Can you outsmart the fallacy that fooled a generation of doctors? - Elizabeth Cox

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Miraç Şendil

Oh the humanity!

Ah... humanity...

Ah... insanlık...

It’s a trainwreck, but I can’t look away.

Bu bir karmaşa ama bakışlarımı çeviremiyorum.

It’s 1843, and a debate is raging among physicians

Yıl 1843 ve doktorlar arasında kadınların en bilinen katillerinden

about one of the most common killers of women: childbed fever.

biri olan lohusa humması hakkında bir tartışma sürüyor.

Childbed fever strikes within days of giving birth,

Lohusalık humması doğumdan sonraki günlerde ortaya çıkar ve enfekte olanların

killing more than 70% of those infected— and nobody knows what causes it.

%70'inden fazlası ölür ve kimse neyin neden olduğunu bilmiyor.

Obstetrician Charles Meigs has a theory.

Kadın doğum uzmanı Charles Meigs'in bir teorisi var.

Having observed abdominal inflammation

Hummayı geliştirmeye devam eden hastalarda

in patients who go on to develop the fever,

karın iltihabı gözlemledikten sonra,

he claims this inflammation is the cause of childbed fever.

bunun lohusalık hummasının nedeni olduğunu iddia ediyor.

Much of the medical establishment supports his theory.

Tıp kurumlarının çoğu teorisini destekliyor.

Oh, come on!

Ah, hadi ama!

They really leave me no choice but to teach them some skepticism.

Bana, onlara şüphecilik öğretmekten başka seçenek bırakmıyorlar.

That’s better.

Bu daha iyi.

Now, Meigs, your argument is based on a fallacy— the false cause fallacy.

Meigs, iddian bir yanlışlığa dayanıyor - yanlış yanlışlığa neden oluyor.

Correlation does not imply causation:

Bağlılık nedenselliği ifade etmez:

When two phenomena regularly occur together,

İki fenomen düzenli olarak birlikte meydana geldiğinde,

one does not necessarily cause the other.

birinin diğerine neden olması gerekmez.

So you say women who have inflammation also come down with childbed fever,

İltihabı olan kadınların da lohusa hummasından

therefore the inflammation caused the fever.

yatağa düştüğünü söylüyorsunuz, yani iltihap ateşe neden oldu.

But that’s not necessarily true.

Ancak bu mantıken doğru değildir.

Yes, yes, the inflammation comes first, then the fever,

Evet, evet, ilk önce iltihap olur sonra ateş gerçekleşir,

so it seems like the inflammation causes the fever.

bunun sonucunda iltihap ateşe sebep oluyor gibi görünür.

But by that logic, since babies usually grow hair before teeth,

Bu mantıkla, bebeklerin dişlerinden önce saçları çıktığı için,

hair growth must cause tooth growth.

saç çıkması dişlerin çıkmasına sebep olur.

And we all know that’s not true, right?

Hepimiz bunun doğru olmadığını biliyoruz, değil mi?

Actually, don’t answer that.

Aslında, buna cevap vermeyin.

A couple of different things could be going on here.

Birçok farklı şey gerçekleşiyor olabilir.

First, it’s possible that fever and inflammation are correlated

Öncelikle, ateş ve iltihabın tamamen tesadüfen

purely by coincidence.

ilişkili olması mümkündür.

Or, there could be a causal relationship that’s the opposite of what you think—

Ya da, düşündüğünüzün tam tersi bir nedensel ilişki olabilir -

the fever causes the inflammation,

ateş, ateşe neden olan iltihaptan ziyade

rather than the inflammation causing the fever.

iltihaplanmaya neden olur.

Or both could share a common underlying cause you haven’t thought of.

Ya da her ikisi de düşünmediğiniz ortak bir nedeni paylaşabilir.

If I may, just what do you think causes inflammation? Nothing?

İzniniz olursa, iltihaplanmaya neden olanın ne olduğunu düşünüyorsunuz?

Hiçbir şey? Sadece öyle mi? Gerçekten mi?

It just is? Really?

Humor me for a moment in discussing one of your colleague’s ideas—

Meslektaşınızın fikirlerinden birini tartışırken bir an için beni eğlendirin:

Dr. Oliver Wendell Holmes.

Dr. Oliver Wendell Holmes.

I know, I know, you don’t like his theory—

Biliyorum, onun teorisini beğenmiyorsunuz -

you already wrote a scathing letter about it.

onun hakkında çoktan sert bir mektup yazmıştınız.

But let’s fill your students in, shall we?

Ama öğrencilerinizi de bilgilendirelim, olur mu?

Holmes noticed a pattern: when a patient dies of childbed fever,

Holmes bir düzen fark etti: Bir hasta lohusalık hummasından öldüğünde,

a doctor performs an autopsy.

bir doktor otopsi yapıyor.

If the doctor then treats a new patient,

Doktor daha sonra yeni bir hastayı tedavi ederse,

that patient often comes down with the fever.

o hastada genellikle ateş çıkar.

Based on this correlation

Ateş kurbanlarının otopsileri ile

between autopsies of fever victims and new fever patients,

yeni hastalar arasındaki bu ilişkiye dayanarak

he proposes a possible cause.

olası bir neden önermektedir.

Since there’s no evidence that the autopsy causes the fever beyond this correlation,

Otopsinin bu korelasyonun ötesinde ateşe neden olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur,

he doesn’t jump to the conclusion that autopsy causes fever.

bu yüzden otopsinin ateşe neden olduğu sonucuna hemen atlamaz.

Instead, he suggests that doctors are infecting their patients

Bunun yerine, doktorların hastalarını ellerinde ve cerrahi aletlerindeki

via an invisible contaminant on their hands and surgical instruments.

görünmez bir kirletici madde yoluyla enfekte ettiğini öne sürüyor.

This idea outrages most doctors, who see themselves as infallible.

Bu fikir, kendilerini yanılmaz olarak gören çoğu doktoru öfkelendiriyor.

Like Meigs here, who refuses to consider the possibility

Hastalarının kötü durumlarında rol oynama olasılığını

that he’s playing a role in his patients’ plight.

düşünmeyi reddeden Meigs gibi.

His flawed argument doesn’t leave any path forward for further investigation—

Kusurlu argümanı daha fazla soruşturma için ileriye doğru bir yol bırakmaz,

but Holmes’ does.

ancak Holmes yapar.

It’s 1847, and physician Ignaz Semmelweis

Yıl 1847 ve doktor Ignaz Semmelweis,

has reduced the number of childbed fever deaths

tüm tıbbi personelin otopsilerden sonra

in a clinic from 12% to 1% by requiring all medical personnel

ve hasta muayeneleri arasında ellerini dezenfekte etmesini zorunlu kılarak,

to disinfect their hands after autopsies and between patient examinations.

bir klinikte lohusa humması ölümlerinin oranını %12'den %1'e düşürdü.

With this initiative, he has proven the contagious nature of childbed fever.

Bu girişimle lohusa hummasının bulaşıcı doğasını kanıtladı.

Ha!

Hah!

It’s 1879, and Louis Pasteur has identified

Yıl 1879 ve Louis Pasteur lohusa hummasının

the contaminant responsible for many cases of childbed fever:

birçok vakasından sorumlu olan kirletici maddeyi tespit etti:

Hemolytic streptococcus bacteria.

Hemolitik streptokokus bakterileri.

Hmm, my fries are cold.

Hmm, kızartmalarım soğumuş.

Must be because my ice cream melted.

Dondurmam eridiği için olmalı.