Activation energy: Kickstarting chemical reactions - Vance Kite

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Caner Yavuz Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Right now, trillions of chemical reactions

Şu anda vücudunuzdaki hücrelerde

are humming away in the cells of your body.

trilyonlarca kimyasal reaksiyon gerçekleşmektedir.

You never feel them,

Onları hissetmezsiniz

but without these reactions,

ama bu reaksiyonlar

you wouldn't be alive.

olmadan yaşayamazdınız.

Unfortunately, each of those reactions needs some help.

Ancak, her bir reaksiyonun biraz yardıma ihtiyacı vardır.

You see, most molecules are stable,

Bildiğiniz üzere, birçok molekül stabildir

they are happy just the way they are.

ve bu durumdan memnundurlar.

The atoms in them are all bound-up and friendly with one another

Moleküllerde atomları bir arada tutan bir bağ vardır,

and would prefer to stay that way.

arkadaşça bir arada kalmayı tercih ederler.

The problem is, for a chemical reaction to happen,

Sorun şu ki, kimyasal reaksiyonun gerçekleşmesi için

the atoms that make up those stable molecules

molekülleri stabil hâle getiren atomların

need to break away from their friends

bu arkadaşlık bağını kırarak

and go buddy up with another atom.

başka bir atom ile dost olması gerekir.

This break-up is where the molecules need a hand.

Bu ayrılma, tam da molekülün yardıma ihtiyacı olduğu andır.

This initial kick-start is known as activation energy.

Bu başlangıç hareketi, aktivasyon enerjisi olarak adlandırılır.

It's used to destabilize the molecule,

Bu enerji, molekülleri harekete

to push the bonds between the atoms

geçirerek atomlar arası bağları iter

to a place where they are ready to break.

ve kırılacak bölgelere yerleştirir.

This unstable state is known as the molecule's transition state.

Bu kararsız duruma molekülün geçiş hâli denir.

Once a transition state has been achieved,

Geçiş hâli meydana geldiği zaman

the atoms become willing to leave their current molecular friends

atomlar molekül arkadaşlarını bırakmaya gönüllü olurlar

and go make new friends elsewhere.

ve farklı yerlerden arkadaşlar edinirler.

Once they are convinced, it's a piece of cake.

İkna oldukları andan sonrası çocuk oyuncağı.

Bonds break,

Bağlar kırılmıştır,

atoms rearrange,

atomlar yeniden düzenlenmiştir

and the rest of the reaction happens automatically.

ve reaksiyonun geri kalanı kendiliğinden gerçekleşir.

After that first push, the body doesn't need to put in

Vücudun reaksiyonun gerçekleşmesi için

any more energy to help the reaction along.

daha fazla enerjiye ihtiyacı yoktur.

Left alone, most of these reactions would be very slow

Ayrıca, reaksiyonların birçoğu oldukça yavaş gerçekleşir,

because it takes quite a while to build up

çünkü molekülleri hazırlayacak olan

the activation energy the molecules need to get started.

aktivasyon enerjisinin oluşması için süre gereklidir.

Enter the enzyme.

Enzimlere geçersek:

Enzymes are proteins that speed up,

Enzimler, aktivasyon enerjisini

or catalyze, reactions

azaltarak reaksiyonları

by lowering the activation energy.

hızlandıran ya da harekete geçiren proteinlerdir.

They make it easier for the molecule,

Enzimler, substrat olarak da

also known as a substrate,

bilinen bu moleküllerin

to get to the transition state.

geçiş hâline dönüşmesini kolaylaştırır.

You can think of a reaction like a race.

Bu reaksiyonu bir yarış gibi düşünebilirsiniz.

Some racers are running along,

Bazı yarışçılar yalnızken

while others have teammates to help them.

diğerlerinin onlara yardım eden takım arkadaşları vardır.

Meet Sam the Substrate.

Substrat Sam ile tanışın.

His team is the MODS Squad.

Sam'in ekibi de MODS.

Together, his team is able to get to the finish faster,

Az enerji ile, hep birlikte bitiş çizgisine

using less energy.

hızlı bir şekilde varırlar.

There are four special enzymes in Sam's team.

Sam'in takımında dört özel enzim vardır.

Each has a different strategy

Her biri yarışa devam etmesi için

for lowering the energy it takes to get going

gerekli olan enerji seviyesini azaltarak diğer yandan da hızını artırarak

and speeding up the pace to get the MODS to the finish line.

MODS'u bitiş çizgisine taşımak için farklı bir stratejiye sahiptir.

The "M" stands for "microenvironment".

"M" "mikro ortamı" temsil eder.

This enzyme creates a tiny, special environment for the substrate,

Bu enzim substrat için ufak, özel bir alan oluşturur

resulting in a faster reaction time.

ve daha hızlı reaksiyon oluşmasını sağlar.

He runs ahead of the pack,

Rakiplerinin geçerek

flattening out bumps in the road

yoldaki pürüzleri giderir

and misting cool water on his team of molecules.

ve molekül takımı için ferahlatıcı su sağlar.

"O" is for "orientation".

"O" ise "oryantasyon".

Sometimes two molecules must be positioned

Bazı durumlarda iki molekül reaksiyona

just right before they will react.

geçmeden önde doğru konumlanmak zorundadır.

Like a friend at the finish line,

Bitiş çizgisindeki arkadaş gibi

the O enzyme provides his molecules

"O" enzimi moleküllerine özel

with specially shaped spaces

şekillerde alanlar sağlayarak

that allow the substrates to interact in just the right way.

substratların doğru bir şekilde reaksiyona girmesini sağlar.

"D" stands for "direct participation".

"D" "doğrudan katılım" demektir.

Every now and again, a little muscle is needed.

Ara sıra ufak bir kas gücüne ihtiyaç vardır.

And when his teammates are struggling to finish the race,

Takım arkadaşları yarışı bitirmede

Teammate D is there to pick them up

sorun yaşadığı an, takım arkadaşı D

and carry them over the line.

onları alır ve kenara taşır.

Finally, "S" is for "straining bonds".

Son olarak "S" "sıkıştırıcı bağlar".

This guy pushes the team

Bu üye takımı zorlu,

through some serious flexibility exercises:

esnek egzersizler yapmasını sağlar:

splits,

Böler,

lunges,

atağa geçer,

backbends,

büker,

the works.

çalıştırır.

Sometimes his substrate teammates

Bazen substrat takımının

just need to be stressed and flexed

geçiş hâline girerken

into their transition state.

gerilmesi ve esnemesi gereklidir.

So that's it.

Her şey bundan ibaret.

Remember that all reactions need energy to get going.

Tüm reaksiyonların oluşması için enerjiye ihtiyaç vardır.

This energy is known as the activation energy.

Bu enerjiye aktivasyon enerjisi denir.

Enzymes lower that activation energy

Enzimler aktivasyon enerjisini

and speed the reaction through team MODS:

düşürerek, MODS ile reaksiyonu hızlandırır:

microenvironment,

Mikro ortam,

orientation,

oryantasyon,

direct participation,

doğrudan katılım

and straining bonds.

ve sıkıştırıcı bağlar.