What is the biggest single-celled organism? - Murry Gans

Çeviri: Sevkan Uzel Gözden geçirme: Ramazan Şen

The elephant is a creature of epic proportions,

Fil, devasa büyüklükte bir hayvandır. Yine de tüm o kocamanlığını

and yet it owes its enormity to more than 1,000 trillion microscopic cells,

1.000 trilyondan fazla sayıdaki mikroskobik hücreye borçludur.

and on the epically small end of things,

Canlıların en küçük ölçeklilerine baktığımızda ise

there are likely millions of unicellular species,

milyonlarca tek hücreli canlı türü görürüz;

yet there are very few we can see with the naked eye.

fakat bunların pek azı çıplak gözle görülebilir.

Why is that?

Peki neden?

Why don't we get unicellular elephants,

Neden tek hücreli filler

or blue whales,

veya mavi balinalar

or brown bears?

ya da boz ayılar yok?

To find out, we have to peer into a cell's guts.

Bunu anlamak için hücrenin iç yapısına göz atmamız gerek.

This is where most of the cell's functions occur,

Hücresel işlevlerin çoğu işte burada gerçekleşir.

enclosed by a cellular membrane

Çevresi, hücrenin içine ve dışına açılan bir geçit görevi gören

that acts as the doorway into and out of the cell.

hücre zarıyla sınırlanmıştır.

Any resources the cell needs to consume,

Hücrenin yararlanması gereken kaynaklar

or waste products it needs to expel,

veya kurtulması gereken atık maddeler,

first have to pass through this membrane.

öncelikle zardan geçmelidir.

But there's a biological quirk in this set up.

Fakat bu düzenekte biyolojik bir acayiplik vardır.

A cell's surface and volume increase at different rates.

Hücrenin yüzeyi ile hacmi farklı oranlarda artar.

Cells come in many shapes,

Hücreler çok değişik biçimlerde olabilirler.

but imagining them as cubes will make the math easy to calculate.

Ama matematiksel hesaplama için en kolayı, onları küp olarak düşünmek.

A cube has six faces.

Bir kübün 6 yüzü olur.

These represent the cell membrane, and make up its surface area.

Bunlar hücre zarını temsil ediyor ve yüzey alanını oluşturuyor.

A cube measuring one micrometer on each side,

Her yüzü bir mikrometre yani metrenin milyonda biri

that's one millionth of a meter,

kadar olan bir küp,

would have a total surface area of six square micrometers.

toplamda 6 mikrometre kare yüzey alanına sahip olur.

And its volume would be one cubic micrometer.

Hacmi ise 1 mikrometre küp olur.

This would give us six units of surface area

Bu da bize her 1 birimlik hacim için

for every single unit of volume,

6 birim yüzey alanı verir;

a six to one ratio.

yani 6'ya 1'lik bir oran.

But things change dramatically if we make the cube ten times bigger,

Fakat eğer kübü 10 kat büyütürsek, işler dramatik biçimde değişir.

measuring ten micrometers on each side.

Kenar uzunlukları 10 mikrometre olur.

This cell would have a surface area of 600 square micrometers

Yüzey alanı 600 mikrometre kareye

and a volume of one thousand cubic micrometers,

ve hacmi bin mikrometre kübe çıkan bu hücrede

a ratio of only .6 to one.

oran 0,6'ya 1 hâline gelir.

That's less than one unit of surface area to service each unit of volume.

Her bir birimlik hacme, bir birimden daha az yüzey alanı demektir bu.

As the cube grows, its volume increases much faster than its surface area.

Küp büyüdükçe hacmi, yüzey alanından daha hızlı artar.

The interior would overtake the membrane,

İç kısım zarı aşar ve böylece hücreye hızlı giriş-çıkış

leaving too little surface area for things to quickly move in and out of the cell.

yapması gereken şeyler için çok küçük bir yüzey alanı bırakır.

A huge cell would back up with waste and eventually die and disintegrate.

Dev bir hücre kısa sürede atıkla dolup ölerek parçalanır.

There's another plus to having multitudes of smaller cells, too.

Çok sayıda küçük hücreye sahip olmanın bir başka artısı daha var.

It's hardly a tragedy if one gets punctured, infected, or destroyed.

Biri yarılır, enfekte olur ya da hasar alırsa, trajedi olmaz.

Now, there are some exceptionally large cells

Tabii sistemi aldatacak şekilde uyumlanmış olan

that have adapted to cheat the system,

bazı sıradışı büyüklükte hücreler de var.

like the body's longest cell,

Örneğin bedenimizdeki en uzun hücre olan bir nöron gibi:

a neuron that stretches from the base of the spine to the foot.

Omurilikten ayağa dek uzanır.

To compensate for its length, it's really thin,

Uzunluğunu telafi etmek için bu hücre çok incedir;

just a few micrometers in diameter.

sadece birkaç mikrometre çapındadır.

Another example can be found in your small intestine,

Bir diğer örnek ise ince bağırsakta yer alır.

where structures called villi fold up into little fingers.

Villi adı verilen yapılar, burada küçük parmaklar gibi katlanmıştır.

Each villus is made of cells with highly folded membranes

Her bir villus, çok kez katlanmış zarları olan hücrelerden oluşur.

that have tiny bumps called microvilli to increase their surface area.

Yüzey alanlarını artırmak için mikrovilü denen minik çıkıntıları vardır.

But what about single-celled organisms?

Peki ya tek hücreli canlılar?

Caulerpa taxifolia, a green algae that can reach 30 centimeters long,

Caulerpa taxifolia adlı yeşil alg, 30 santime kadar ulaşabilir.

is believed to be the largest single-celled organism in the world

Benzersiz biyolojik hileleri sayesinde, dünyadaki en büyük tek hücreli organizma

thanks to its unique biological hacks.

olma ünvanını elde etmiştir.

Its surface area is enhanced with a frond-like structure.

Yüzey alanı, yaprak benzeri bir yapı ile arttırılmıştır.

It uses photosynthesis to assemble its own food molecules

Kendi besin moleküllerini birleştirmek için

fotosentez yapar ve sönositiktir.

and it's coenocytic.

That means it's a single cell with multiple nuclei,

Bunun anlamı, çok sayıda çekirdeği olan tek bir hücre demektir.

making it like a multicellular organism but without the divisions between cells.

Yani çok hücreli bir canlıya benzer ama hücreler arasında bölümleme yoktur.

Yet even the biggest unicellular organisms have limits,

Yine de en büyük tek hücreli organizmaların bile limiti vardır.

and none grows nearly as large as the elephant, whale, or bear.

Hiçbiri fil, balina ya da ayı kadar büyüyemez.

But within every big creature are trillions of minuscule cells

Ama her büyük canlının içinde trilyonlarca minicik hücre vardır.

perfectly suited in all their tininess

Tüm o küçüklükleri ile yeryüzünün devlerinin

to keeping the Earth's giants lumbering along.

etrafta dolaşmasına olanak tanırlar.