Birth of a nickname - John McWhorter

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

English, like all languages,

Angielski, jak każdy język,

is a messy business.

to trudna sprawa.

You can be uncouth but not couth.

Człowiek może być nieokrzesany, ale okrzesany tylko kamień.

You can be ruthless,

Można być bezwzględnym,

but good luck trying to show somebody

ale powodzenia w udowodnieniu,

that you have ruth

że jesteśmy względni,

unless you happen to be married

chyba że ktoś jest

to someone named Ruth.

wartością liczby rzeczywistej.

It's bad to be unkempt

Źle być niechlujnym,

but impossible to be kempt,

ale nie można być chlujnym

or sheveled as opposed to disheveled.

albo czochranym zamiast rozczochranego.

There are other things

that make no more sense than those

Są też inne

równie bezsensowne rzeczy,

but that seem normal now

ale dziś wydają się normalne,

because the sands of time

bo piaski czasu

have buried where they came from.

zakryły ich pochodzenie.

For example, did you ever wonder

Czy zastanawialiście się kiedyś,

why a nickname for Edward is Ned?

czemu zdrobnienie Edwarda to Ned?

Where'd the N come from?

Skąd to N?

It's the same with Nellie for Ellen.

Tak samo Nellie od Ellen.

Afterall, if someone's name is Ethan,

Przecież na Ethana

we don't nickname him Nethan,

nikt nie mówi Nethan

nor do we call our favorite Maria, Nmaria.

ani na Marię - Nmaria.

In fact, if anyone did,

Gdyby ktoś tak zrobił,

our primary urge would be to either scold them

najpierw zostałby zbesztany

or gently hide them away

albo ukryty,

until the company had departed.

dopóki goście nie pójdą.

All these nicknames trace back to a mistake,

Te zdrobnienia biorą się z błędu,

although, a perfectly understandable one.

choć dość zrozumiałego.

In fact, even the word nickname is weird.

Nawet słowo "nickname" jest dziwne.

What's so "nick" about a nickname?

Co z tym ma wspólnego "Nick"?

Is it that it's a name that has a nick in it?

To imię czy jakaś rzecz?

Let's face it, not likely.

Nie do końca.

Actually, in Old English, the word was ekename,

W staroangielskim słowo brzmiało "ekename",

and eke meant also or other.

a "eke" znaczyło "również" albo "inny".

You can see eke still used

"Eke" pojawia się

in Chaucer's <em>Canterbury Tales</em> in a sentence like,

w "Opowieściach kanterberyjskich" Geoffrey'a Chaucera we fragmencie

"Whan Zephyrus eek with his sweete breeth,"

"i gdy Zefira tchnienie, jakże słodkie"

which meant,

co znaczyło

"When Zephyr also with his sweet breath."

"kiedy Zefir innym równie słodkim tchnieniem".

Ekename meant "also name."

Ekename znaczyło więc "również imię".

What happened was that when people said, "an ekename,"

Jednak w wymowie

it could sound like they were saying,

brzmiało to jak

"a nekename,"

"nekename".

and after a while,

Wkrótce

so many people were hearing it that way

tak bardzo się przyjęło,

that they started saying,

że ludzie zaczęli mówić

"That's my nickname,"

"nickname"

instead of, "That's my ekename."

zamiast "ekename".

Now, the word had a stray n at the front

Zbędne "n" na początku wyrazu

that started as a mistake,

pojawiło się jako błąd

but from now on was what the word really was.

i odtąd stało się jego częścią.

It was rather as if you had gum

To tak jakby mieć gumę

on the bottom of your shoe

przyklejoną do podeszwy buta,

and stepped on a leaf,

nadepnąć na liść

dragged that leaf along for the rest of your life,

nosić go ze sobą przez resztę życia,

were buried wearing that shoe

zostać w nim pochowanym,

and went to heaven in it

pójść w nim do nieba

to spend eternity wedded to that stray, worn-out leaf.

i spędzić wieczność z przypadkowym liściem.

Ekename picked up an n and never let it go.

Ekename złapało "n" i już się z nim nie rozstało.

The same thing happened with other words.

Podobnie było z innymi słowami.

Old English speakers cut otches into wood.

Użytkownicy staroangielskiego robili w drewnie nacięcia - "otches".

