Birth of a nickname - John McWhorter

Translator: Nhu PHAM Reviewer: Vu-An Phan

English, like all languages,

Tiếng Anh, cũng như bao ngôn ngữ khác,

is a messy business.

là một thứ rắc rối.

You can be uncouth but not couth.

Bạn có thể uncouth (khiếm nhã) nhưng bạn không thể couth (nhã nhặn - ở đây tác giả muốn nói là trong tiếng anh cổ điển không có từ couth mạng nghĩa ngược lại với uncouth).

You can be ruthless,

Bạn có thể ruthless (ruthless),

but good luck trying to show somebody

nhưng có may mắn cỡ nào bạn cũng sẽ không thể cho người khác thấy

that you have ruth

rằng bạn có ruth (lòng trắc ẩn - trong tiếng Anh cổ điển không có từ ruth mang nghĩa ngược lại với ruthless)

unless you happen to be married

trừ khi bạn lấy

to someone named Ruth.

một người mang tên là Ruth.

It's bad to be unkempt

Thật xấu khi unkempt (bê bối)

but impossible to be kempt,

nhưng không thể trở nên kempt (ngăn nắp được - không có từ kempt trong tiếng Anh cổ điển),

or sheveled as opposed to disheveled.

hoặc sheveled (gọn gàng) so với disheveled (lộn xộn).

There are other things

that make no more sense than those

Có những thứ khác

còn vô nghĩa hơn những từ này

but that seem normal now

nhưng trong thời đại này lại có vẻ bình thường

because the sands of time

vì dòng chảy của thời gian

have buried where they came from.

đã chôn vùi nguồn gốc của chúng.

For example, did you ever wonder

Ví dụ, bạn đã bao giờ tò mò

why a nickname for Edward is Ned?

tại sao biệt danh của cái tên Edward lại là Ned chưa?

Where'd the N come from?

Chữ cái N từ đâu mà có?

It's the same with Nellie for Ellen.

Nó giống như gọi Nellie thay cho Ellen.

Afterall, if someone's name is Ethan,

Suy cho cùng, nếu tên ai đó là Ethan,

we don't nickname him Nethan,

chúng ta không gọi vý von cậu ta là Nethan,

nor do we call our favorite Maria, Nmaria.

hay gọi tên Maria yêu của chúng ta, là Nmaria.

In fact, if anyone did,

Trên thực tế, nếu ai đó làm vậy,

our primary urge would be to either scold them

việc làm trước nhất là sẽ trách mắng họ

or gently hide them away

hoặc giấu họ đi

until the company had departed.

cho đến khi những người khách rời đi.

All these nicknames trace back to a mistake,

Tất cả những biệt danh này xuất xứ từ một lỗi sai,

although, a perfectly understandable one.

mặc dù đó là một việc hoàn toàn dễ hiểu.

In fact, even the word nickname is weird.

Thực tế, ngay cả từ biệt danh (nickname) cũng kỳ lạ.

What's so "nick" about a nickname?

Nickname (biệt danh) liên quan đến nick (vết khắc) ở điểm nào?

Is it that it's a name that has a nick in it?

Có phải là cái tên có vết khắc (nick) trong đó?

Let's face it, not likely.

Chúng ta hãy cùng nhìn thẳng vào vấn đề, khả năng điều này đúng là rất thấp.

Actually, in Old English, the word was ekename,

Thực sự, trong Tiếng Anh cổ điển, có một từ là ekename

and eke meant also or other.

và eke nghĩa là "cũng" hoặc là "khác"

You can see eke still used

Bạn có thể thấy từ eke vẫn được sử dụng

in Chaucer's <em>Canterbury Tales</em> in a sentence like,

trong "Canterbury Tales" của Chaucer ở một câu thế này,

"Whan Zephyrus eek with his sweete breeth,"

"Whan Zephyrus eek with his sweete breeth"

which meant,

nghĩa là,

"When Zephyr also with his sweet breath."

"Khi Zephyr cùng với hơi thở ngọt ngào của mình"

Ekename meant "also name."

Ekename có nghĩa là "cũng tên là".

What happened was that when people said, "an ekename,"

Khi mọi người nói "an ekename"

it could sound like they were saying,

nó nghe giống như những gì họ đang nói,

"a nekename,"

"a nekename"

and after a while,

và sau đó một thời gian,

so many people were hearing it that way

mọi người đều nghe theo cách đó

that they started saying,

và họ bắt đầu nói,

"That's my nickname,"

"Đây là nickname của tôi"

instead of, "That's my ekename."

thay vì là, "Đây là ekename của tôi."

Now, the word had a stray n at the front

Bây giờ, từ này đã bị đặt nhầm chữ n vào trước

that started as a mistake,

và bắt đầu như một sai lầm,

but from now on was what the word really was.

nhưng kể từ đó là nguồn gốc của từ này.

It was rather as if you had gum

Nó như thể là chúng ta có kẹo cao su

on the bottom of your shoe

dính vào đế giày

and stepped on a leaf,

và giẫm vào một cái lá,

dragged that leaf along for the rest of your life,

kéo theo chiếc lá đó theo phần đời còn lại của bạn,

were buried wearing that shoe

được chôn cất cùng với đôi giày đấy

and went to heaven in it

và lên thiên đường với nó

to spend eternity wedded to that stray, worn-out leaf.

để trọn đời gắn bó với chiếc lá lạc đường, rách nát này.

Ekename picked up an n and never let it go.

Ekename đã gắn với chữ n và sẽ không bao giờ rời xa nó.

The same thing happened with other words.

Điều tương tự xảy ra với những từ khác.

