The amazing ways plants defend themselves - Valentin Hammoudi

Çeviri: Zafer Tunca Gözden geçirme: Eren Gokce

This is a tomato plant,

Bu bir domates bitkisi,

and this is an aphid slowly killing the tomato plant

bu da domates bitkisinin yapraklarındaki suyu emerek

by sucking the juice out of its leaves.

onu yavaşça öldüren bir yaprak biti.

The tomato is putting up a fight using both physical and chemical defenses

Domates, böceklerin saldırısını defetmek için

to repel the attacking insects.

fiziksel ve kimyasal silahlarıyla bir savaş verir.

Ama tek yaptığı bu değil.

But that's not all.

The tomato is also releasing compounds that signal nearby tomato plants

Domates ayrıca, etraftaki domateslerin de kendi böceksavarlarını salgılamaları için

to release their own insect repellent.

bileşenler salgılıyor.

Plants are constantly under attack.

Bitkiler sürekli saldırı altındadır.

They face threats ranging from microscopic fungi and bacteria,

Yüzleştikleri tehditler, mikroskobik mantar ve bakterilerden

small herbivores, like aphids, caterpillars, and grasshoppers,

yaprak biti, tırtıl ve çekirge gibi küçük otçullara

up to large herbivores, like tortoises, koalas, and elephants.

ve kaplumbağa, koala ve filler gibi büyük otçullara kadar uzanıyor.

All are looking to devour plants to access the plentiful nutrients

Hepsi yapraklarında, köklerinde, meyvelerinde

and water in their leaves, stems, fruits, and seeds.

ve tohumlarında bulunan besin ve su için bitkileri tüketmek istiyorlar.

But plants are ready with a whole series of internal and external defenses

Ama bitkiler, bütün dış ve iç savunma silahlarıyla

that make them a much less appealing meal,

kendilerini çok daha az çekici

or even a deadly one.

hatta ölümcül hâle getirmeye hazırlar.

Plants' defenses start at their surface.

Bitkilerin savunmaları, dış yüzeylerinden başlar.

The bark covering tree trunks is full of lignin,

Ağaç gövdelerini kaplayan kabuk, çiğnenmesi zor, sert

a rigid web of compounds that's tough to chew

ve patojenleri engelleyici bir bileşik olan

and highly impermeable to pathogens.

linyin ile doludur.

Leaves are protected by a waxy cuticle

Yapraklar, böcek ve mikropları caydıran

that deters insects and microbes.

mumsu kütikula ile korunur.

Some plants go a step further with painful structures

Bazı bitkiler, olası avcılarını uyarmak için acı verici yapılarla

to warn would-be predators.

bir adım ileriye gider.

Thorns, spines, and prickles discourage bigger herbivores.

Sivri dallar, iğne yapraklar ve dikenler büyük otçulları caydırır.

To deal with smaller pests, some plants' leaves have sharp hair-like structures

Küçük böceklerle mücadele için, bazı bitkilerin yapraklarında trikom denen

called trichomes.

tüyümsü, sivri yapılar bulunur.

The kidney bean plant sports tiny hooks to stab the feet of bed bugs

Fasulye bitkisi tahtakurularının ve diğer böceklerin ayaklarına saplamak için

and other insects.

küçük kancalara sahiptir.

In some species, trichomes also dispense chemical irritants.

Bazı türlerde , trikomlar ayrıca kimyasal maddeler salgılarlar.

Stinging nettles release a mixture of histamine and other toxins

Isırgan otu, dokunulduğunda, acı ve yanma yaratan

that cause pain and inflammation when touched.

histamin ile başka toksinlerin karışımını salgılar.

For other plant species, the pain comes after an herbivore's first bite.

Bazı tür bitkilerde ise acı otçulun ilk ısırığından sonra ortaya çıkar.

Spinach,

kiwi fruit,

Ispanak,

pineapple,

kivi,

ananas,

fuchsia

küpe çiçeği

and rhubarb all produce microscopic needle-shaped crystals called raphides.

ve ravent, rafit adı verilen mikroskopik iğne şekilli kristaller üretirler.

They can cause tiny wounds in the inside of animals' mouths,

Bu kristaller hayvanların ağzında açtığı ufak yaralar

which create entry points for toxins.

toksinler için giriş noktası hâline gelir.

The mimosa plant has a strategy designed to prevent herbivores

Küstümotu bitkisi otçulun ilk ısırığı bile almasını engelleyen

from taking a bite at all.

bir stratejiye sahiptir.