But after centuries of being asked

Ale z biegiem lat

to cut an otch into something,

zaczęli mówić "otch",

it was easy to think you were cutting a notch instead,

a później "otch" przeszło w "notch"

and pretty soon you were.

i w tej postaci funkcjonuje do dziś.

In a world where almost no one could read,

W czasach powszechnego analfabetyzmu

it was easier for what people heard

ludziom było łatwiej

to become, after awhile,

przyzwyczaić się

what it started to actually be.

do tego, co słyszeli.

Here's where the Ned-style nicknames come in.

Tak pojawiły się zdrobnienia typu Ned.

Old English was more like German

Staroangielski bardziej przypominał niemiecki

than our English is now,

niż współczesny angielski.

and just as in German, my is mein,

Po niemiecku "mój" to "mein",

in Old English, my was meen.

a w staroangielskim "meen".

Można było powiedzieć "meen book",

You would say meen book,

actually boke in Old English,

a właściwie "boke" w staroangielskim,

or meen cat.

albo "meen cat", czyli mój kot.

And just as today,

Dziś też

we might refer to our child

mówi się o dzieciach

as my Dahlia

"moja Dalia"

or my Laura,

czy "moja Laura".

in Old English, they would say, "Meen Ed".

W staroangielskim powiedzieliby "Meen Ed",

That is mein Ed,

czyli "mein Ed" - mój Ed,

mein Ellie.

"mein Ellie" - moja Ellie.

You see where this is going.

Łatwo przewidzieć skutek.

As time passed, meen morphed

"Meen" przekształciło się

into the my we know today.

i stało "my", które znamy dziś.

That meant that when people said, "Mein Ed,"

Kiedy ludzie mówili "Mein Ed",

it sounded like they were saying my Ned.

brzmiało to jak "My Ned".

That is, it sounded like whenever someone

Ludziom wydawało się,

referred to Edward affectionately,

że kiedy ktoś zwracał się do Edwarda,

they said Ned instead of Ed.

mówił Ned zamiast Ed.

Behold, the birth of a nickname!

Tak narodziło się przezwisko - "nickname"!

Or an ekename.

Albo "an ekename".

Hence, also Nellie for Ellen

Tak samo powstała Nellie od Ellen

and Nan for Ann,

i Nan od Ann,

and even in the old days, Nabby for Abigal.

a dawniej Nabby zamiast Abigal.

President John Adam's wife Abigail's nickname was Nabby.

Żona prezydenta Johna Adamsa, Abigail, była znana jako Nabby.

All sorts of words are like this.

Takich słów jest mnóstwo.

Old English speakers wore naprons,

W staroangielskim noszono "naprons",

but a napron sounds like an apron,

które brzmiały jak "an apron".

and that gave birth to a word apron

Stąd wziął się fartuszek - "apron",

that no one in Beowulf would have recognized.

którego nikt nie poznałby w "Beowulfie".

Umpire started as numpires, too.

"Umpire", czyli sędzia piłkarski, zaczął jako "numpire".

If all of this sounds like something sloppy

Nawet jeśli wydaje się to bez sensu,

that we modern people would never do,

bo współcześni nigdy by tak nie zrobili,

then think about something you hear all the time

pomyślcie o czymś, co ciągle się słyszy

and probably say,

i pewnie mówi,

"A whole nother."

"a whole nother" - zupełnie inny.

What's nother?

Czym jest "nother"?

We have the word another, of course,

Jest słowo "another" - inny,

but it's composed of an and other,

ale ten wyraz składa się z "an" i "other",

or so we thought.

a przynajmniej tak się wydawało.

Yet, when we slide whole into the middle,

Ale po wstawieniu "whole" do środka

we don't say, "a whole other,"

nie powie się "a whole other",

we clip that n off of the an

tylko odetnie "n,

and stick it to other

i przyczepi do "other".

and create a new word, nother.

Tak powstało nowe słowo "nother".

For a long time, nobody was writing

Przez długi czas nikt nie spisywał

these sort of things down

takich rzeczy

or putting them in a dictionary,

ani nie tworzył słowników,

but that's only because writing

ale tylko dlatego, że teraz pismo

is more codified now than it was 1,000 years ago.

jest bardziej uporządkowane niż tysiąc lat temu.

So, when you see a weird word,

Widząc dziwne słowo,

remember that there might be

warto pamiętać, że może

a whole nother side to the story.

kryć się za nim całkiem ciekawa historia.