Old English speakers cut otches into wood.

Những người nói Tiếng Anh cổ khắc những vết khắc (otches - từ cổ) trong gỗ.

But after centuries of being asked

Nhưng sau nhiều thế kỷ sau khi họ được mọi người nhờ

to cut an otch into something,

khắc một vết khắc (an otch - từ cổ) nhiều lần,

it was easy to think you were cutting a notch instead,

nên thay vì an otch rất dễ dàng để nghĩ rằng bạn đang khắc a notch (vết khắc - tiếng Anh hiện đại)

and pretty soon you were.

và sau đấy một thời gian ngắn một người đều dùng đến từ này.

In a world where almost no one could read,

Ở một thế giới mà hầu hết không ai biết đọc,

it was easier for what people heard

thật dễ cho những gì mọi người nghe thấy

to become, after awhile,

sau một thời gian trở thành

what it started to actually be.

những gì mà chúng sắp trở nên.

Here's where the Ned-style nicknames come in.

Đây là lý do của những nickname (biệt danh) giống kiểu cái tên Ned.

Old English was more like German

Tiếng Anh cổ giống tiếng Đức

than our English is now,

hơn giống tiếng Anh bây giờ,

and just as in German, my is mein,

và giống trong tiếng Đức, my (của tôi) là mein,

in Old English, my was meen.

trong tiếng Anh cổ, my là meen.

You would say meen book,

Bạn sẽ nói "meen book" (quyển sách của tôi)

actually boke in Old English,

thực chất là "boke" (sách) trong tiếng anh cổ,

or meen cat.

hay "meen cat" (con mèo của tôi).

And just as today,

Và như ngày nay,

we might refer to our child

chúng ta thích gọi những đứa con của mình

as my Dahlia

là Dahlia của tôi

or my Laura,

hay Laura của tôi,

in Old English, they would say, "Meen Ed".

trong tiếng anh cổ, họ sẽ nói là"Meen Ed" (Ed của tôi).

That is mein Ed,

Tức là là "mein Ed" (Ed của tôi),

mein Ellie.

"mein Ellie" (ellie của tôi).

You see where this is going.

Các bạn đoán được ý tôi là gì rồi đấy.

As time passed, meen morphed

Thời gian trôi qua, "meen" biến đổi

into the my we know today.

thành từ "my" chúng ta vẫn biết ngày nay.

That meant that when people said, "Mein Ed,"

Điều đó có nghĩa là khi mọi người nói "Mein Ed"

it sounded like they were saying my Ned.

nó giống như chúng ta đang nói my Ned.

That is, it sounded like whenever someone

Điều đó giống như bất cứ khi nào ai đó

referred to Edward affectionately,

gọi Edward một cách trìu mến,

they said Ned instead of Ed.

họ gọi Ed là Ned.

Behold, the birth of a nickname!

Đấy là sự khai sinh của một biệt danh!

Or an ekename.

Hay một "ekename".

Hence, also Nellie for Ellen

Do đó, Ellen gọi là Nellie

and Nan for Ann,

và Ann gọi là Nan,

and even in the old days, Nabby for Abigal.

và cả trong những ngày xa xưa, Abigal gọi là Nabby.

President John Adam's wife Abigail's nickname was Nabby.

Biệt danh của Abigail, vợ của tống thống John Adam có tên là Nabby.

All sorts of words are like this.

Có rất nhiều từ như thế này.

Old English speakers wore naprons,

Những người nói tiếng Anh cổ mặc những chiếc áo giáp (napron),

but a napron sounds like an apron,

nhưng từ áo giáp lại nghe giống như tạp dề (an apron),

and that gave birth to a word apron

và từ đó xuất hiện từ "apron" (tạp dề)

that no one in Beowulf would have recognized.

và không ai ở Beowulf phát hiện ra điều đó.

Umpire started as numpires, too.

Cũng giống như từ trọng tài (umpire) bắt nguồn từ từ "numpires".

If all of this sounds like something sloppy

Nếu như tất cả đều giống như cái gì đó cẩu thả

that we modern people would never do,

mà những người hiện đại như chúng ta sẽ không bao giờ làm,

then think about something you hear all the time

thì các bạn hãy nghĩ về những điều mà bạn hay thường nghe thấy

and probably say,

và có thể sẽ nói ,

"A whole nother."

"A whole nother"

What's nother?

"Nother" là gì?

We have the word another, of course,

Tất nhiên chúng ta có từ "another" (một thứ khác)

but it's composed of an and other,

nhưng từ "another" là sự kết hợp của "an" và "other"

or so we thought.

tuy nhiên thật ra đó chỉ là điều mà chúng ta nghĩ.

Yet, when we slide whole into the middle,

Chúng ta cho từ "whole" vào giữa hai từ kia (an và nother)

we don't say, "a whole other,"

chúng ta không nói "a whole other"

we clip that n off of the an

chúng ta cắt chữ n của "an"

and stick it to other

và gắn vào "other"

and create a new word, nother.

và tạo nên một từ mới là "nother".

For a long time, nobody was writing

Trong một thời gian dài, không ai viết lại

these sort of things down

những điều này

or putting them in a dictionary,

hay cho chúng vào từ điển,

but that's only because writing

nhưng chỉ vì việc viết

is more codified now than it was 1,000 years ago.

bây giờ được hệ thống hoá hơn 1000 năm về trước.

So, when you see a weird word,

Vì thế, khi chúng ta thấy một từ lạ,

remember that there might be

nhớ rằng nó có thể có

a whole nother side to the story.

một mặt hoàn toàn khác (a whole nother) của câu chuyện.