Describing the invisible properties of gas - Brian Bennett

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Sinan Özer Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Every minute of every day,

Her günün her dakikası, hiç düşünmeden nefes alırsınız.

you breathe without even thinking about it.

Vücudunuz bunu, doğduğunuz günden öleceğiniz güne kadar kendi başına yapar.

Your body does it on its own, from the day you're born until the day you die.

You have muscles contract to bring oxygen, a gas,

Akciğerlerinize bir gaz olan oksijeni getirmek için kaslarınız kasılır

into your lungs, which is then transferred by your bloodstream to every cell in your body.

ve daha sonra kan dolaşımınız tarafından vücudunuzdaki her hücreye aktarılır.

Gases are strange.

Gazlar tuhaftır.

We can't see them, but we know they're there because we can feel them.

Onları göremiyoruz ama onlardan haberdarız çünkü onları hissedebiliyoruz.

What we experience as wind is really trillions and trillions of gas molecules slamming into your body.

Hava gibi hissettiğimiz aslında

trilyonlarca gaz molekülünün vücudunuza çarpmasıdır

ve bu iyi hissettiriyor, değil mi?

And it feels good, right?

Science is based on observation.

Bilim gözleme dayalıdır.

Ne yazık ki gazları gözlerimizle gözlemleyemiyoruz -- oldukça küçükler.

Unfortunately, we cannot observe gases with our eyes -- they're too small.

We have to use our other senses to make observations and draw conclusions.

Gözlemlemek ve sonuç çıkarmak için diğer duyularımızı kullanmalıyız.

Observations are then compiled, and we create a model.

Gözlemler derlenir ve bir model oluştururuz.

No, not that kind of model.

Hayır, o tarz bir model değil.

A model is a way scientists describe the properties of physical phenomena.

Model, bilim insanlarının fiziksel olayı özellikleriyle tanımlamasıdır.

First, gases always move in a straight line.

İlk olarak, gazlar daima düz bir çizgide ilerler.

We don't really have anything to demonstrate this with because gravity always pulls objects down.

Bunu gösterecek hiçbir şeyimiz yok

çünkü yer çekimi nesneleri daima yere çeker.

So imagine a bullet fired from a gun, and that bullet goes on at a constant speed in a perfectly straight line.

Silahtan bir merminin ateşlendiğini

ve o merminin sabit bir hızda kusursuz bir çizgide ilerlediğini düşünün.

That would be like a gas molecule.

Bu, bir gaz molekülü gibi olurdu.

Second, gases are so small, they occupy no volume on their own.

İkincisi, gazlar küçücüktür; kendi başlarına hacim oluşturmazlar.

As a group they do, blow up any balloon and you can see how that volume changes.

Grupça oluştururlar,

herhangi bir balonu patlatın ve hacmi nasıl değişiyor görün.

Fakat gazların tek başına diğer madde formlarına göre hacmi yoktur.

But single gases have no volume compared to other forms of matter.

Rather than calculating such a small amount of matter, we just call it zero for simplicity.

Bu kadar az miktarda maddeyi hesaplamak yerine

kolaylık olması için buna sıfır diyoruz.

Third, if gas molecules collide, and they do -- remember, these are assumptions --

Üçüncüsü, gaz molekülleri çarpışırsa ki çarpışırlar

-- unutmayın, bunlar varsayım -

their energy remains constant.

enerjileri sabit kalır.

An easy way to demonstrate this is by dropping a soccer ball with a tennis ball balanced on top.

Üstünde tenis topu bulunan futbol topunu yere bırakarak kolayca gösterebiliriz.

Because the soccer ball is bigger, it has more potential energy,

Futbol topu daha büyük olduğundan daha fazla potansiyel enerjisi vardır

and the energy from the larger ball is transferred to the smaller tennis ball

ve daha büyük topta ki enerji daha küçük tenis topuna aktarılır

and it flies away when that energy is transferred.

ve enerji aktarıldığında uçup gider.

The total energy stays the same.

Toplam enerji aynı kalır.

Gases work the same way.

Gazlar da aynı şekilde çalışır.

If they collide, smaller particles will speed up, larger particles will slow down.

Çarpışırlarsa küçük parçacıklar hızlanır, büyük parçacıklar yavaşlar.

The total energy is constant.

Toplam enerji sabittir.

Fourth, gases do not attract one another, and they don't like to touch.

Dördüncüsü, gazlar bir diğerini çekmez ve temas etmekten hoşlanmazlar.

But remember rule three. In reality, they do collide.

Ancak kural üçü hatırlayın. Aslında çarpışırlar.

Finally, gases have energy that is proportional to the temperature.

Son olarak gazlar sıcaklığa orantılı enerjiye sahiptir.

The higher the temperature, the higher the energy the gases have.

Sıcaklık ne kadar yüksekse, gazlar da o kadar yüksek enerjiye sahip.

The crazy thing is that at the same temperature, all gases have the same energy.

Çılgın olansa aynı sıcaklıktaki tüm gazlar aynı enerjiye sahiptir.

It doesn't depend on the type of gas, just the temperature that gas is at.

Gazın türüne bağlı değildir, gazın olduğu sıcaklığa bağlıdır.

Keep in mind this is a model for the way gas particles behave, and based on our observations,

Bunun, gaz parçacıklarının davranış biçiminin bir modeli olduğunu

ve gözlemlere dayalı olduğunu

gases always move in straight lines.

gazların daima düz bir çizgide ilerlediğini unutmayın.

They're so small, that they're not measurable on their own,

Çok küçüktürler ki kendi başlarına ölçülemezler

ve bir diğeriyle etkileşmezler.

and they don't interact with one another.

Lakin birbirlerine çarparlarsa bir parçacıktan diğerine aktarılan enerji

But if they do bump into one another, that energy is transferred from one particle to another,

and the total amount never changes.

ve toplam miktar asla değişmez.

Temperature has a major effect, and in fact,

Sıcaklık çok büyük bir etkiye sahiptir

all gases at the same temperature have the same average energy.

ve aslında aynı sıcaklıktaki bütün gazlar aynı ortalama enerjiye sahiptir.

Whew! I need to go catch my breath.

Vay canına! Nefesimi yakalamalıyım.