What really happened to Oedipus? - Stephen Esposito

Çeviri: Güzide Nisa Nur Saygılı Gözden geçirme: Elif Usta

Though Oedipus would dodge death, vanquish the monstrous Sphinx,

Oedipus ölümden kaçacak, canavar Sfenks’i yenecek ve

and whether wrathful plagues,

şiddetli salgın hastalıklardan kurtulacak olsa da

the truth would prove his greatest challenger.

gerçek onun en büyük rakibi olacaktı.

When Oedipus’ mother, Queen Jocasta of Thebes,

Oedipus’un annesi Thebes Kraliçesi Jocasta onu doğurduğunda,

gave birth to him, a grim heir seized the occasion.

ortalığı korkunç bir hava kapladı.

Her husband, King Laius, had received a prophecy from Apollo’s oracle

Kocası Kral Laius, Apollo’nun kâhininden

foretelling that he would die at the hands of his own son.

kendi oğlunun ellerinde öleceğini bildiren bir kehanet almıştı.

Determined to escape this fate, Laius had the newborn’s ankles pierced,

Bu kaderden kaçmaya kararlı olan Laius, yenidoğanın ayak bileklerini oydu,

and Jocasta ordered a shepherd to abandon him on Mount Cithaeron to perish.

Jocasta, bir çobanın onu Cithaeron Dağı’na ölmesi için terketmesini emretti.

But divine prophecies can be quite stubborn.

Ancak ilahi kehanetler oldukça inatçı olabilir.

The shepherd took pity on the baby and gave him to to another shepherd—

Çoban bebeğe acıdı ve onu başka bir çobana verdi,

this one from Corinth.

bu kişi Korint’tendi.

He decided to bring the baby to the childless Corinthian king and queen,

Bebeği, çocukları olmayan Korint kralı ve kraliçesi

Polybus ve Merope’ye vermeye karar verdi.

Polybus and Merope.

They called the boy Oedipus, or “swollen-foot,”

Çocuğa Oedipus yani “şişmiş ayak” adını verdiler,

and raised him as their own, never revealing his true origin.

asla kökenini söylemeden onu kendi çocukları gibi büyüttüler.

Years passed, till one night,

Yıllar geçti, ta ki bir gece sarhoş bir eğlence düşkünü Oedipus’a

a drunken reveler told Oedipus that he was not Polybus and Merope’s son by birth—

Polybus ve Merope’nin doğuştan oğlu olmadığını söyleyene kadar

an allegation they staunchly denied.

ki onlar bu iddiayı şiddetle reddettiler.

But the seeds of doubt burrowed into Oedipus’ mind.

Ama şüphe tohumları Oedipus’un zihnine ekilmişti.

He left to seek counsel from Apollo’s oracle at Delphi,

Delphi’deki Apollo kâhininden destek almaya gitti.

who instead delivered a deeply disturbing prophecy:

Daha kötü bir kehanetle karşılaştı:

Oedipus would murder his father and have children with his mother.

Oedipus babasını öldürüp, annesinden çocuk sahibi olacaktı.

Horrified, Oedipus determined to stay far from Corinth

Dehşete düşen Oedipus,

Korint’ten ve tek bildiği ebeveynlerinden uzak durmaya karar verdi.

and the only parents he’d ever known.

He ventured towards Thebes— and thus, unwittingly,

Thebes’e ve böylece farkında olmadan

towards the city where his birth parents reigned.

öz anne ve babasının hüküm sürdüğü şehre doğru yola çıktı.

At a crossroads on the way,

Yoldaki bir kavşakta,

a fancy carriage threatened to run Oedipus off the road,

süslü bir at arabası Oedipus’u yoldan çıkarmakla tehdit etti

and a lethal fight ensued.

ve ölümcül bir kavga başladı.

Little did Oedipus know, one of the casualties was King Laius of Thebes,

Oedipus’un bilmediği şey,

ölenlerden birinin Thebes Kralı Laius yani öz babası olduğuydu.

his own birth father.

In killing him, Oedipus had fulfilled the first half of Apollo’s prophecy.

Onu öldürerek, Oedipus kehanetinin ilk kısmını gerçekleştirmiş oldu.

When Oedipus reached the gates of Thebes, he was met by the treacherous Sphinx.

Oedipus, Thebes kapılarına ulaştığında hain Sfenks tarafından karşılandı.

She’d ravaged the city,

Sfenks şehri harap etmiş,

posing a bewildering riddle to those she encountered

karşılaştığı herkese şaşırtıcı bir bilmece sormuş

and mercilessly devouring all who answered incorrectly.

ve yanlış cevap veren herkesi acımasızca yiyip bitirmişti.

But when she fixed her keen, expectant gaze on Oedipus,

Ama keskin ve beklenti dolu bakışlarını Oedipus’a diktiğinde,

he gave the correct response.

Oedipus doğru cevabı verdi.

Thebes celebrated the Sphinx's defeat,

Thebes, Sfenks’in yenilgisini kutladı

and Oedipus married the city's recently widowed queen, Jocasta.

ve Oedipus şehrin daha yeni dul kalan kraliçesi Jocasta ile evlendi.

