The amazing ways plants defend themselves - Valentin Hammoudi

Tłumaczenie: Aleksandra Bidzińska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

To krzak pomidora.

This is a tomato plant,

Mszyca powoli go zabija,

and this is an aphid slowly killing the tomato plant

by sucking the juice out of its leaves.

wysysając soki z jego liścia.

Pomidor podejmuje walkę zarówno fizyczną, jak i chemiczną,

The tomato is putting up a fight using both physical and chemical defenses

to repel the attacking insects.

żeby odstraszyć atakującego insekta.

Ale to nie wszystko.

But that's not all.

The tomato is also releasing compounds that signal nearby tomato plants

Pomidor uwalnia związki chemiczne ostrzegające inne krzaki,

to release their own insect repellent.

żeby też zaczęły je wydzielać.

Plants are constantly under attack.

Rośliny są nieustannie atakowane.

Stawiają czoła wielu zagrożeniom, takim jak grzyby i bakterie,

They face threats ranging from microscopic fungi and bacteria,

small herbivores, like aphids, caterpillars, and grasshoppers,

mali roślinożercy jak mszyce, gąsienice i koniki polne,

up to large herbivores, like tortoises, koalas, and elephants.

aż po duże osobniki jak żółwie, koale i słonie.

Zwierzęta szukają roślin bogatych w składniki odżywcze i wodę

All are looking to devour plants to access the plentiful nutrients

and water in their leaves, stems, fruits, and seeds.

w liściach, łodygach, owocach i nasionach.

But plants are ready with a whole series of internal and external defenses

Jednak rośliny zastawiają wiele różnych pułapek,

that make them a much less appealing meal,

które czynią je mniej atrakcyjnym lub śmiertelnym posiłkiem.

or even a deadly one.

Plants' defenses start at their surface.

Obrona roślin zaczyna się na ich powierzchni.

The bark covering tree trunks is full of lignin,

Kora okrywająca pnie zawiera mnóstwo ligniny,

a rigid web of compounds that's tough to chew

sztywnego włókna trudnego do pogryzienia,

and highly impermeable to pathogens.

nieprzepuszczającego patogenów.

Leaves are protected by a waxy cuticle

Liście pokrywa woskowata kutykula,

that deters insects and microbes.

chroniąca je przed insektami i mikrobami.

Some plants go a step further with painful structures

Niektóre rośliny idą o krok dalej, tworząc niebezpieczne struktury

to warn would-be predators.

mające zniechęcić zwierzęta.

Thorns, spines, and prickles discourage bigger herbivores.

Ciernie, kolce i igły odstraszają dużych roślinożerców.

To deal with smaller pests, some plants' leaves have sharp hair-like structures

Liście niektórych roślin odstraszają mniejsze szkodniki

ostrymi, włosowatymi trichomami pokrywającymi liście.

called trichomes.

Na łodydze fasoli wyrastają małe haczyki kłujące w odnóża pluskwy

The kidney bean plant sports tiny hooks to stab the feet of bed bugs

and other insects.

i inne insekty.

In some species, trichomes also dispense chemical irritants.

Trichomy niektórych roślin wydzielają substancje drażniące.

Stinging nettles release a mixture of histamine and other toxins

Pokrzywy uwalniają mieszankę histaminy i innych toksyn

that cause pain and inflammation when touched.

powodujących ból i poparzenie po dotknięciu.

For other plant species, the pain comes after an herbivore's first bite.

Inne gatunki roślin zadają ból dopiero po ugryzieniu.

Spinach,

kiwi fruit,

Szpinak,

pineapple,

kiwi,

ananas,

fuchsia

fuksja

and rhubarb all produce microscopic needle-shaped crystals called raphides.

i rabarbar produkują mikroskopijne, igłowate kryształki zwane rafidami.

They can cause tiny wounds in the inside of animals' mouths,

Przekłuwają one nabłonek w jamie ustnej zwierzęcia

which create entry points for toxins.

i wprowadzają toksyny do organizmu.

The mimosa plant has a strategy designed to prevent herbivores

Mimoza korzysta ze strategii chroniącej ją przed ugryzieniami.

from taking a bite at all.