Specialized mechanoreceptor cells detect touch

Özel hareket algılayıcı hücreler, teması algılarlar

and shoot an electrical signal through the leaflet to its base

ve yaprakçıklardan geçerek köke gönderdikleri elektrik sinyali

causing cells there to release charged particles.

kökteki hücrelerin yüklü parçacıklar salgılamasına yol açar.

The buildup of charge draws water out of these cells

Yük birikmesi bu hücrelerden suyun çekilmesine yol açar,

and they shrivel, pulling the leaflet closed.

böylece küçülen yaprakcıklar kapanır.

The folding movement scares insects away

Bu kapanma hareketi böcekleri korkutur

and the shrunken leaves look less appealing to larger animals.

ve kapanmış yapraklar büyük hayvanlar için daha az ilgi çekicidir.

If these external defenses are breached,

Bu dış savunmaların aşılması durumunda

the plant immune system springs into action.

bitkinin bağışıklık sistemi harekete geçer.

Plants don't have a separate immune system like animals.

Bitkilerin hayvanlardaki gibi ayrı bağışıklık sistemleri yoktur.

Instead, every cell has the ability to detect and defend against invaders.

Bunun yerine her hücrenin tehlikeyi algılama ve savunma yeteneği vardır.

Specialized receptors can recognize molecules that signal the presence

Özel reseptörler, tehlikeli mikropların ya da böceklerin varlığını işaret eden

of dangerous microbes or insects.

molekülleri tanıyabilirler.

In response, the immune system initiates a battery of defensive maneuvers.

Bunun karşısında bağışıklık sistemi bir takım savunma harekâtları başlatır.

To prevent more pathogens from making their way inside,

Daha fazla patojenin içeri girmesini engellemek için

the waxy cuticle thickens and cell walls get stronger.

mumsu kütikula kalınlaşır ve hücre duvarları güçlenir.

Guard cells seal up pores in the leaves.

Koruyucu hücreler yapraktaki gözenekleri kapatır.

And if microbes are devouring one section of the plant,

Eğer mikroplar bitkinin bir kısmını yiyiyorsa,

those cells can self-destruct to quarantine the infection.

bu bölgede hücreler kendilerini yok ederek enfeksiyonu karantina altına alırlar.

Compounds toxic to microbes and insects are also produced,

Aynı zamanda belirli tehditlere karşı üretilen özel bileşenler

often tailor-made for a specific threat.

mikrop ve böceklere karşı zehirleyicidir.

Many of the plant molecules that humans have adopted

İnsanların ilaç, uyuşturucu ya da baharat olarak kullandığı

as drugs, medicines and seasonings

birçok bitki molekülü

mikrop veya böceklere karşı savunmak için

evolved as part of plants' immune systems because they're antimicrobial,

bitkinin bağışıklık sisteminin bir parçası olarak evrimleşmiştir.

or insecticidal.

An area of a plant under attack can alert other regions using hormones,

Bitkinin saldırı altında olan bir bölgesi havadan taşınan bileşiklerle

airborne compounds,

hormonlarla,

hatta elektiriksel sinyallarle diğer bölgeleri uyarabilir.

or even electrical signals.

When other parts of the plant detect these signals,

Bitkinin diğer bölgeleri bu sinyalleri aldığında

they ramp up production of defensive compounds.

savunma bileşiklerinin üretimini arttırırlar.

And for some species, like tomatoes,

Domates gibi bazı bitkiler için

this early warning system also alerts their neighbors.

bu erken uyarı sistemi yakındaki bitkileri de uyarır.

Some plants can even recruit allies to adopt a strong offense

Bazı bitkiler olası avcılarına karşı güçlü bir karşılık vermek için

against their would-be attackers.

müttefikler bile toplayabilir.

Cotton plants under siege by caterpillars

Tırtıllar tarafından saldırı altında olan pamuk bitkileri

release a specific cocktail of ten to twelve chemicals into the air.

havaya on ile on iki arası kimyasaldan oluşan bileşikler salgılar.

This mixture attracts parasitic wasps that lay eggs inside the caterpillars.

Bu karışım tırtılların içine yumurlarını bırakan parazitik yaban arılarını çeker.

Plants may not be able to flee the scene of an attack,

Bitikiler saldırılardan kaçamayabilir

or fight off predators with teeth and claws,

ya da avcılarıyla pençe ve dişleriyle savaşamayabilir

but with sturdy armor,

ancak sağlam bir zırh,

a well-stocked chemical arsenal,

iyi stoklanmış kimyasal silahlar,

a neighborhood watch,

yakındakilerin gözetimi

and cross-species alliances,

ve türler arası müttefikleriyle

a plant isn't always an easy meal.

bitkiler her zaman kolay lokma değildir.