They had four children, neither realizing they were, in fact, mother and son—

Anne, oğul olduklarından bihaber dört çocukları olmuştu.

or that they’d completed the second half of Apollo’s prophecy.

Böylece Apollo’nun kehanetinin ikinci yarısını da tamamlamışlardı.

Eventually, a devastating plague descended on Thebes.

Sonunda, Thebes’in üzerine yıkıcı bir veba salgını çöktü.

To save the city, Oedipus sent his brother-in-law to consult Apollo’s oracle.

Şehri kurtarmak için Oedipus bacanağını Apollo’nun kahinine gönderdi.

She declared that the divine plague would only relent

Kâhin ilahi musibetin sadece

if the killer of Thebes’ previous king, Laius,

Thebes’in ölen kralı Laius’un katili hemen bulunursa ve

was finally revealed, then driven out or avenged with blood.

katil sürgün edilir veya öldürülürse biteceğini söyledi.

Oedipus hastily opened an investigation.

Oedipus aceleyle soruşturma başlattı.

He interrogated Tiresias, a blind prophet,

Kör kâhin Tiresias’ı sorguya çekti.

who stayed silent before suggesting that Oedipus himself was the killer.

Tiresias, Oedipus’un kendisinin katil olduğunu söylemeden önce sessiz kalmıştı.

Oedipus denied and deflected the accusation.

Oedipus suçlamayı reddetti ve saptırdı.

But it stuck with him.

Ama bu ona yapıştı.

Jocasta likewise insisted that Laius’ killer couldn’t have been Oedipus,

Jocasta da aynı şekilde Laius’un katilinin o olamayacağında ısrar etti

for she'd heard that Laius was killed at a crossroads by robbers.

çünkü kralın bir kavşakta soyguncular tarafından öldürüldüğünü duymuştu.

Yet, through conversations with a messenger from Corinth and, finally,

Ancak Korint’ten gelen bir haberci

ve nihayet onu bebekken kurtaran çobanla yaptığı konuşmalar sonucunda

the shepherd who’d rescued him as an infant,

the truth came bearing down upon Oedipus.

gerçek Oedipus’un üzerine çöktü.

In searching for Laius’ murderer, he’d been looking for himself,

Laius’un katilini ararken, aslında kendisini arıyordu

and Apollo’s prophecy had come to pass, in all its dreadful detail.

ve Apollo’un kehaneti tüm korkunç ayrıntılarıyla gerçekleşmişti.

Full of fury, resentment, and shame, Oedipus rushed to kill Jocasta—

Öfke, kızgınlık ve utanç dolu Oedipus, Jocasta’yı öldürmek için koştu

but she too had realized the truth and taken her own life.

ama o da gerçeği fark etmiş ve kendi canına kıymıştı.

Using brooches from her dress, Oedipus blinded himself in anguish,

Elbisesindeki broşları kullanarak Oedipus ıstırap içinde kendini kör etti,

expunging his deceitful sense of sight,

ve gerçekten çok şey görmesini engelleyen

which had kept him from truly seeing so much.

aldatıcı görme duyusunu yok etti.

Oedipus begged for exile,

Oedipus sürgün için yalvardı,

but was led back into the castle to await word from Apollo’s oracle.

ancak Apollo'nun kehanetinden haber beklemek için kaleye geri götürüldü.

Thus ends Sophocles’ first play centering Oedipus.

Böylece Sofokles’in Oedipus’u konu alan ilk oyunu biter.

But it wouldn’t be his final word on the tragic hero.

Ama bu trajik kahraman hakkındaki son eseri olmayacaktı.

Decades later, a roughly 89-year-old Sophocles wrote its sequel,

Uzun yıllar sonra, yaklaşık 89 yaşındaki Sofokles,

kendi doğum yeri Colonus’ta geçen eserinin devam serisini yazdı.

set in Colonus, his own birthplace.

It finds Oedipus, now aged and exiled,

Artık yaşlanmış ve sürgüne gönderilmiş olan Oedipus’u

confronted with accusations of incest and patricide.

ensest ve baba katilliği suçlamalarıyla karşı karşıya bulur.

Oedipus, having accepted the truth and released himself from its shame,

Gerçeği kabul eden ve utancından kurtulan Oedipus,

proclaims his innocence and maintains that he committed these deeds unwittingly—

masumiyetini ilan eder ve bu eylemleri

farkında olmadan ve istemeyerek gerçekleştirdiğini savunur.

and unwillingly.

Finally, Oedipus knows it’s time to go— and a divine voice urges him on.

Sonunda Oedipus gitme zamanının geldiğini anlar

ve ilahi bir ses onu yola çıkmaya teşvik eder.

Having said his loving farewells,

Sevgiyle veda ettikten sonra,

Oedipus then transcends— peacefully and marvelously— into death.

Oedipus huzurlu ve muhteşem bir şekilde ölümü kucaklar.