Specialized mechanoreceptor cells detect touch

Wyspecjalizowane mechanoreceptory wyczuwają dotyk,

and shoot an electrical signal through the leaflet to its base

wysyłają sygnał elektryczny z liścia do podstawy rośliny

uwalniając naładowane cząstki w jego komórkach.

causing cells there to release charged particles.

The buildup of charge draws water out of these cells

Powoduje to odpływ wody z komórek liścia, który się zwija.

and they shrivel, pulling the leaflet closed.

The folding movement scares insects away

Ten ruch odstrasza insekty,

and the shrunken leaves look less appealing to larger animals.

a skurczony liść wygląda mniej apetycznie

dla większych zwierząt.

Pobudzony zewnętrzny system obronny

If these external defenses are breached,

the plant immune system springs into action.

aktywuje układ immunologiczny rośliny.

Plants don't have a separate immune system like animals.

Rośliny nie mają odrębnego układu immunologicznego, jak zwierzęta.

Instead, every cell has the ability to detect and defend against invaders.

Każda komórka umie wykryć intruza i się przed nim bronić.

Specialized receptors can recognize molecules that signal the presence

Wyspecjalizowane receptory wykrywają cząsteczki sygnalizujące

zbliżające się mikroby lub insekty.

of dangerous microbes or insects.

Wtedy układ immunologiczny wywołuje reakcję obronną.

In response, the immune system initiates a battery of defensive maneuvers.

To prevent more pathogens from making their way inside,

Żeby patogeny nie wniknęły do liścia,

the waxy cuticle thickens and cell walls get stronger.

woskowata kutykula i ściany komórkowe pogrubiają się.

Guard cells seal up pores in the leaves.

Komórki nabłonka zamykają pory.

And if microbes are devouring one section of the plant,

Jednak gdy mikroby wnikną w liść,

następuje proces autodestrukcji zakażonych komórek, by zatrzymać infekcję.

those cells can self-destruct to quarantine the infection.

Compounds toxic to microbes and insects are also produced,

Rośliny wydzielają też toksyny zagrażające mikrobom i insektom.

Często dobierają je pod konkretnego przeciwnika.

often tailor-made for a specific threat.

Many of the plant molecules that humans have adopted

Ludzie wykorzystują wiele z tych cząstek

as drugs, medicines and seasonings

jako narkotyki, leki lub przyprawy.

evolved as part of plants' immune systems because they're antimicrobial,

U roślin rozwinęły się jako część układu immunologicznego

i mają właściwości bakterio- lub insektobójcze.

or insecticidal.

An area of a plant under attack can alert other regions using hormones,

Zaatakowana część rośliny ostrzega inne części, wydzielając hormony,

airborne compounds,

rozpylając substancje

or even electrical signals.

lub wysyłając sygnały elektryczne.

When other parts of the plant detect these signals,

Gdy inne części rośliny wychwycą sygnały,

they ramp up production of defensive compounds.

zwiększają produkcję substancji obronnych.

And for some species, like tomatoes,

Niektóre gatunki, przykładowo pomidory,

this early warning system also alerts their neighbors.

wysyłają też sygnały do sąsiednich roślin.

Some plants can even recruit allies to adopt a strong offense

Inne rośliny wzywają wsparcie, które pomoże im w obronie

against their would-be attackers.

przed napastnikami.

Cotton plants under siege by caterpillars

Bawełna atakowana przez gąsienice

release a specific cocktail of ten to twelve chemicals into the air.

rozpyla mieszankę do dwunastu związków chemicznych.

This mixture attracts parasitic wasps that lay eggs inside the caterpillars.

Przyciągają one pasożytnicze osy składające jaja w ciałach gąsienic.

Rośliny może nie są w stanie uciec przed atakiem

Plants may not be able to flee the scene of an attack,

or fight off predators with teeth and claws,

ani nie staną do walki z zębami roślinożerców.

but with sturdy armor,

Jednak z wytrzymałym nabłonkiem,

a well-stocked chemical arsenal,

dobrze zaopatrzonym arsenałem chemicznym,

a neighborhood watch,

sąsiedzką pomocą

and cross-species alliances,

i międzygatunkowymi sojuszami,

a plant isn't always an easy meal.

rośliny nie zawsze są łatwym posiłkiem.