting a notch instead,

onun yerine "notch" sözcüğünün çıkarılmasını düşünmek daha kolaydı,

and pretty soon you were.

kısa süre sonra da öyle oldu.

In a world where almost no one could read,

Neredeyse hiç kimsenin okumayı bilmediği bir dünyada

it was easier for what people heard

insanların duyduklarının

to become, after awhile,

bir süre sonra sözcüklere dönüşmeye başlaması daha kolaydı.

what it started to actually be.

Here's where the Ned-style nicknames come in.

"Ned" ile başlayan takma adlar işte böyle dile girdi.

Old English was more like German

Eski İngilizce, şu andaki İngilizceye nazaran

than our English is now,

Almancaya benziyordu

and just as in German, my is mein,

ve Almancada "mein", "my" demek

in Old English, my was meen.

ve Eski İngilizcede de "my", "meen" demek.

Yani, "meen book" diye söylenirdi,

You would say meen book,

actually boke in Old English,

aslında Eski İngilizcede bu sözcük "boke"

or meen cat.

ya da "meen cat" diye de söylenirdi.

And just as today,

Bugün ise çocuklarımızı

we might refer to our child

benim Dahlia'm

as my Dahlia

ya da benim Laura'm diye çağırıyoruz.

or my Laura,

in Old English, they would say, "Meen Ed".

Eski İngilizcede ise "my" yerine "meen" kullanılırdı,

That is mein Ed,

yani, işte "Mein Ed"

mein Ellie.

veya "Mein Ellie" diye çağrılırdı.

You see where this is going.

İşte durum böyle ilerledi.

As time passed, meen morphed

Zaman geçtikçe "meen" sözcüğü

into the my we know today.

bugün bildiğimiz "my" olarak şekil değiştirdi.

That meant that when people said, "Mein Ed,"

Bu yüzden de, insanlar "Mein Ed" dediğinde

it sounded like they were saying my Ned.

"my Ned" demiş gibi görünüyorlardı.

That is, it sounded like whenever someone

Yani, insanlar Edward'a her ne zaman sevgiyle yaklaşsa

referred to Edward affectionately,

they said Ned instead of Ed.

ona Ed yerine Ned diyor gibiydiler.

Behold, the birth of a nickname!

İşte böyle takma ad doğdu!

Or an ekename.

Ya da "ekename" doğdu.

Hence, also Nellie for Ellen

Böylece, Ellen için Nellie

and Nan for Ann,

Ann için Nan

and even in the old days, Nabby for Abigal.

ve hatta daha eski günlerden kalan Abigail için Nabby doğdu.

President John Adam's wife Abigail's nickname was Nabby.

Başkan John Adam'ın eşi Abigail'in takma adı Nabby idi.

All sorts of words are like this.

Her türlü sözcük bunlar gibidir.

Old English speakers wore naprons,

Eski İngilizce konuşanlar koruyucu kalkan, yani napron giyerlerdi

but a napron sounds like an apron,

fakat napron, apron sözcüğüne benziyor

and that gave birth to a word apron

ve bu da apron sözcüğünün doğmasına yol açtı,

that no one in Beowulf would have recognized.

Beowulf destanında bunu hiç kimse fark etmedi.

Umpire started as numpires, too.

Hakem anlamına gelen "umpire" sözcüğü de öncesinde "numpire" idi.

If all of this sounds like something sloppy

Bütün bunlar, biz modern insanların

that we modern people would never do,

asla yapmayacağı uyduruk şeyler gibi görünüyorsa

then think about something you hear all the time

o zaman sürekli duyup

and probably say,

şöyle dediğiniz bir şeyi düşünün:

"A whole nother."

"A whole nother."

What's nother?

Nother ne demek?

We have the word another, of course,

Diğer anlamına gelen "another" diye bir sözcük de elbette var

but it's composed of an and other,

ama bu sözcük "an" ve "other" parçalarından oluşuyor.

or so we thought.

Böyle düşünmüştük.

Yet, when we slide whole into the middle,

Yine de "whole" sözcüğünü ortaya sürüklediğimizde

we don't say, "a whole other,"

"a whole other" demiyoruz,

we clip that n off of the an

"an" sözcüğündeki n ile a harflerini ayırıyoruz

and stick it to other

ve n harfini "other" sözcüğüyle birleştiriyoruz

and create a new word, nother.

ve yeni bir sözcük yaratıyoruz, "nother".

For a long time, nobody was writing

Uzun bir süre boyunca

hiç kimse böyle şeyleri not etmiyordu

these sort of things down

or putting them in a dictionary,

ya da sözlüğe koymuyordu

but that's only because writing

fakat bunun tek sebebi

is more codified now than it was 1,000 years ago.

yazının bin yıl öncesine nazaran şu an daha çok kodlanmış olması.

So, when you see a weird word,

Yani, tuhaf bir sözcük gördüğünüzde

remember that there might be

şunu hatırlayın ki

a whole nother side to the story.

hikâyenin çok daha farklı bir tarafı olabilir.