Can you outsmart the fallacy that fooled a generation of doctors? - Elizabeth Cox

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Ola Królikowska

Oh the humanity!

O, ludzie!

Ah... humanity...

Ach, ci ludzie…

It’s a trainwreck, but I can’t look away.

To istna katastrofa, ale nie mogę nie patrzeć.

It’s 1843, and a debate is raging among physicians

Jest 1843 rok. W kręgach lekarzy toczy się zażarta dyskusja

about one of the most common killers of women: childbed fever.

na temat groźnej dla kobiet gorączki połogowej.

Childbed fever strikes within days of giving birth,

Gorączka połogowa atakuje matki w ciągu kilku dni po urodzeniu dziecka.

killing more than 70% of those infected— and nobody knows what causes it.

Dla 70% zakażonych kończy się śmiercią, ale nikt nie wie, co ją powoduje.

Obstetrician Charles Meigs has a theory.

Ginekolog Charles Meigs ma pewną teorię.

Having observed abdominal inflammation

Stwierdziwszy stan zapalny okolic brzucha

in patients who go on to develop the fever,

u pacjentek, które dostały potem gorączki,

he claims this inflammation is the cause of childbed fever.

uważa, że gorączkę połogową wywołuje stan zapalny.

Much of the medical establishment supports his theory.

Duża część świata lekarskiego popiera jego teorię.

Oh, come on!

Ej, no co wy!

They really leave me no choice but to teach them some skepticism.

Nie pozostaje mi nic innego, jak dać im lekcję sceptycyzmu.

That’s better.

Od razu lepiej.

Now, Meigs, your argument is based on a fallacy— the false cause fallacy.

Panie Meigs, pańskie rozumowanie opiera się na błędzie fałszywej przyczyny.

Correlation does not imply causation:

Korelacja nie oznacza związku przyczynowego.

When two phenomena regularly occur together,

Gdy dwa zjawiska występują zwykle razem,

one does not necessarily cause the other.

jedno z nich niekoniecznie musi powodować to drugie.

So you say women who have inflammation also come down with childbed fever,

Mówi pan, że kobiety ze stanem zapalnym chorują też na gorączkę połogową,

therefore the inflammation caused the fever.

więc stan zapalny powoduje gorączkę połogową.

But that’s not necessarily true.

Tylko że niekoniecznie musi tak być.

Yes, yes, the inflammation comes first, then the fever,

To prawda, że najpierw pojawia się stan zapalny, a potem gorączka połogowa,

so it seems like the inflammation causes the fever.

więc może się wydawać, że to stan zapalny powoduje gorączkę połogową.

But by that logic, since babies usually grow hair before teeth,

Ale zgodnie z tą logiką, skoro niemowlętom najpierw wyrastają włosy, a potem zęby,

hair growth must cause tooth growth.

porost włosów musi powodować wyżynanie się zębów.

And we all know that’s not true, right?

Wiemy jednak, że tak nie jest, prawda?

Actually, don’t answer that.

Proszę nie odpowiadać.

A couple of different things could be going on here.

Istnieje wiele innych możliwości.

First, it’s possible that fever and inflammation are correlated

Po pierwsze jest możliwe, że gorączkę połogową i stan zapalny

purely by coincidence.

łączy czysty zbieg okoliczności.

Or, there could be a causal relationship that’s the opposite of what you think—

Albo istnieje między nimi związek przyczynowo-skutkowy, ale odwrotny,

the fever causes the inflammation,

to gorączka połogowa powoduje stan zapalny,

rather than the inflammation causing the fever.

a nie stan zapalny gorączkę połogową.

Or both could share a common underlying cause you haven’t thought of.

Albo te rzeczy mają wspólną przyczynę, o której pan nie pomyślał.

If I may, just what do you think causes inflammation? Nothing?

Co pana zdaniem powoduje stan zapalny?

Nic?

It just is? Really?

Jest i tyle? Serio?

Humor me for a moment in discussing one of your colleague’s ideas—

Proszę wytrzymać ze mną jeszcze chwilę, gdy będę rozważał pomysły pana kolegi,

Dr. Oliver Wendell Holmes.

doktora Oliviera Wendella Holmesa.

I know, I know, you don’t like his theory—

Wiem… nie podoba się panu jego teoria.

you already wrote a scathing letter about it.

Napisał pan już o tym w zjadliwym liście.

But let’s fill your students in, shall we?

Wprowadźmy jednak pana studentów w szczegóły sprawy, dobrze?

Holmes noticed a pattern: when a patient dies of childbed fever,

Holmes zauważył pewien schemat: gdy pacjentka umiera na gorączkę połogową,

a doctor performs an autopsy.

lekarz przeprowadza autopsję.

If the doctor then treats a new patient,

Gdy ten sam lekarz leczy potem nową pacjentkę,

that patient often comes down with the fever.

ta zapada na gorączkę połogową.

Based on this correlation

Na podstawie korelacji

between autopsies of fever victims and new fever patients,

między autopsjami kobiet zmarłych na gorączkę połogową a nowymi zakażeniami

he proposes a possible cause.

Holmes proponuje możliwą przyczynę.

Since there’s no evidence that the autopsy causes the fever beyond this correlation,

Ponieważ nie ma dowodów, że autopsja powoduje gorączkę w innej sytuacji,

he doesn’t jump to the conclusion that autopsy causes fever.

jego wniosku, że to autopsja powoduje gorączkę, nie można nazwać pochopnym.

Instead, he suggests that doctors are infecting their patients

Sugeruje za to, że to lekarze zakażają pacjentki czymś,

via an invisible contaminant on their hands and surgical instruments.

czego nie widać, a co mają na rękach i narzędziach chirurgicznych.

This idea outrages most doctors, who see themselves as infallible.

Wywołuje to oburzenie wśród lekarzy, z których większość ma się za nieomylnych,

Like Meigs here, who refuses to consider the possibility

jak obecny tu doktor Meigs, który nie chce dopuścić możliwości,

that he’s playing a role in his patients’ plight.

że sam przyczynia się do niedoli swoich pacjentek.

His flawed argument doesn’t leave any path forward for further investigation—

Jego błędne rozumowanie zamyka drogę do dalszych badań,

but Holmes’ does.

a teoria Holmesa przeciwnie.

It’s 1847, and physician Ignaz Semmelweis

Jest 1847 rok. Doktorowi Ignazowi Semmelweisowi

has reduced the number of childbed fever deaths

udaje się zmniejszyć umieralność na gorączkę połogową

in a clinic from 12% to 1% by requiring all medical personnel

w swojej klinice z 12% do 1% dzięki zalecaniu personelowi medycznemu

to disinfect their hands after autopsies and between patient examinations.

dezynfekcji rąk po autopsji i między pacjentkami.

With this initiative, he has proven the contagious nature of childbed fever.

Holmes dowiódł tym samym, że gorączka połogowa jest chorobą zakaźną.

Ha!

Ha!

It’s 1879, and Louis Pasteur has identified

Jest 1879 rok. Ludwik Pasteur odkrywa,

the contaminant responsible for many cases of childbed fever:

co odpowiada za wiele przypadków gorączki połogowej.

Hemolytic streptococcus bacteria.

To bakteria, paciorkowiec ropny.

Hmm, my fries are cold.

Frytki mi wystygły.

Must be because my ice cream melted.

To pewnie dlatego, że lody się stopiły.